Χειραγώγηση, διδακτισμός και... βιβλία [;]

[Αντίβαρο]

Τις προάλλες έβλεπα ένα βιντεάκι από μια κυρία που ασχολείται με λογοτεχνία, βιβλία κ.λπ. και η θεματολογία του βίντεο ήταν η χειραγώγηση στους διάφορους αναγνωστικούς κύκλους.

Όχι η χειραγώγηση από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σε σχέση με τα βιβλία. Αλλά η χειραγώγηση που δέχεται κάποιος από κάποιον άλλον, σχετικά με την επιλογή βιβλίων ή με προτάσεις βιβλίων. Φυσικά η κυρία αυτή μιλούσε για "προμελετημένη κατάσταση" που κρύβει κάποιο σκοπό.

Η λέξη χειραγώγηση μου φαίνεται ακραία, αλλά ακόμα και αν συμβαίνει στους κύκλους του βιβλίου δεν πιστεύω ότι γίνεται ηθελημένα, με τη έννοια μιας "προμελετημένης" κατάστασης.

Αλλά σίγουρα μπορώ να μιλήσω για διδακτισμό. Τον έχω βιώσει. Σπόντες μεταξύ αστείου και σοβαρού για το νεαρό της ηλικίας μου και για βιβλία που δεν μου ταίριαξαν.

Έχετε βιώσει και εσείς κάτι παρόμοιο; Ποιες είναι οι απόψεις σας;

 

[ΚρίτωνΓ]

Δεν έχω βιώσει κάτι τέτοιο, ίσως γιατί το νεαρό της ηλικίας μου έχει παρέλθει για να μπορεί κάποιος να μου κάνει το δάσκαλο (αν και μερικοί ηλικιωμένοι με κακή όραση με αποκαλούν νεαρό- αλλά αυτοί δεν μετράνε).
Νομίζω ότι δεν πρέπει να το εξειδικεύουμε στο βιβλίο ή τους αναγνωστικούς κύκλους. Το φαινόμενο του τύπου "εγώ ξέρω, εμένα να ακούς, ξέρεις ποιος είμαι εγώ" σαν συμπεριφορά είναι σύνηθες και από εκεί πιστεύω ότι πηγάζει και αυτό που λες.
Είναι η ανάγκη να δείξουμε πιο περισπούδαστοι και πιο ειδήμονες και ανώτεροι από τους άλλους και να επιβάλλουμε τη δική μας άποψη. Συμπλεγματικές συμπεριφορές.
Θα περίμενε κανείς ότι στους βιβλιόφιλους, που όσο να 'ναι έχουν μια κουλτούρα περισσότερη αυτό θα περιορίζεται. Αν και δεν ξέρω στατιστικά, νομίζω ότι επειδή το φαινόμενο είναι βαθιά ψυχολογικό (και σχετίζεται λιγότερο με το διάβασμα /μόρφωση), παραμένει διαδεδομένο και σε αυτούς τους κύκλους.
Νομίζω ότι έχει να κάνει και με την κουλτούρα του Έλληνα. Ο Έλληνας γονιός ως επί το πλείστον γνωρίζει το άριστο για τον γόνο του και τον ποδηγετεί μέχρι καταπίεσης (και μέχρι ηλικίας θανάτου του γονιού). Και αυτό διαιωνίζεται ως συμπεριφορά και όχι μόνο ως γονιό προς παιδί, αλλά και ως φίλος προς φίλο, σύντροφος προς σύντροφο, πολίτης προς άλλον πολίτη. Θεωρώ ότι δεν έχουμε ανεπτυγμένο τον σεβασμό στην προσωπικότητα του άλλου (γιατί δεν τον έχουμε διδαχθεί και δεν μας έχουν δείξει σεβασμό στη δική μας). Από εκεί ξεκινάει. ΑΚΟΥ ΜΕ ΕΜΕΝΑ ΠΟΥ ΞΕΡΩ ΚΑΙ ΣΤΑ ΛΕΩ, Ο.Κ? (μην ακούς κανέναν άλλο, δεν ξέρουν).

 

[Σωτηρία]

@Αντίβαρο το μονο είδος χειραγώγησης που έχω δει και μάλιστα πολύ έντονα στον "κόσμο του βιβλίου" είναι συνήθως γονέα προς το παιδί...

Πολλοί γονείς έχουν συγκεκριμένες απόψεις περί του τι είναι καλό/σωστό/πρέπον/ευεργετικό να διαβάζει το παιδί τους και το αναγκάζουν να ακολουθήσει το δικό τους πρόσταγμα... Φυσικά και σε πολύ μικρές ηλικίες είναι θεμιτό ο γονέας να έχει ένα χ έλεγχο πάνω στο τι διαβάζει το παιδί του αλλά το να το αναγκάζει να διαβάσει πχ τον Τρελαντώνη επειδή είναι "κλασικό" και να του απαγορεύει δια ροπάλου να πάρει άλλα παιδικά βιβλία που είναι πιο "ανάλαφρα" (και διασκεδαστικά) είναι χειραγώγηση, η οποία έχει και αρκετά αρνητικά αποτελέσματα συνήθως καθώς το παιδί απομακρύνεται από το βιβλίο νομίζοντας ότι είναι κάτι βαρετό...

Μετά την ηλικία των 10-12 η μητέρα μου δεν κοίταγε καν τι βιβλίο διάλεγα και παρόλο που έτσι έτυχε να διαβάσω "ενήλικα" βιβλία σε μικρή ηλικία δε θεωρώ ότι είχαν κάποιο αρνητικό αντίκτυπο...Και δεν είμαι η μοναδική περίπτωση...

 

[Βασίλισσα]

Καλημέρα & καλό σ/κ.

Πολύ ενδιαφέρον θέμα @Αντίβαρο.

Το μοναδικό μέσω χειραγώγησης που μπορεί να υφίσταμαι είναι η συνεχόμενη διαφήμιση ενός βιβλίου. Όταν ένα βιβλίο έχει διαφημιστεί τόσο πολύ, έχουν γράψει αμέτρητες κριτικές και το βλέπω σε λέσχες διαβάσματος τότε αυτόματα και υποσυνείδητα με χειραγωγούν να το διαβάσω και εν τέλη προσθέτω άλλο ένα βιβλίο στην λίστα μου που δεν είχα υπόψιν.
Αυτό βέβαια δεν είναι απαραίτητα κακό. Το βιβλίο δεν παχαίνει, δεν σε πληγώνει, δεν σε ωθεί σε λάθος επιλογές. Η μοναδική ζημιά που μπορεί να γίνει είναι στην τσέπη σου, αλλά οκ... πόσο κάνει ένα βιβλίο; 20 ευρώ; Όταν δεν είχαμε καραντίνα χαλούσαμε σε μια έξοδο μας παραπάνω από 20 ευρώ.

Πέρα από το μαρκεντιγκ προσωπικά δεν έχω νιώσει κάποια χειραγώγηση. Δεν διαβάζω blog και κριτικές άλλων... παρά μόνο σε λέσχες βιβλίων για το "συζήτηση να γίνει βρε παιδί μου" οπότε η λίστα η δικιά σου με τα "πρέπει" για τα τοπ 10 της βιβλιοθήκης δεν είναι απαραίτητα και δικιά μου λίστα... γιατί πολύ απλά διαβάζω οτι έχω επιλέξει εγώ και όχι οτι μου πλασάρουν.

Υ.γ να πω και εγώ τον πόνο μου/την δυσαρέσκεια μου. Αγαπώ τις εκδόσεις Gutenberg είναι κάτι που έχω γράψει πολλές φορές εδωμέσα όμως αυτή η καινούργια κυκλοφορία τους με έχει τρελάνει. Δεν θέλω άλλο να βλέπω διαφήμιση για τον Όσιαν Βουόνγκ δηλαδή κούρασε πιά... είναι σε όλο το διαδίκτυο... το είδαμε άμα θέλουμε θα το αγοράσουμε.

 

[Λένκοβιτς]

Το μοναδικό μέσω χειραγώγησης που μπορεί να υφίσταμαι είναι η συνεχόμενη διαφήμιση ενός βιβλίου.

Παλιότερα μπορούσαν να με χειραγωγήσουν με αυτόν τον τρόπο. Πλέον όμως όχι. 'Οσο περισσότερη διαφήμιση βλέπω για ένα βιβλίο τόσο περισσότερο με απωθεί να το διαβάσω εκτός αν είναι ένα θέμα που πραγματικά με ενδιαφέρει. 'Εχω ψιλοκαταλήξει - προς το παρόν τουλάχιστον - στο τι είδους βιβλία με ενδιαφέρουν να διαβάσω και δεν χάνω το χρόνο μου με άλλα. Φυσικά θα πειραματιστώ και με κάποια βιβλία αλλά όχι επειδή το είπε κάποιος άλλος ή επειδή είναι της μόδας ή must. Πρέπει κάτι να μου κάνει κλικ.

 

[Λένκοβιτς]

@Αντίβαρο, η χειραγώγηση ή αλλιώς marketing γίνεται στα πάντα, ακόμα και στα βιβλία. 'Ολοι την έχουμε υποστεί με τον έναν ή τον άλλον τρόπο άσχετα αν το έχουμε πάρει χαμπάρι ή όχι. Πιστεύω όμως ότι όταν ωριμάσουμε ως αναγνώστες, και αυτό γίνεται με τα χρόνια και με την ανάγνωση πολλών και διάφορων βιβλίων, έχουμε βρει τα πατήματά μας ως προς το τι μας ικανοποιεί αναγνωστικά και κάνουμε πλέον πιο συνειδητές επιλογές. Από κει και πέρα, έχω βιώσει και διδακτισμό (όπως τον αναφέρεις πιο πάνω), και ελιτισμό, και ξερολισμό, και κοροϊδία και ότι θέλεις πάνω στα βιβλία ή στη γνώμη μου για κάποια βιβλία. Ενδεχομένως να το έχω κάνει και εγώ σε κάποιο βαθμό, όταν με κέρδισε στιγμιαία μια κάποια ματαιοδοξία (ντροπή μου και αίσχος αλλά κανείς δεν είναι τέλειος).

 

[Τσίου]

Αλλά σίγουρα μπορώ να μιλήσω για διδακτισμό.

Αυτό. Αυτό ακριβώς είχα κρατήσει από την ανάρτηση και κρατήθηκα. Κρατήθηκα και είπα, όχι. Τσίου, όχι. Καταπίεσε τον Χατζηστεφάνου που έχεις μέσα σου. Μην αφήσεις σχόλιο: Βλάχες, βλαχάρες, αμόρφωτες, τελευταίες, που δεν έχετε πιάσει Μπαρτ στα χέρια σας, κάτω από βίδεο της Μουτίδου. (Κοίτα να δεις @Λένκοβιτς σύμπτωση) Εξηγώ: Πριν λίγο χάζευα διάφορα στο γιούτουμπ και μου εμφανίστηκε ένα παλιό βίδεο από την εκπομπή της στο Open, όπου κάποιοι τηλεθεατές την κατηγόρησαν για slut shaming. Φυσικά, ούτε slut shaming υπήρξε, ούτε Μπαρτ χρειάζεται να διαβάσεις για να ξέρεις πως με το ντύσιμό σου δηλώνεις κάτι. Πουνκτ. Τελεία. Τώρα, γιατί κάποιοι θεώρησαν πως αυτό που είπε σημαίνει: δίνεις το ελεύθερο στον άλλον να σου επιτεθεί λεκτικά ή και σωματικά; Θα δανειστώ τα λόγια της Σοφίας και θα πω: όποιος είδε προσβολή, είναι δικό του θέμα. Έχουμε φτάσει στο σημείο να ψάχνουμε για κρυφά νοήματα σε κάθε σχόλιο, σε κάθε παρατήρηση, με αποτέλεσμα να δημιουργείται εχθρικό κλίμα, από το πουθενά, και το δίκιο να το έχει αυτός που έχει θιχτεί, επειδή θίχτηκε με κάτι που φαντάστηκε πως υπονοήθηκε
Στο θέμα μας, ούτε εγώ θα ήθελα να ήμουν δέκτης διδακτισμού, αλλά να που υπάρχουν περιπτώσεις που θέλω να ανέβω στο ψηλό άλογό μου.

 

[Σελεφά]

Από το μάρκετινγκ μπορώ να πω ότι σίιιγουρα επηρεάζομαι από τα εξώφυλλα.
Πραγματικά όταν είναι κάποιο προσεγμένο καλλιτεχνικό εξώφυλλο, ψαρώνω αμέσως.
Σχεδόν πάντα κρατιέμαι και δεν το αγοράζω, πριν δω τουλάχιστον μια κριτική κάποιου που έχουμε τα ίδια γούστα.
Άλλες φορές πάλι το αγοράζω και εκεί κερδίζω ή χάνω...

Πέρα από αυτό... ναι μεν πολλές φορές έχω δει βιντεάκια στο booktube για βιβλία, αλλά από εκεί διάλεξα
να διαβάσω αυτά που μου έκαναν κλικ. Κάποια ήταν πολύ καλά κάποια άλλα ήθελα να τα κάψω.
Σε κάποια βιντεάκια που λένε must read είναι και το dresden files, από το οποίο κατάφερα να διαβάσω μόνο 3 βιβλία και αυτό
με δυσκολία, οπότε παράτησα τη σειρά. Το must read είναι για αυτούς που όντως τους ταιριάζει και όχι για εμένα ή κάποιον άλλον.
Για το Wheel of Time δεν έχω καταλήξει -και αυτό είναι στα must read- γιατί έχω διαβάσει μόνο ένα βιβλίο και η αλήθεια είναι ότι μου άρεσε πάρα πολύ. Απλά είναι από τα βιβλία εκείνα που πάντα λες θα είναι το επόμενο και το επόμενο αργεί να έρθει. Επίσης, επειδή έγινε και λίγο σούπα λόγω της σειράς, παντού το βλέπω και με απωθεί να το διαβάσω.

Ωστόσο, μπορώ να πω ότι το έχω δει αρκετές φορές να γίνεται σε άλλους. Δηλαδή, σηκώνει κάποιος/α μια κριτική και επειδή το είπε πρέπει όλοι όσοι τον/ην ακολουθούν να το διαβάσουν ή και ακόμα αλλάζουν τη βαθμολογία τους.
Πέρα από αυτό έχω δει και το άλλο. Πχ κάποιος κάνει κριτική ενός βιβλίου επιστημονικής φαντασίας και κάποιος άλλος σχολιάζει από κάτω, "δεν μπορώ να σε πάρω στα σοβαρά γιατί δεν έχεις διαβάσει Κλάρκ ή Ασίμωφ".

 

[Αντίβαρο]

Παιδιά δεν ξέρω σε ποιον να πρωτοαπαντήσω. Ακόμα και η Σωτηρία που είπε για τα παιδιά, νομίζω ότι όταν είχα στο μυαλό μου το νήμα είχα επικεντρωθεί στο στους ενήλικες αλλά ΝΑ που όμως και οι έφηβοι και τα παιδιά βιώνουν τα δικά τους ζητηματάκια. Υπάρχουν πράγματα που παραβλέπουμε αλλά ευτυχώς έχουμε το φόρουμ που μας δίνει το βήμα να πούμε βιώματα και απόψεις!

Η καθεμία από τις απόψεις σας θα μπορούσε να σταθεί ως μια βάση για ξεχωριστό νήμα, πραγματικά.

Νομίζω πως ο καθένας μας ξεχωριστά, στο προσωπικό του rabbit hole έχει ορίσει το ταβάνι με ποιον θα συνεννοηθεί και τι θα ακούσει.

Να πω πως είμαι θετική στις βιβλιοπροτάσεις από όπου και αν προέρχονται αυτές. Αν μου κάνει κλικ το βιβλίο είναι άλλο θέμα, όπως ανέφερε και η Σελεφά.

 

[Ασάρα]

Αλλά σίγουρα μπορώ να μιλήσω για διδακτισμό. Τον έχω βιώσει. Σπόντες μεταξύ αστείου και σοβαρού για το νεαρό της ηλικίας μου και για βιβλία που δεν μου ταίριαξαν.

Έχετε βιώσει και εσείς κάτι παρόμοιο; Ποιες είναι οι απόψεις σας;

Ναι, μου έχει τύχει να μου πούνε-υπάλληλοι βιβλιοπωλείων οι οποίοι δεν με ξέρουν προσωπικά-ότι είμαι πολύ μικρή για αυτό το βιβλίο ή ότι το βιβλίο είναι πολύ "βαρύ" και έχει βαθειά θέματα.

'Οσο περισσότερη διαφήμιση βλέπω για ένα βιβλίο τόσο περισσότερο με απωθεί να το διαβάσω εκτός αν είναι ένα θέμα που πραγματικά με ενδιαφέρει.

Καταλαβαίνω την στάση σου. Προσωπικά όσο περισσότερη διαφήμιση ρίχνεται σε ένα βιβλίο τόσο πιο διστακτική είμαι για να το διαβάσω. Έχω φτάσει στο σημείο που περιμένω λίγο καιρό να περάσει από την αρχική έκδοση και στην συνέχεια να του ρίξω μια ματιά και να βγάλω τα δικά μου συμπεράσματα.

 

[Βιστέρια]

Σπόντες μεταξύ αστείου και σοβαρού για το νεαρό της ηλικίας μου και για βιβλία που δεν μου ταίριαξαν.

Στο λύκειο ήμουν πάντα με ένα βιβλίο στο χέρι. Παρόλο που διάβαζα διάφορα έργα, μια καθηγήτριά μου με πετύχαινε πάντα τις στιγμές που διάβαζα Καμί. Η κατάσταση ήταν σουρεάλ. Τα ειρωνικά σχόλια για την ηλικία μου και για τον αγαπημένο μου συγγραφέα έπεφταν βροχή.
Μόλις τελείωσα τη γ΄ λυκείου, της πήρα δωράκι τον επαναστατημένο άνθρωπο.
Δεν νομίζω πως θα τον διαβάσει ποτέ...
Τσεκμέιτ.

 

[Τσίου]

Μόλις τελείωσα τη γ΄ λυκείου, της πήρα δωράκι τον επαναστατημένο άνθρωπο.
Δεν νομίζω πως θα τον διαβάσει ποτέ...
Τσεκμέιτ.

ειδωλο