Τα σύμβολα & και ϗ που σημαίνουνε "και"

[Φαροφύλακας]

Το &, όπως ξέρουμε, είναι ένα ιδεόγραμμα που διαβάζεται "και" και αντικαθιστά στην γραφή τον αντίστοιχο σύνδεσμο. Απαντά ήδη από τον 1ο αι. μ.Χ. όταν τα δύο γράμματα της λατινικής λέξης et (και) άρχισαν να γράφονται μαζί ως λιγατούρα (δηλ. ως σύμπλεγμα γραμμάτων).

η εξέλιξη του ιδεογράμματος &

Το σύμπλεγμα αυτό εξελίχτηκε μέσα στις δύο αυτές χιλιετίες και έφτασε να μεταμορφωθεί σε ένα ιδιαίτερο σύμβολο, ιδεόγραμμα πλέον, καθώς εκφράζει την ιδέα της σύζευξης και συνήθως δίχως να διακρίνονται πια τα γράμματα που το αποτελούν.

Το &, με το πολύ χαρακτηριστικό σχήμα, έχει σήμερα καθολική χρήση και έχει εισχωρήσει εδώ και αρκετά χρόνια καί στην ελληνική γραφή. Να πούμε όμως πως στα ελληνικά είχαμε ήδη αντίστοιχο ιδεόγραμμα το ϗ το οποίο το χρησιμοποιούμε μερικοί όταν γράφουμε με το χέρι, και πραγματικά ελάχιστοι όταν γράφουμε στον υπολογιστή, κι ίσως επειδή δεν γνωρίζουμε πως υπάρχει σαν δυνατότητα αλλά κι επειδή δεν ξέρουμε πώς να το εμφανίσουμε.

η ελληνική λιγατούρα για το "και"


Οδηγίες για εισαγωγή του ϗ στο Microsoft Word 2007

Ένας εύκολος τρόπος για εισαγωγή του στο Microsoft Word 2007, λοιπόν, είναι ο εξής: Εισαγωγή > Σύμβολο > Περισσότερα Σύμβολα

Εκεί επιλέγουμε μια κοινή γραμματοσειρά όπως η Arial και ψάχνουμε να εντοπίσουμε την λιγατούρα ϗ. Έπειτα κάνουμε κλικ στο πεδίο "Νέο πλήκτρο συντόμευσης" κι εκεί μέσα πατάμε έναν συνδυασμό που να μας βολεύει (π.χ. Ctrl-κ) και έπειτα "Αντιστοίχηση" ώστε ο συνδυασμός αυτός να βρεθεί μέσα στο πλαίσιο "Ισχύοντα πλήκτρα".

Κλείνουμε τα παράθυρα αυτά και από εδώ και στο εξής, στο Word, πατώντας Ctrl-κ θα εμφανίζεται το πιο δικό μας "και", το ϗ!

Δυστυχώς, στο σύστημα κωδικοποίησης γραφών unicode, ενώ έχουν βάλει μέσα τα χίλια μύρια (όπως το ϗ καλή ώρα) αμέλησαν να βάλουν την λιγατούρα για το ου, η οποία χρησιμοποιείται ως έναν βαθμό στην γραφή με το χέρι, ακόμα και σήμερα.

 

[Ματσαμπλόκος]

Πολύ ενδιαφέρον. Είχα μία απορία για το πώς προέκυψε, αλλά δεν το είχα ψάξει ποτέ...

Επίσης, θυμάσαι το "ου" που χρησιμοποιείτο παλιότερα στα ελληνικά (δεν μπορώ να το βρω, απλά υπάρχει ακόμα στα μπισκότα "Παπαδοπούλου");

 

[Φαροφύλακας]

Όπως ανέφερα, Ματσαμπλόκε, η λιγατούρα για το "ου" χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα ως έναν βαθμό και εγώ προσωπικά την χρησιμοποιώ καθολικά, δηλ. γράφω τα γράμματα του "ου" πάντοτε ενωμένα.

Και θλίβομαι που στο unicode δεν προνόησαν να κρατήσουν μια θέση και γι' αυτό το τόσο χαρακτηριστικό ελληνικό σύμπλεγμα.

Να κι ένα πολύ καλό σχετικό κείμενο, που έτυχε να το διαβάσω πριν πολλά πολλά χρόνια και χαίρομαι που το βλέπω να κρέμεται ακόμα εκεί.

 

[Ματσαμπλόκος]

Δεν είχα διαβάσει ως το τέλος την ανάρτησή σου για το "ου". Μήπως τελικά δεν ήταν τόσο επίσημο, γι' αυτό δεν υπάρχει στα unicode;

 

[Φαροφύλακας]

Ας το πούμε έτσι: ήταν και είναι όσο επίσημο είναι και το "ϗ"

Νομίζω πως σε ένα χάος από αλφάβητα και συνδυασμούς χαρακτήρων, αυτό το καημένο απλά τους ξέφυγε.

 

[Μορφέας]

Πολύ ενδιαφέρον!! Χάρηκα που έμαθα και κάτι ακόμη σήμερα!!!

 

[Έλνεκ]

Πολύ ενδιαφέρον θέμα, όντως! Απ' όσο θυμάμαι από τη σχολή, έχω την εντύπωση ότι οι διάφορες συντομεύσεις καθιερώθηκαν κατά την πάροδο του χρόνου χάριν εξοικονόμησης πολύτιμου χώρου στα ακριβά χειρόγραφα από περγαμηνή, στα οποία και γινόταν η αντιγραφή συγγραμμάτων. Τουλάχιστον αυτό θυμάμαι ως βασικό λόγο.

 

[Καστάλια]

Τι ενδιαφέρον! Και να φανταστείς, μόλις χτες διάβασα για την προέλευση της ονομασίας του & στα αγγλικά, ampersand δηλαδή. Παραδοσιακά, όταν απαγγείλανε το αγγλικό αλφάβητο, οποιουδήποτε γράμματος που μπορούσε να θεωρηθεί λέξη αυτό καθ' εαυτό ("A", "I", και κάποια στιγμή, "O") προηγούνταν η λατινική έκφραση per se ("καθ' εαυτό").Επίσης, ήταν συνηθισμένη πρακτική να προσθέτουν το σήμα "&" στο τέλος του αλφαβήτο σαν να ήταν το 27ο γράμμα, και προφερόταν "and". Ως αποτέλεσμα η απαγγελία του αλφάβητου τελείωνε με "X, Y, Z, and per se &/and". Αυτή η τελευταία φράση τακτικά προφερόταν μισομασημένη ως "ampersand" και έτσι το όνομα καθιερώθηκε ως όρος για το σύμβολο γύρω στο 1837.

 

[Στράτης]

Καλημέρα σε όλους.
Αν κάποιο μέλος γνωρίζει κάποιο κανόνα θα παρακαλούσα να μας το ξεκαθαρίσει. Αυτό που γνωρίζω μέχρι σήμερα είναι πως δεν μπορώ να αντικαταστήσω τον σύνδεσμο και κ. κι με ιδεόγραμμα &. Είναι αυθαίρετη αντικατάσταση στα νεοελληνικά, και προσωπικά θα έλεγα πως η συχνή χρήση είναι κι άσχημη.
Ακόμα και σε επίσημα έγγραφα ή σε επιγραφές, σε βιβλία, σε τίτλους, το συναντάμε συχνά· ακόμα κι εκεί -ήξερα μέχρι τώρα- είναι λάθος ως επιλογή.
Παρ' όλα αυτά, το βλέπω συνέχεια· για παράδειγμα:

Τμήμα Πληροφορικής & Επικοινωνιών

Ελλάδα & Τουρκία

Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων

Σε κείμενο μου φαίνεται ως τέρας:

Ο Στράτης & ο Μάκης έφτασαν στο γήπεδο νωρίς, πήραν & κασκόλ & σημαίες.
Ο αγώνας ήταν κρίσιμος, έπρεπε οπωσδήποτε & αυτή την Κυριακή να κερδίσει η ομάδα.
Αργότερα ήρθε & όλη η παρέα, οι φωνές & τα πειράγματα δεν σταμάτησαν, ακόμα & όταν φύγαμε.

 

[Φαροφύλακας]

Νομίζω πως το & συνηθίζεται εδώ και καιρό στα Ελληνικά σε τίτλους, επωνυμίες κτλ

Δεν συνηθίζεται όμως καθόλου μέσα σε κείμενο σαν αντικαταστάτης του "και". Το κείμενο που παραθέτεις με τον Στράτη και τον Μάκη είναι δικό σου; Εάν ναι, μάλλον δεν υπάρχει λόγος να κατηγορείς μια τέτοια χρήση· δεν νομίζω πως υφίσταται.

 

[Στράτης]

Καλημέρα αγαπητέ Φαροφύλακα.
Προς θεού, δεν είχα κακή πρόθεση.
Ήθελα επιβεβαίωση όσων ήξερα μέχρι τώρα, αν ξέρω λάθος ή όχι.
Το κείμενο στο τέλος είναι δικό μου παράδειγμα, ήθελα ν' ακούσω γνώμες,
αν μόνο στα δικά μου μάτια είναι λάθος, και οπτικά υπερβολικά άσχημο.

 

[Αντέρωτας]

Πραγματι το & απανταται σε τιτλους, ετικετες, επικεφαλιδες κλπ, μεσα σε κειμενο δεν τ εχω δει ποτε και αν το εβλεπα θα το θεωρουσα λαθος.

Επισης δεν το θεωρω λαθος στα Ελληνικα. Θα ελεγα οτι ειναι διεθνές ή διαγλωσσικό σύμβολο.

Spoiler

δεν μπορώ να αντικαταστήσω τον σύνδεσμο και κ. κι με ιδεόγραμμα &

Να μου επιτραπει η διορθωση: δε νομιζω οτι το & ειναι "ιδεογραμμα". Η Wikipedia το αναφερει ως "λογογραμμα".

 

[Φαροφύλακας]

Το κείμενο στο τέλος είναι δικό μου παράδειγμα, ήθελα ν' ακούσω γνώμες, αν μόνο στα δικά μου μάτια είναι λάθος, και οπτικά υπερβολικά άσχημο.

Βρε, μαζί σου! Απλά αυτό σου λέω: δεν υπάρχει λόγος να το κατακρίνουμε γιατί κανείς δεν γράφει έτσι. )

 

[Στράτης]

Καλημέρα αγαπητέ Αντέρωτα.
Ευχαριστώ για την απάντηση, αν δεν γίνομαι κουραστικός θα ήθελα να βάλω μερικές ερωτήσεις. Ακόμα και τώρα δεν κατάλαβα:

1. Υπάρχει κανόνας για την αντικατάσταση σε &, κι αν υπάρχει, γιατί σε τίτλους, επιγραφές, επικεφαλίδες θεωρείται σωστό και σε κείμενο λάθος; Είναι κάτι σαν επιβολή συχνής χρήσης; (όπως για παράδειγμα το ΟΚ; ).
2. Ποια η διαφορά: διαγλωσσικό σύμβολο & και ιδεογράμματος ϗ ;

Σημ. Ναι, αγαπητέ Φαροφύλακα, τώρα κατάλαβα πώς το έλεγες.

Σημ.2 Ζητώ συγγνώμη πρέπει να κλείσω. Θα σας διαβάσω αργότερα.

 

[Ίζι]

Έχω παρατηρήσει ότι το χρησιμοποιεί μέσα σε κείμενο μέλος του φόρουμ μας με πολύ καλή χρήση της γλώσσας και πολύ καλό λεξιλόγιο. Μου αρέσει όταν τα βλέπω στα γραπτά του/της, είναι ιδιαίτερο και τα κάνει να ξεχωρίζουν. Σε πιο πρόχειρα γραπτά όμως, δεν μ' αρέσει καθόλου.

 

[Φαροφύλακας]

Προσωπικά, Αντέρωτα, πιστεύω πως το & αποτελεί ιδεόγραμμα αφού εκφράζει την ιδέα της σύζευξης και δίχως να είναι πλέον διακριτά τα αρχικά συστατικά του στοιχεία (δηλ. τα γράμματα et)

Όσο για το logogram η αγγλική βικιπαίδεια αναφέρει πως τα λογογράμματα είναι επίσης γνωστά ως "ιδεογράμματα". (Logograms are commonly known also as "ideograms".) Από εκεί και πέρα δεν γνωρίζω να πω περισσότερα εγώ.

Κατά τ' άλλα συμφωνώ πως το & είναι μια χαρακτηριστική περίπτωση διεθνούς συμβόλου και σκέφτομαι πως αυτή η διεθνής του ανάγνωση αποτελεί, κατά μιαν εκδοχή, σημείο στο οποίο τα ιδεογράμματα υπερτερούν έναντι της καθιερωμένης γραφής με γράμματα.

 

[Αντέρωτας]

1. Δεν εχω διαβασει καποιους συγκεκριμενους κανονες που να λενε πότε είναι σωστό και πότε λάθος, μιλάω εμπειρικά. Αλλα για να το ψαξουμε λιγο παραπανω, θα πω οτι αυτο που εμεις ξερουμε ως "και", οι Αγγλοι ως "and" κλπ, εχει πολλες εννοιες/χρησεις.

• Προσθεση με τμηματα: Ενας βλακας και μισος
• Μαθηματικα: ένα και δύο ίσον τρία
• Μια χρηση ειναι η ενωση δυο λεξεων: Γιάννης και Μαρία.
• Προσθηκη τελευταιου στοιχειου σε λιστα: Ο Γιάννης, η Μαρία και ο Γιώργος
• Ενωση δυο προτασεων: Θελω να φαω και να πιω
• Συνεπαγωγη: Ηρθα, και μετα έφαγα
• Δηλωση επαναληψης: Περπατω και περπατω και περπατω χωρις σταματημο
• Εμφαση: Εχω κανει λαθη και λάθη
• Εισαγωγη δευτερευουσας προτασης (το σειριακο κομμα): Αυτος, και μονο αυτός.
• Εισαγωγη προτασης που συνχιζει κατι που εννοειται: Και μετα, τι έγινε;

Τα παραπάνω σε εμας βεβαια φαινονται να ειναι μία έννοια και μια λειτουργια: η συνδεση. Γλωσσολογικα ομως υπαρχουν λεπτες διαφοροποιησεις, και αυτο φαινεται στα διαφορετικά "και" που μεταφραζονται σε αλλες γλωσσες. Στην Αφρικανικη γλωσσα Xhosa, μπορεις να πεις "Γιαννης na-Μαρία", αλλα πρέπει να πεις "ήρθα yaye μετά έφυγα".

Στα Λατινικα υπαρχουν διαφορα ειδη "και". Η μεγαλυτερη διαφοροποιηση ειναι μεταξυ στο et και στο -que. Το δευτερο ειναι για να συνδεει ζευγη, σχετιζομενα πραγματα ή φυσικα επακολουθα. Μπορουμε να πουμε senatus populusque (συγκλητος και λαος) αλλα οχι περπατώ, περπατώque, περπατώque )
Επισης μπορουμε να πουμε "ηρθε το συννεφο εβρεξεque" (η βροχη ειναι συνεπακολουθο του συννεφου), αλλα οχι "ηρθε το απογευμα εβρεξεque", γιατι η βροχη δεν ειναι συνεπακολουθo της ωρας, αλλα συμπτωση.

Το & αντιλαμβανομαι λοιπον οτι εχει τους δικους του ιδιωματισμους. Ειναι καταλληλο για καποιες απο τις παραπανω περιπτωσεις, αλλα μαλλον οχι σε ολες. Τωρα ποιος το ορισε δεν ξερω. Ισως ξεσκαρταρισε αυτο απο τη χρηση, ή για αισθητικους λογους. Πιστευω οτι η Xhosa ειναι καλο παραδειγμα. Οπως θα ηταν λαθος να πεις "ηρθα na-έφυγα" στη συγκεκριμενη γλωσσα, ετσι εμενα δεν μου καθεται καλα το "ηρθα & μετά έφυγα"

 

[Πολύνιους]

Συμφωνώ με τον Αντέρωτα
Εμένα το & μ' αρέσει περισσότερο στο "Γιάννης & Μαρία".
Το ου το γράφω κι εγώ καμιά φορά με την λιγατούρα του, αλλά μόνο στο σημειωματάριό μου, όχι όταν γράφω κάτι πιο επίσημα.

 

[Αντέρωτας]

Έχω παρατηρήσει ότι το χρησιμοποιεί μέσα σε κείμενο μέλος του φόρουμ μας με πολύ καλή χρήση της γλώσσας και πολύ καλό λεξιλόγιο. Μου αρέσει όταν τα βλέπω στα γραπτά του/της, είναι ιδιαίτερο και τα κάνει να ξεχωρίζουν. Σε πιο πρόχειρα γραπτά όμως, δεν μ' αρέσει καθόλου.

Στο διαδικτυο εχω δει καποια πραγματα που μου φαινονται παραξενα που δεν θα το φανταζομουν. Εχω τσαταρει με παιδια που λογω δυσκολιας στην πληκτρολογηση ή συντομίας αντικαθιστουν όλα τα "και" με & ή +, και όλους τους αριθμούς με νούμερα, ακόμα και το αφηρημένο άρθρο. Πχ. "ήταν ένα παιδί" το γραφουν ως "ήταν 1 παιδί". Οταν τα ειδα αυτα, δεν ξερω γιατι, αλλα μου φανηκαν παραξενα

 

[Στράτης]

Έχω παρατηρήσει ότι το χρησιμοποιεί μέσα σε κείμενο μέλος του φόρουμ μας με πολύ καλή χρήση της γλώσσας και πολύ καλό λεξιλόγιο. Μου αρέσει όταν τα βλέπω στα γραπτά του/της, είναι ιδιαίτερο και τα κάνει να ξεχωρίζουν. Σε πιο πρόχειρα γραπτά όμως, δεν μ' αρέσει καθόλου.

Ίζι καλησπέρα,
διαφωνώ κάθετα και οριζόντια μ' αυτό που λες. Καλή χρήση της γλώσσας και πολύ καλό λεξιλόγιο δεν είναι το επιτηδευμένο γράψιμο· οι όμορφες λέξεις έχουν την ώρα και τον τρόπο τους. Επίσης, η χρήση του συμβόλου & σε γραπτό κείμενο και επικοινωνία είναι τουλάχιστον άσχημη αισθητικά και δεν έχει θέση, ας κάνω περισσότερα λάθη στους συνδέσμους παρά να βάζω σύμβολα και παραγέμισμα στο λεξιλόγιο με άσφαιρες λέξεις, μόνο και μόνο γιατί είναι όμορφες.

Αυτά που εγώ ήξερα:

1. Δεν υπάρχει κανόνας για τη χρήση του στα νεοελληνικά.

2. Δεν μπαίνει σε κείμενο, ενώ σε: τίτλο, επιγραφή, επικεφαλίδα, γίνεται χρήση σαν συντομογραφία και σαν αισθητική διαφορά.

Πιστεύω πως σε καμία θέση μέσα σε κείμενο δε νομιμοποιείται, (για παράδειγμα, το + θα ήταν και πολύ πιο εύκολα αναγνωρίσιμο παγκοσμίως) διαφορετικά μπορώ κάλλιστα να γράψω:

Πρόσθεση με τμήματα: Ένας βλάκας and μισός.
Μαθηματικά: ένα + δύο ίσον τρία.
Μια χρήση είναι η ένωση δύο λέξεων: Γιάννης & Μαρία.
Προσθήκη τελευταίου στοιχείου σε λίστα: Ο Γιάννης, η Μαρία & ο Γιώργος.
Συνεπαγωγή: Ήρθα, & μετά έφαγα.
Δήλωση επανάληψης: Περπατάω κ περπατάω κ περπατάω χωρίς σταματημό.
Έμφαση: Έχω κάνει ΚΑΙ λάθη.
Εισαγωγή δευτερεύουσας πρότασης: Αυτός, κ μόνο αυτός.
Εισαγωγή πρότασης που συνεχίζει κάτι που εννοείται: Wtf! & μετά, τι έγινε?