Συγγραφέας: Ben Burtt
Τίτλος : Galactic Phrase Book & Travel Guide
Εκδότης: Del Rey
Πρώτη Έκδοση : 2001
Αν σας ζητησουν να σκεφτειτε ενα ονομα που σχετιζεται με το συμπαν του Star Wars φυσικα θα πειτε το δημιουργο Τζορτζ Λουκας, τον πρωταγωνιστη Χαρισον Φορντ, μπορει και τον Τζον Γουιλιαμς με την αξεχαστη επικη μουσικη που χαρακτηρισε το επος. Λοιποι σκηνοθετες, εφετζηδες, αλλα και λιγοτερο γνωστοι ηθοποιοι θα μας ερθουν μετα.
Ενας απο αυτους τους αφανεις ηρωες του επους, που ομως του εδωσε μια χαρακτηριστικη μορφη σε αυτο, ηταν ο τεχνικος ηχου Ben Burtt, ο οποιος κατα τη δημιουργια της πρωτης ταινιας φαινεται να ειχε αρκετα στενη συνεργασια με τον Λουκας. Μαλιστα ο Λουκας τον φιλοξενουσε στο υπογειο του, οπου ειχε στησει στουντιο με κονσολες, ενισχυτες, equalizer κλπ. Οπως σημερα δε μπορουμε να φανταστουμε τις ταινιες χωρις τη μουσικη του Ουιλιαμς, ομοιως δε μπορουμε να τις φανταστουμε χωρις την τρομακτικη ανασα του Νταρθ Βειντερ, τον ηχο του φωτοσπαθου, ή τα μπλιπ-μπλιπ του Artoo. Τα παραπανω αποτελουν εμπνευσεις και δημιουργηματα του κυριου Μπαρτ. Εκτος αυτου ο Μπαρτ δημιουργησε τους εξωγηινους ηχους και τις "γλωσσες" που ακουγονται στις ταινίες, απο τα γρυλίσματα του Chewie μεχρι τους διαλόγους του Jabba, που "μεταφραζει" ο Threepio.
Εκτος αυτου ο Μπαρτ ειχε cameos σε καποιες σκηνες των ταινιων, αλλα και κατοπιν εχει ασχοληθει με τη συγγραφη καποιων επεισοδιων της σειρας Droids. Ας περασουμε ομως στο βιβλιο καθαυτό.
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Το βιβλίο παρουσιαζεται, με χιουμοριστικό τρόπο, σαν ενας ταξιδιωτικός οδηγός στο γαλαξία του Star Wars, με χρησιμες εξωγηινες φρασεις που προκειται να πουμε σε διαφορες περιστάσεις ταξιδεύοντας. Το στυλ του βιβλιου ειναι γραμμενο σαν να βρισκομαστε μεσα την πραγματικοτητα του Star Wars, και ο Μπαρτ υπογραφει σαν ενας εξερευνητής/ιστορικος/φιλόλογος που συνέγραψε τον οδηγό. Υπαρχει ενα φαντασιακό βιογραφικό του συγγραφεα, σαν πρόλογος.
Με τα σκίτσα του Sergio Aragones, γνωστου απο το MAD (ο οποιος ειχε μερικες συνεργασιες με τον κοσμο του Star Wars) το βιβλίο περιγραφει διαφορα περιστατικα, απρόοπτα και ευτράπελα που μπορουν να μας τυχουν ταξιδευοντας στο γαλαξια: καποιο τεχνικο προβλημα με ρομποτ, μια συναντηση με εχθρικους εξωγήινους, ειτε κατι πιο απλο, οπως η ενοικιαση ενος διαστημοπλοιου. Στα σκιτσα πρωταγωνιστει ενας ανθρωπος αστροναυτης με σκαφανδρο, που φαινεται καπως εκτος τοπου και χρονου στον κοσμο του Star Wars.
Χωρισμενο σε ενοτητες, περιγραφει συνοπτικα τους πολιτισμους που χρησιμοποιουν την καθε γλωσσα, την ιστορικη σημασια της καθε μιας και που χρησιμοποιειται. Περιγραφει τις γλωσσες των Hutts, των Jawas, τη διαλεκτο των Gungans, ακομα και τα γρυλλίσματα των Wookiees και τα μπιπ-μπιπ των ρομποτ καθως και πως πρεπει να συμπεριφερομαστε οταν συνδιαλλαγομαστε με μαφιοζους Hutts ή να αποφύγουμε να εξαγριώσουμε ενα Wookiee. Οσοι εχουν παρακολουθησει την 1η ταινια πανω απο 2 φορες ισως να εχουν παρατηρησει τη σκηνη, αφου πρωτοεμφανιζεται ο Λουκ, οταν η θεια του θυμιζει να αγορασει ενα "μεταφραστη για Bocce". Η μυστηριωδης γλωσσα Bocce καλυπτεται εδω! Μετα απο καποια παραδειγματα "χρησιμων" φρασεων (απο "παρακαλω ελαττώστε τη γεννήτρια βαρύτητας" μέχρι "έρχομαι εν ειρήνη") και ακολουθει ενα μικρο λεξιλόγιο.
Οσοι εχουν "στησει αυτι" για να ακουσουν τους εξωγηινους διαλογους στις ταινιες, ισως εχουν παρατηρησει οτι ακουγονται λιγο κωμικες, επαναλαμβανόμενες και παιχνιδιαρικες, σαν να μιλαει μωρο. Αυτο παρατηρω και στα παραδειγματα του βιβλιου, αφου καποιες λεξεις και φρασεις εχουν αυτην την κωμικοτητα. Για παραδειγμα στην Bocce η φραση "jaaz maz lopiz eyapopiz" σημαινει "αυτες ηταν οι αποσκευες μου". Δειγμα του χιουμορ του βιβλιου ειναι οταν προσπαθει να αποδωσει τη γλωσσα των ρομποτ (Please help me = Make a series of high-pitch "whoops". Emergency! = Make a long, sirenlike wail) η αυτη των Wookiees, που αποτελειται απο ουρλιαχτα και γρυλίσματα (Pardon me, I need to rest my neck muscles. = Whoaaaaa. Waa maa. Warrgh.)
Μετα απο αυτό ακολουθεί το δεύτερο, και να ομολογήσω, το πιο ενδιαφέρον μέρος του βιβλίου. Ο Μπαρτ παραθετει ενα μικρο βιογραφικο του, και διηγείται διάφορα περιστατικά απο την παραγωγή των ταινιών Star Wars. Ειδικα στην αρχή, στην πρώτη ταινία, οπου επρεπε να σκεφτει και να φανταστεί κάποια πράγματα κυριολεκτικά απο το 0. Οπως πολλοί άλλοι, είμαι απο αυτους που διασκεδάζουν πολύ βλέποντας ντοκιμαντέρ με σκηνές απο τα γυρίσματα χολιγουντιανών ταινιών, ή και artbooks με concept art και περιστατικα απο τη δημιουργια ταινιών ή βιντεοπαιχνιδιων. Αλλα ολα αυτά κυρίως επικεντρώνονται στη διαδικασια των γυρισμάτων, τα τρικ και τα ψηφιακά εφέ, σπανίως βλεπουμε το πιο "βαρετό" παρασκηνιο της παραγωγής μουσικής και ήχου που και αυτα αποτελουν ολοκληρη επιστήμη. Ο Μπαρτ ξεκινάει απο το πώς ξεκίνησε μικρός το χόμπι του να μαγνητοφωνεί ήχους και να φτιάχνει τανιούλες, και διηγείται με αρκετα διασκεδαστικό και συναρπαστικό τρόπο, το πώς σκέφτηκε και προσπάθησε να αποδόσει φανταστικούς ήχους για το Star Wars. Δε λειπουν διάφορα αστεία περιστατικά, ευτράπελα και περιπέτειες, όπως η ηχογράφηση μιας αρκούδας για τη φωνή του Chewie.
Μια εικόνα που έμεινε χαρακτηριστική στο μυαλο μου: ο Μπαρτ και ο Λουκας σκεφτηκαν την τεχνικη οτι οι φωνες πρεπει να δοκιμαζονται και να ηχογραφουνται όχι σε στουντιο, αλλα σε περιβάλλον που προσομοιαζει την εκαστοτε σκηνη της ταινιας. Εφοσον δηλ. ο Νταρθ Βειντερ περναει τη διαρκεια της ταινιας μεσα σε διαστημικο σταθμο με μεταλλικους διαδρομους, αιθουσες κλπ, η φωνη του πρεπει να ηχογραφηθει σε αναλογο χωρο. Ετσι λοιπον ο Μπαρτ προσπαθουσε να παραμενει στο κτιριο της παραγωγης, αφου ολοι εφευγαν, με κλειστα τα τηλεφωνα και τα φωτα (για το βουητο), και ολομοναχος μεσα στο σκοταδι πηγαινε απο αδειο διαδρομο σε αδειο δωματιο με ενα μαγνητοφωνο και δοκιμαζε τη φωνη του Βειντερ για να δει πού υπαρχει καλύτερη ακουστική!
Αναφερει εκτενως τις διαδικασίες για να δημιουργησει τις εξωγηινες γλωσσες, που αποτελουσαν μια ξεχωριστη περιπετεια. Ξεκινουσε με την παρακολουθηση ντοκιμαντερ και δειγματων γλωσσων ωστε να κατασταλαξει ποιοι ηχοι του εκαναν "κλικ", του προξενουσαν την περιεργεια, και θα ηθελε να ακουγε σε ενα ακατανοητο διαλογο. Για παραδειγμα, για τους ηχους των Jawa προτιμησε τους ηχους της γλωσσας των Ζουλου, ενω για τους διαλογους του Greedo και του Jabba εμπνευστηκε απο τη γλωσσα Κετσουα. Κατοπιν εψαξε για ομιλητες εκεινων των γλωσσων, των οποιων επαιρνε συνεντευξη, αλλα πολλες φορες προτιμησε να ηχογραφησει τον εαυτο του ή συνεργατες του. Αφηγειται με ενθουσιασμο τη συναντηση του με μια ηλικιωμενη Μογγολα, που δε μιλουσε λεξη αγγλικα, της οποιας ο θεατρικος τροπος ομιλιας ηχογραφηθηκε για τη γλωσσα των Ewoks!
Τελος, δινει μερικα αποσπασματα εξωγηινων διαλογων απο τις 3 ταινίες, με το πώς εγραψε τις λεξεις, και τις "μεταφρασεις" τους. Μαλιστα αποκαλυπτει οτι εγραψε υποτιιθεμενους διαλογους για το τί σημαινουν τα μπλιπ-μπλιπ του Αρτου οταν μιλαει με το Threepio, παροτι δεν ειναι μερος του σεναριου, ουτε υποτιτλιζονται στις ταινιες. Αυτο ηταν απαραιτητο για τον Μπαρτ, ωστε το υφος και η ενταση των μπλιπ-μπλιπ, να ταιριαζουν με τα συμφραζομενα (!!!!)
ΑΠΟΨΗ
Βασικα οταν εβλεπα πρωτη φορα τις ταινιες με ειχαν εντυπωσιασει οι εξωγηινοι διαλογοι. Οντως ειχαν κατι "εξωγηινο" στον ηχο των γλωσσων που δεν μπορουσα να περιγραψω ή να εντοπισω ακριβως. Φανταζομαι αυτο ακριβως ηθελε ο Μπαρτ, ενα εξωτικο ηχο που δεν ειναι αμεσα αναγνωρισιμος στο μεσο αγγλοσαξωνικό αυτί. Μαλιστα εδω και χρονια ακουγα οτι η γλωσσα των Hutt ειναι βασισμενη στην Κετσουα, αλλα ποτε δεν καταλαβα σε τι επιπεδο. Παροτι ενιοτε εβρισκα "λεξικα" στο διαδικτυο, δεν μπορεσα να καταλαβω ποτέ αν ειναι ολοκληρωμενες conlangs με λεξιλογιο και γραμματική, οπως η Klingon του Star Trek (που δημιουργηθηκε 2 χρονια μετα το Star Wars).
Το βιβλιο εδωσε τελικα απαντηση σε αυτο: ο Μπαρτ εξηγει οτι ηθελε απλα να φτιαξει φρασεις ενος διαλογους που ακουγονται "καπως", με καποια συγκεκριμενη "εξωγηινη" φωνοαισθητικη, προσομοιαζοντας τους ηχους Ζουλου στη μια, Κετσουα στην αλλη κλπ, δινοντας ετσι ενα ξεχωριστο χρωμα στον καθε εξωγηινο. Αλλα περα απο το πώς ακουγεται μια φραση, δεν προχωρησε στο να τους δωσει λεξικολογικη, γραμματικη ή συντακτικη δομη. Μεμονωμενες λεξεις μπορει να εχουν συγκεκριμενη σημασια και να δινονται στο "λεξιλογιο" ή να επαναλαμβανονται σε διαφορες φρασεις, αλλα αυτο ειναι κατ εξαιρεση.
Ετσι λοιπον, το βιβλιο με απογοητευσε, αφου δεν επροκειτο για καποιο θησαυρο conlanging. Και παλι ομως, δεν εχει καποιο εγκυκλοπαιδικο ενδιαφερον: δεν συνεισφερει κατι στη μυθολογια ή το lore (οπως λεμε εμεις οι geeks) του Star Wars. Δεν μαθαινεις κατι παραπανω για τους Hutts, τα Wookiees, ή τους Gungans και την ιστορια τους, απο ο,τι βλεπεις και φανταζεσαι ηδη στις ταινιες.
Δεν ειναι τιποτα παραπανω απο ενα ευθυμογραφημα που σε περιηγει σε μια κωμικη πλευρα του Γαλαξια του Star Wars, που περα απο καποιες χαριτωμενες περιγραφες και εικονες (και πετυχημενες γελοιογραφιες του Aragones), δεν με εκανε να ξεραθω στο γελιο. Θα ελεγα οτι δε βρισκω λογο υπαρξης για αυτο το βιβλιο. Δεδομενου οτι δεν προσφερει τιποτα απο τα παραπανω που ανεφερα, μονο ενας πορωμενος completionist junkie του Star Wars θα το επαιρνε.
Για μενα ολα τα λεφτα ειναι το δευτερο μερος με τις αφηγησεις του Μπαρτ, οπου ξεδιπλωνεται η δημιουργικοτητα και η εφευρετικοτητα του. Φανταζομαι οτι απο μονες τους δε θα ηταν αρκετες για να στησουν ολοκληρο βιβλιο, οποτε ερχονται σετ με αυτον τον "ταξιδιωτικο οδηγο". Αν και, οπως ανεφερα στην αρχη, ο Μπαρτ ηταν απο τους σχετικα "αφανεις" συντελεστες του Επους, το οραμα του ηταν καταλυτικο για την τελικη του μορφη. Μπορει σημερα να ακουμε τα αναγνωρισιμα μπλιπ-μπλιπ του Αρτου και να μας φαινονται αυτονοητα, αλλα στην αρχη δεν ηταν καθολου: ηταν ο Μπαρτ που αποφασισε μαζι με τον Λουκας, μετα απο διαφορες ιδεες και πειραματα, οτι ο Αρτου επρεπε να επικοινωνει με αυτον τον τροπο.
