Περιπτώσεις ακλισίας

[Φαροφύλακας]

Μια καλή μου φίλη είναι πωλήτρια χονδρικής και μέσα σε μια μεγάλη γκάμα προϊόντων πουλάει, μεταξύ των άλλων, και τσάι. Με έκπληξη την άκουσα μια μέρα να λέει "τα τσάι"!! Όπως μου είπε, ρώτησε στην εταιρία πώς είναι για να το λέει σωστά και της είπαν "τα τσάι". Με ακόμη μεγαλύτερη έκπληξη γκουγλίζω τώρα και μου βγάζει ένα σωρό ανευρέσεις για "τα τσάι"!!

Αν κρατήσουμε άκλιτο πληθυντικό "τα τσάι" τότε θα έχουμε την παράξενη περίπτωση μιας λέξης που θα κλίνεται στον ενικό το τσάι / του τσαγιού και θα είναι άκλιτη στον πληθυντικό (τα τσάι / των τσάι - π.χ. ποικιλίες διαφόρων τσάι αντί διαφόρων τσαγιών).

Δεν ξέρω ποια παράξενη ροπή τής γλώσσας οδηγεί τον κόσμο σε με τέτοια ακλισία. Εμένα πάντως μου ακούγεται τσιν τσάι τσον.

Προς υπεράσπιση τής ομαλής κλίσης θα αφορίσω με τον καββαδιακό στίχο:
πρώτη μέρα του Μαγιού / πάει το clipper του τσαγιού / να προλάβει τη Σαγκάι / να φορτώσει το άσπρο τσάι

----

Έβλεπα λοιπόν εχθές ένα από τα δύο σεφ ριάλιτι (ή το "μάστερ" ή το "τοπ", δεν τα ξεχωρίζω - βασικά εκείνο που γκουρμέδιαζαν αναμαλλιασμένοι στον απολαυστικά επίμονο άνεμο του λιμανιού) και ξάφνου έπιασε το αφτί μου σε μια πρόταση (κρίμα που δεν την συγκράτησα) την γενική "του φαγγρί"! ουρανοί! υποθέτω πως αν το τσάι ακούγεται σε κάποιους κάπως κινέζικο, το φαγγρί μάλλον ακούγεται σαν γαλλικό. Η λέξη όμως είναι ελληνικότατη και το λεξικό μάλιστα την ανάγει στον αρχαίο τύπο φάγρος.

Φοβάμαι πάντως πως μετά την επώδυνη ακλισία "του φαγγρί" θα έρθει και η μέρα που θα το ακούσω με γαλλική προφορά.

 

[Λορένα]

Ενδιαφερουσες περιπτωσεις και σιγουρα υπαρχουν παρα πολλες.

Αλλα.. το τσαι πως το λες εσυ δηλ; Τσαγια; (εγω το λεω : τσάϊα)

Και το φαγγρι, φαγγρια; (αυτο το εχω ακουσει)

 

[Φαροφύλακας]

τσάια;! στα δικά μου αφτιά ακούγεται κάπως παράξενο! ο απλός, δημοτικός τρόπος είναι τσάγια, όπως άλλωστε κομπολόι -> κομπολογιού / κομπολόγια.

 

[Δροσούλα]

Η ακλισία είναι ένα φαινόμενο που παρατηρείται συνήθως εξαιτίας των δανείων. Η γενική πληθυντικού μερικών λέξεων είναι κακόηχη και αντικαθίσταται περιφραστικά. Ήδη στη Νεοελληνική Γραμματική πολλοί τύποι είναι σε παρενθέσεις. Δε μου ακούγεται για παράδειγμα καλά "ο ήχος των καμπανών" (ή καμπάνων αν θέλετε). Λέω "ο ήχος από τις καμπάνες".
Η γενική "του τσαγιού" είναι ευπρόσδεκτη, αλλά (για το γραπτό λόγο) θα προτιμήσω μια περίφραση για τον πληθυντικό (π.χ. δύο φλυτζάνια τσάι). Άσε που κοντεύουμε να το κάνουμε "τι" (άις τι / ice tea).
Ο πληθυντικός "τα φαγγριά" είναι απόλυτα αποδεκτός και γραμματικά και ηχητικά. Απορώ πώς εξοβελίστηκε από μερικούς. Αν έχουν δυσκολία στην άρθρωση αυτό είναι άλλο θέμα. Να μην αναστατώσουμε γι' αυτούς όλη τη γλώσσα!

 

[Φαροφύλακας]

στην περίπτωση "δύο φλιτζάνια τσάι" δεν έχουμε πραγματικά ακλισία αλλά ομοιόπτωτη αντιστοιχία με τον ποσοτικό προσδιορισμό, που είναι άλλωστε και ο απλός δημοτικός τρόπος, όπως π.χ. όταν λέμε τρία κιλά μπανάνες και όχι τρία κιλά μπανανών.

Φέτος δεν έτυχε ακόμα να δω επεισόδιο τού Ράδιο Αρβύλα όμως στην προηγούμενη σεζόν θυμάμαι πως το αφτί μου σκάλωνε όταν ο Κανάκης έλεγε "ήρθε η ώρα τού νούμερο ένα". Μου ακούγεται φυσικό αλλά σκέφτομαι αν τάχα δεν θα έπρεπε να περιμένουμε "... τού νούμερου ένα". Άκλιτο λοιπόν το νούμερο ένα. Αναρωτιέμαι αν αντίστοιχα θα πούμε π.χ. "...τού νούμερο εκατόν σαράντα" και όχι "... τού νούμερου εκατόν σαράντα".

Αντίστοιχη περίπτωση είναι και η φόρμουλα ένα. Γκουγκλίζω και βρίσκω ένα σωρό ανευρέσεις "της φόρμουλα ένα" άκλιτης και πολύ λίγες "της φόρμουλας ένα" που γραμματικά μάλλον στέκει καλύτερα.

 

[Αντέρωτας]

Εγω πρωτη φορα παρατήρησα πέρσι "τα παλτό" στην τηλεόραση, οταν μιλανε για μοδα, η σε διαφημίσεις. Δεν έχω ιδέα αν η λεξη παλτό είναι ελληνική η γαλλική, αλλα παντα εγω ηξερα "τα παλτά"

Οσο για τη λεξη φαγγρί εχω να παρατηρησω οτι εχει καπως παράξενη μορφή και άνετα κάποιος την περνάει για γαλλική. Το "φαγγριά" ισως ακούγεται τόσο κακόγουστο όπως "τα κομπιουτέρια, τα μπουφάνια"

Εκτός αυτού στις πλάγιες πτώσεις το φαγγρι είναι και κακόηχο: φαγκρ-γιού, φαγκρ-γιά, φαγκρ-γιών. Σχηματίζεται το δυσπρόφερτο σύμπλεγμα -grj-. Και όχι, δε νομιζω κανενας να προτιμάει το πολυσύλλαβο φαγκρι-ά (αν και σωστό μάλλον)

 

[Φαροφύλακας]

"στην τραγωδία των Τέμπη" (!) [sic]

Έζησα να το ακούσω κι αυτό.

Να σημειώσω πως έχω ακούσει πάνω από μία φορά "τα τσάι" [sic]

Τα τσάγια, βρε παιδιά. Τι στο καλό;

(πωπω, ξαναγράφω εδώ μετά από 12,5 χρόνια!)

 

[Νικόλας Δε Κιντ]

Φάρε νομίζω το φαινόμενο της ακλισιάς το έχει αναλύσει πολύ ωραία σε ένα από τα βιβλία του ο Ν. Σαραντάκος.
Νομίζω στο "Γλώσσα μετ' εμποδίων".

Πάντως τελευταίως στον εργασιακό μου χώρο είχαμε ένα θέμα με μια γενική!
Το ρούμι φταίει για όλα και η καταραμένη γενική!