Πριν από λίγα χρόνια ήρθα αντιμέτωπη (ή πιο σωστά, συγκρούστηκα 
) με κάποια κείμενα του Ροϊδη που έπρεπε να μεταφράσω. Υπήρχαν κάποιες λέξεις που δεν εντόπισα ποτέ στα λεξικά, κυρίως λαϊκές ονομασίες πτηνών για τις οποίες ρώτησα κάποιον ειδικό. Αλλά θυμάμαι χαρακτηριστικά μια που δεν έλεγε να βρεθεί: ορνέκια. Δείτε το χωρίο, από την Ψυχολογία Συριανού συζύγου:
Ο χορός εκείνος επέσκηπτε πρόωρος και απροσδόκητος και ολίγος απέμενε καιρός εις τας Συριανάς δια να ετοιμασθώσιν. Όλαι ήσαν άνω κάτω. Επί τρεις ημέρας έτρεχεν η Χριστίνα εις τα εμπορικά, την δε τετάρτην μετεβλήθη ολόκληρος η οικία μας εις εργαστήριον ραπτικής. Πανταχού κομμάτια υφασμάτων, φόδραι, ορνέκια, στηθόδεσμοι και υποδήματα προς δοκιμήν.
Η πρώτη μου σκέψη πήγε στο όρνις. Υπέθεσα πως επρόκειτο για κάποιο παράγωγο με την ίδια ρίζα, αλλά αστόχησα. Ύστερα έψαξα στα ιταλικά και τα γαλλικά κάποια λέξη με παρόμοια φωνητική, όμως η αναζήτησή μου αποδείχτηκε άκαρπη. Συνέχισα το έργο μου: Ρώτησα μοδίστρες, ράφτες... αλλά πουθενά τα ορνέκια!
Έτοιμη ήμουν να παραδοθώ και να τα αποδώσω σαν φτερά (ακολουθώντας την εν γνώση μου λανθασμένη ετυμολογία του όρνις) όταν μια κυρία από τη Θεσσαλονίκη, ακούγοντας τον προβληματισμό μου, σχολίασε: Ορνέκια; Το έλεγε η γιαγιά μου που έραβε: «μην το πετάς το ρούχο, άστο για ορνέκια», κι από αυτό έβγαζε τα σχέδια.
Ενθουσιασμένη καταπιάστηκα από τη μοναδική μου αναφορά στον όρο, και τον απέδωσα ως πατρόν. Δεν το έψαξα άλλο. Είχαν εξαντληθεί οι δυνάμεις μου και... ο χρόνος παράδοσης!
Δυο χρόνια αργότερα αφηγούμουν την ιστορία σε δυο φίλους, ο ένας από τους οποίος μιλάει τούρκικα, και μου είπε μια λέξη στη γλώσσα αυτή που ηχητικά μοιάζει με ορνέκια και σημαίνει ‘παράδειγμα’. Δυστυχώς δεν τη συγκράτησα, ούτε την έλεγξα, αλλά πιστεύω πως πρόκειται για την απάντηση που έψαχνα.
Είχατε ακούσει ποτέ αυτήν τη λέξη;
) με κάποια κείμενα του Ροϊδη που έπρεπε να μεταφράσω. Υπήρχαν κάποιες λέξεις που δεν εντόπισα ποτέ στα λεξικά, κυρίως λαϊκές ονομασίες πτηνών για τις οποίες ρώτησα κάποιον ειδικό. Αλλά θυμάμαι χαρακτηριστικά μια που δεν έλεγε να βρεθεί: ορνέκια. Δείτε το χωρίο, από την Ψυχολογία Συριανού συζύγου:Ο χορός εκείνος επέσκηπτε πρόωρος και απροσδόκητος και ολίγος απέμενε καιρός εις τας Συριανάς δια να ετοιμασθώσιν. Όλαι ήσαν άνω κάτω. Επί τρεις ημέρας έτρεχεν η Χριστίνα εις τα εμπορικά, την δε τετάρτην μετεβλήθη ολόκληρος η οικία μας εις εργαστήριον ραπτικής. Πανταχού κομμάτια υφασμάτων, φόδραι, ορνέκια, στηθόδεσμοι και υποδήματα προς δοκιμήν.
Η πρώτη μου σκέψη πήγε στο όρνις. Υπέθεσα πως επρόκειτο για κάποιο παράγωγο με την ίδια ρίζα, αλλά αστόχησα. Ύστερα έψαξα στα ιταλικά και τα γαλλικά κάποια λέξη με παρόμοια φωνητική, όμως η αναζήτησή μου αποδείχτηκε άκαρπη. Συνέχισα το έργο μου: Ρώτησα μοδίστρες, ράφτες... αλλά πουθενά τα ορνέκια!
Έτοιμη ήμουν να παραδοθώ και να τα αποδώσω σαν φτερά (ακολουθώντας την εν γνώση μου λανθασμένη ετυμολογία του όρνις) όταν μια κυρία από τη Θεσσαλονίκη, ακούγοντας τον προβληματισμό μου, σχολίασε: Ορνέκια; Το έλεγε η γιαγιά μου που έραβε: «μην το πετάς το ρούχο, άστο για ορνέκια», κι από αυτό έβγαζε τα σχέδια.
Ενθουσιασμένη καταπιάστηκα από τη μοναδική μου αναφορά στον όρο, και τον απέδωσα ως πατρόν. Δεν το έψαξα άλλο. Είχαν εξαντληθεί οι δυνάμεις μου και... ο χρόνος παράδοσης!
Δυο χρόνια αργότερα αφηγούμουν την ιστορία σε δυο φίλους, ο ένας από τους οποίος μιλάει τούρκικα, και μου είπε μια λέξη στη γλώσσα αυτή που ηχητικά μοιάζει με ορνέκια και σημαίνει ‘παράδειγμα’. Δυστυχώς δεν τη συγκράτησα, ούτε την έλεγξα, αλλά πιστεύω πως πρόκειται για την απάντηση που έψαχνα.
Είχατε ακούσει ποτέ αυτήν τη λέξη;
Last edited:
