Παιχνίδια με τη γλώσσα και τη γραφή

Αντέρωτας

Ξωτικό του Φωτός
Προσωπικό λέσχης
Ειπα να ξεκινησω ενα νημα αφιερωμενο στα τεχνασματα της γλωσσας που ειναι γνωστα ανα τους αιωνες, οπως αναγραμματισμους, καρκινικες γραφες ή ισοψηφίες. Απο τα παλια χρονια καποια μεγαλα κεφαλια εχουν εφευρει φρασεις που αποτελουν απιστευτα και πανεξυπνα τεχνασματα.

Το πιο γνωστο ισως τεχνασμα ειναι οι αναγραμματισμοι, που αφορουν την αλλαγη θεσης γραμματων μιας λεξης ή φρασης, για να σχηματισουν αλλη λεξη ή φραση. Οι περισσοτεροι απο μας μπορει να τους εχουμε δει πρωτη φορα σε κουιζ των κομικς. Σημερα τους βλεπουμε στα ανοητα τηλεφωνικα παιχνιδια της τηλεορασης.

Τα παιχνιδια αυτα εχουν να κανουν με ενα κωδικό πχ. ΝΡΣΑΩΟΘΠ οπου πρεπει να βρουμε οτι σημαινει ΑΝΘΡΩΠΟΣ. Αλλοι αναγραμματισμοι ειναι πιο ψαγμενοι οπου εχουμε να βρουμε απο μια λέξη ή φραση που βγαζει νοημα, μια αλλη λεξη ή φραση που βγαζει νόημα. πχ. το ΚΕΡΜΑ ΔΟΛΟΥ μπορει να σημαινει ΕΚΔΡΟΜΟΥΛΑ. Ακομα πιο εντυπωσιακο ειναι αν η πρωτη φραση σχετιζεται με τη δευτερη φραση. Ετσι το THE EYES μπορει να σημαινει THEY SEE, αφου τα ματια βλεπουν.

Απο το παραπανω υποθετω οτι καποιος αλαφροΐσκιωτος μπορει να θεωρησει τους αναγραμματισμους τροπο μαντικης :) ισως καποια γυναικα που λεγεται Liv Penrose να ειναι κακος ανθρωπος, αφου το ονομα της μπορει να σημαινει EVIL PERSON;; :)))

Μπορουν να υπαρξουν διαφορες συμβασεις και παραλλαγες στους κανονες των αναγραμματισμων. Μπορει δηλαδη καποιος να αγνοησει σιωπηλα γραμματα οπως το h, ή να αγνοησει τα διπλα συμφωνα, κανοντας τη μετατροπη.

Οι αναγραμματισμοι ηταν γνωστοι απο την αρχαιοτητα και στο μεσαιωνα εχουν χρησιμοποιηθει ως τροπος κρυπτογραφησης. Οταν ο Γαλιλαιος σημειωσε Altissimum planetam tergeminum observavi, το κωδικοποιησε ως "smaismrmilmepoetaleumibunenugttauiras".

Τα παραπανω ειναι για παιδακια, αν σκεφτεις οτι απο μια ολοκληρη φραση, μπορεις να βγαλεις μια διαφορετικη ολοκληρη φραση. Ο Γαλιλαιος παλι, οταν σημειωσε "Cynthiae (=της Σεληνης) figuras aemulatur Mater Amorum (=Αφροδιτη)" το κωδικοποιησε ως "Haec immatura a me iam frustra leguntur -oy".

Εντυπωσιακοι αναγραμματισμοι γινονται και με ονοματα, οπως οταν ο Vladimir Nabokov, ανεφερε στα εργα του καποια Vivian Darkbloom. Η σειρα Torchwood, που ειναι βασισμενη στον Doctor Who, δεν ειναι παρα αναγραμματισμος.

Σημερα μπορουν να βγουν πανευκολα εντυπωσιακοι αναγραμματισμοι χαρη στους υπολογιστες, εφοσον εχουν μια βαση δεδομενων με λεξιλογιο
 
Last edited:
Εναν πρόχειρο πολυ γνωστο αναγραμματισμο θυμαμαι απο το "Αξιον Εστι" του Ελυτη. Στη Γενεσιν λεει τα εξης:

ΥΣΤΕΡΑ και τον φλοίσβο ενόησα και τον μακρύ ατελείωτο
ψίθυρο των δέντρων
Είδα πάνω στο μόλο αραδιασμένα τα κόκκινα σταμνιά
και πιο σιμά στο ξύλινο παραθυρόφυλλο
κει που κοιμόμουνα με το 'να πλάι
λάλησε πιο δυνατά ο βοριάς
Και είδα
Κόρες όμορφες και γυμνές και λείες ωσάν το βότσαλο
με το λίγο μαύρο στις κόχες των μηρών
και το πολύ και πλούσιο ανοιχτό στις ωμοπλάτες
να φυσούν όρθιες μέσα στην Κοχύλα
και άλλες γράφοντας με κιμωλία
λόγια παράξενα, αινιγματικά
:
ΡΩΕΣ, ΑΛΑΣΘΑΣ, ΑΡΙΜΝΑ
ΟΛΗΙΣ, ΑΪΑΣΑΝΘΑ, ΥΕΛΤΗΣ

μικρές φωνές πουλιών και υακίνθων
ή άλλα λόγια του Ιουλίου.

Και φυσικα:
ΡΩΕΣ = ΕΡΩΣ
ΑΛΑΣΘΑΣ = ΘΑΛΑΣΣΑ
ΑΡΙΜΝΑ = ΜΑΡΙΝΑ
ΟΛΗΙΣ = ΗΛΙΟΣ
ΑΪΑΣΑΝΘΑ = ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΥΕΛΤΗΣ = ΕΛΥΤΗΣ
 

Αντέρωτας

Ξωτικό του Φωτός
Προσωπικό λέσχης
Το παντόγραμμα είναι μια αλλη μορφη λεκτικης ασκησης, και αναφερεται σε μια μικρη φραση μιας συγκεκριμενης γλωσσας, που περιεχει ολα τα γραμματα της αλφαβητου. Ειναι πολυ ευκολο να γραψουμε ενα κειμενο που θα περιεχει ολα τα γραμματα, αλλα η μαγκια ειναι αυτο να γινεται με μια φραση, οσο το δυνατον πιο μικρη και πρακτικη.

Εχουν υπαρξει αποπειρες για τελεια παντογραμματα, οπου καθε γραμμα εμφανιζεται μονο μια φορα, αλλα βγαζουν πολυ δυσκολα νοημα :) Ενα απο αυτα που βγαζουν νοημα, και αγγιζουν την τελειοτητα, ειναι Bright vixens jump, dozy fowl quack.

Το πιο γνωστο παντόγραμμα είναι φυσικα το Αγγλικό The quick brown fox jumps over the lazy dog και εχει χρησιμοποιηθει σε ασκησεις καλλιγραφίας ή δοκιμες γραμματοσειρων. Τα Windows χρησιμποιον αυτη τη φραση στην παρουσιαση γραμματοσειρων.

Η φραση αυτη εχει μεταφραστει στα Ελληνικά ως αλλο παντόγραμμα: Ταχίστη αλώπηξ βαφής ψημένη γη, δρασκελίζει υπέρ νωθρού κυνός

Στο συγκεκριμενο παλαιοτερο νημα για το γραφικο χαρακτηρα, αναφερεται ενα αλλο γνωστο ελληνικο παντογραμμα: Ξεσκεπάζω τὴν ψυχοφθόρα βδελυγμία.

Ενα εντυπωσιακο παντογραμμα, που εγινε με βοηθεια μηχανηματος, ειναι αυτοαναφορικο, και απαριθμει τα ιδια του τα γραμματα ολογραφως:

This pangram contains four as, one b, two cs, one d, thirty es, six fs, five gs, seven hs, eleven is, one j, one k, two ls, two ms, eighteen ns, fifteen os, two ps, one q, five rs, twenty-seven ss, eighteen ts, two us, seven vs, eight ws, two xs, three ys, & one z.
 
Last edited:

Αντέρωτας

Ξωτικό του Φωτός
Προσωπικό λέσχης
Οι αυτόλογες ή ομόλογες λέξεις, είναι αυτές που συμπτωματικά περιγράφουν τον εαυτό τους. Για παράδειγμα η λέξη "λέξη" είναι αυτόλογη επειδή ειναι μια λεξη :) Η λεξη "ουσιαστικό" είναι επίσης αυτόλογη, επειδή του ουσιαστικό είναι ουσιαστικό (σημ. όμως ουσιαστικός -η -ο είναι επίθετο). Η λέξη "Ελληνικός" ειναι ελληνική λέξη. Η λέξη "πολυσύλλαβος" είναι κι αυτή αυτόλογη επειδή ειναι πολυσύλλαβη. Οι λέξεις μικρός και μεγάλος, θα μπορουσαν να ειναι αυτολογες, με την εννοια οτι η λέξη μικρός είναι μικρότερη από τη λέξη μεγάλος. Αλλη λεξη θα μπορουσε να ειναι ο αρχαιοπρεπής, αν φανταστει κανεις οτι το σχημα της λεξης ειναι καπως αρχαΐζον. Χμ, και η λέξη αρχαΐζουσα μου κανει καπως αρχαΐζουσα :))))

Στα αγγλικά η λέξη neologism αποτελει νεολογισμο (απο τα Α. Ελληνικα). Η λεξη slang ηταν αργκοτικη λέξη (slang) πριν περασει στην καθομιλουμενη για να αναφερθει στον συγκεκριμενο τροπο ομιλιας.

Εδω μια λιστα με μερικες αυτολογες αγγλικες λεξεις.
 
Last edited:

Φαροφύλακας

Απαρέμφατος Δροσουλίτης του πιο Μόρμυρου Φθόγγου
Προσωπικό λέσχης
τί ενδιαφέρον... θα με βάλεις να σπαζοκεφαλιάσω, τώρα.. :ρ

το συνηθισμένη είναι μια... συνηθισμένη λέξη. Το υπερμακρύτατη είναι μια λέξη υπερμακρύτατη. Το ηχηρή είναι μια λέξη με ήχο, όταν την προφέρεις. Το γραμμένη μια λέξη γραμμένη εδώ όπως και το ορατή, μια λέξη που φαίνεται.

Επίσης, εάν πεις να πιάσεις λέξεις που στερούνται μιας ιδιότητας θα μακρύνεις πολύ την λίστα και, για παράδειγμα, το άοσμη είναι μια λέξη που δεν μυρίζει.
 

Αντέρωτας

Ξωτικό του Φωτός
Προσωπικό λέσχης
Ενα αλλο ενδιαφερον τεχνασμα ειναι οι καρκινικές γραφές, δηλ. λεξεις ή φρασεις που παρουσιαζουν συμμετρια με τα γραμματα. Ετσι εχουμε λεξεις οπως ANNA, ΣΟΦΟΣ, RADAR, ή SAIPPUAKIVIKAUPPIAS (Φινλανδικα: πωλητής σαπουνόπετρας) που ειναι απο τις μεγαλυτερες καρκινικες λεξεις.

Αντιστοιχως μπορουν να υπαρξουν καρκινικες φρασεις οπως In girum imus nocte et consumimur igni (τριγυρναμε τη νυχτα και μας τρωει η φωτια) Was it a car or a cat I saw? Στα Ελληνικα υπαρχει το γνωστο παραδειγμα ΝΙΨΟΝ ΑΝΟΜΙΜΑΤΑ ΜΗ ΜΟΝΑΝ ΟΨΙΝ.

Ολα αυτα ειναι ισως πιο ευκολα ή πιο δυσκολα απ' οτι φανταζομαστε, αλλα ενα κλικ δυσκολιας παραπανω ειναι με δισδιαστατες παλλινδρομησεις οπως το εβραικο στιχακι

ו נ ש ר פ
ן ת ב ע ר
ש ב ד ב ש
ר ע ב ת נ
ף ר ש נ ו

που εκτος το οτι διαβαζεται και αναποδα, διαβαζεται επισης οριζοντια ή καθετα (פרשנו רעבתן שבדבש נתבער ונשרף - perashnu: ra`avtan shebad'vash nitba'er venisraf)

Στα Σανσκριτικα υπαρχουν πολυ περιπλοκα κατασκευασματα οπως το εξης δισδιαστατο ποιημα, που διαβαζεται οαριζοντια, καθετα και αναποδα ΚΑΙ βγαζει νοημα :)

sa- ka- ra- na- na- ra- ka- sa-
kā- ya- sā- da- da- sā- ya- kā
ra- sā- ha- vā vā- ha- sā- ra-
nā- da- vā- da- da- vā- da- nā.




Περα απο αυτα, υπαρχουν και τα Semordnilap (palindromes αναποδα) που προκειται για λεξεις που αναποδα βγαζουν αλλες λεξεις. Ετσι στα αγγλικα εχουμε stressed <> desserts, swap <> paws και παει λεγοντας. Ο δημιουργος του semordnilap αυτοματως εκανε και τη λεξη "palindromes" ενα semordnilap, αφου αναποδα βγαινει η λεξη "semordnilap" :)))))
 
Last edited:

Αντέρωτας

Ξωτικό του Φωτός
Προσωπικό λέσχης
Ενα αλλο παιχνιδι συνθεσης ειναι αυτο που αποκαλειται chaterism, και απαιτει καθε λεξη να ειναι μεγαλυτερη ή μικροτερη απο την προηγουμενη, πχ κατα ένα γράμμα ή κατα μια λογικη πρόοδο (πχ. σειρα Φιμπονάτσι). Για παραδειγμα:

Α,
να
ενα
καλό
παιδί.
Μεγάλη
ιστορία
ξεκίνησε
κάνοντας
ιδιαίτερα
Μαθηματικά
σκοπεύοντας
Πανεπιστήμιο


(εγω το εγραψα μολις τωρα :)))) )

Στην ίδια φιλοσοφία ανήκει το ειδος Pilish, που απαιτει ενα κειμενο να εχει λεξεις, που το μηκος τους να ταιριαζει με τα ψηφια του αριθμου π. Δηλαδή οχι 1, 2, 3, 4, 5... αλλά 3, 1, 4, 1, 5, 9... κλπ.

Μια προταση με 15 λεξεις, που ταιριαζουν στα 15 πρωτα ψηφια του π:
How I need a drink, alcoholic in nature, after the heavy lectures involving quantum mechanics!

Το 2010 βγηκε και βιβλιο (Not A Wake του Michael Keith) σε Pilish, με 10000 λεξεις
 
Last edited:
Οι αυτόλογες ή ομόλογες λέξεις, είναι αυτές που συμπτωματικά περιγράφουν τον εαυτό τους. Για παράδειγμα η λέξη "λέξη" είναι αυτόλογη επειδή ειναι μια λεξη :)
Θα μπορούσαμε να ορίσουμε με παρόμοιο τρόπο "ετερόλογες" λέξεις...π.χ. η λέξη "μονοσύλλαβη" δεν είναι μονοσύλλαβη.
 

Αντέρωτας

Ξωτικό του Φωτός
Προσωπικό λέσχης
Ακριβως, υπαρχει και αυτος ο ορισμος. Για παραδειγμα η λεξη "long" ειναι ετερολογη γιατι ειναι μικρη λεξη.
 

Αντέρωτας

Ξωτικό του Φωτός
Προσωπικό λέσχης
Οσον αφορα τον αυτοπροσδιορισμο της λεξης "ετερολογη", συμφωνα με τη γουικι, υφισταται ενα παραδοξο :)
 
Σκεφτόμουνα ότι οι λεγόμενες "παραδοξότητες" ή "λογικά παράδοξα" προκύπτουν απο μια εγγενή αδυναμία του τρόπου με τον οποίο σκεφτόμαστε, να προσδίδουμε δηλαδή μια και μόνο μία καθορισμένη ιδιότητα σε κάτι διαχωρίζοντάς το απο το "αντίθετό" του. Έτσι πχ, το "κρύο" δεν μπορεί να είναι ζεστό και το αντίστροφο. Ένα τέτοιο απλό παράδειγμα είναι ο σημερινός "γρίφος της ημέρας" στο αντίστοιχο νήμα που δημιουργεί σύγχυση μέσω μιας ξεκάθαρης αντίφασης.

Όμως, απο την Κβαντική Φυσική μέχρι την Αναλυτική Ψυχολογία του Γιούνγκ, σε δυο απο τα πιο δυναμικά δηλαδή πεδία της σύγχρονης σκέψης, είναι ξεκάθαρος ο κεντρικός ρόλος της δυαδικότητας και της συμπληρωματικότητας. Στη Φυσική πχ το φως δεν είναι μόνο κύμα ή μόνο σωματίδια, αλλά κατά έναν πολύ ιδιαίτερο τρόπο που σχετίζεται με τη μέθοδο παρατήρησής του, μπορεί να συμπεριφερθεί είτε σαν κύμα είτε σαν σωματίδιο.
 

Αντέρωτας

Ξωτικό του Φωτός
Προσωπικό λέσχης
Το ακριβώς αντίθετο απο το παντογραμμα ειναι το λειπόγραμμα. Είναι το κείμενο στο οποιο ισχύει η σύμβαση να λείπει ενα συγκεκριμένο γράμμα. Δεδομενου οτι σχεδον καμια φραση δεν ειναι παντόγραμμα, μπορουμε να πουμε οτι ολες οι φρασεις ειναι λειπογραμματα. Πχ στην πρόταση "αυτή είναι μία πρόταση" δεν υπάρχει (μεταξύ άλλων) το γράμμα "ξ".

Η μαγκιά όμως ειναι σε μεγαλυτερα κειμενα, και με τα πιο στατιστικά "κοινα" γραμματα.

Το πιο γνωστό λειπογραμμα ειναι ισως το μυθιστορημα Gadsby 50000 λεξεων, το οποιο ειναι γραμμενο χωρις να εμφανιζεται ουτε μια φορα το γράμμα e, το οποιο στατιστικα ειναι το πιο συχνο γραμα στην Αγγλική γλώσσα. Δεν ξερω πως καταφερε ο τυπος να γραψει βιβλιο χωρις καν τη λεξη "the", αλλα χρησιμοποιησε εκφρασεις οπως "did walk" αντί "walked" και παει λεγοντας. :) Μαλιστα το Gadsby απο μονο του ειναι ενα αξιοπρεπες μυθιστορημα, που παρα αυτο τον περιορισμο, εχει πολυ βατή και απροσποίητη γραφη. Το ιδιο ισχυει με το γαλλικό μυθιστορημα La Disparition, καθως και με την αγγλικη του μεταφραση, ενω η Ισπανικη του μεταφραση κανει το ιδιο με το γράμμα a.

Εκτος απο πρωτοτυπα εργα, εχει ενδιαφερον και η μεταγραφη γνωστων εργων, σε λειπογραμματικη μορφη, οπως πχ ο Αμλετ χωρις το γραμμα i ("To be or not to be, that's the query" αντί "question")





Το λειπογραμματικό παντόγραμμα ειναι συνδυασμος των δυο αντιθετων, και αναφερεται σε μια φράση/στίχο/απόσπασμα που έχει όλα τα γραμματα (ως παντόγραμμα) εκτός από ένα (ως λειπόγραμμα) ;)
 
Καλημέρα αγαπητέ Αντέρωτα.
Η παραπάνω ανάρτησή σου ίσως να μην πρέπει να χαθεί ανάμεσα σε άλλα, μπορεί από μόνη της να είναι ένα ολόκληρο νήμα.
Ίσως να ήταν θέμα και όλοι οι κώδικες που ίσως υπάρχουν μέσα σε ένα βιβλίο.

Σημ. Ακόμα γελάω με τα χάλια μου, τώρα διαβάζω από την αρχή το νήμα και το θέμα είναι αυτό που λέω να γίνει... χοχο χο
Τα γνωστά: πότε θα παραλάβω τη νέα μου ρόμπα;
 
Last edited:

Αντέρωτας

Ξωτικό του Φωτός
Προσωπικό λέσχης
Οντως εχει ζουμι αυτο το θεμα :)))) τωρα που ειπα για τα λειπογραμματα μπορω να αναφερθω στην πιο ακραια τους ορφη, τα μονοφονικα λειπογραμματα. Ειναι δηλαδη αυτο που λεει η λεξη: ενα κειμενο με λεξεις που εχουν μονο ενα φωνηεν!

Ο Γαλλος συγγραφεας του La Disparition, που οπως ανεφερα ηταν ενα λειπογραμμα χωρις το γραμμα e, αντεστρεψε την προσπαθεια του, και εγραψε το βιβλιο Les Revenentes, που εχει μονο λεξεις που εχουν μονο το γραμμα e

Telles des ch`evres en de'tresse, sept Merce'd`es-Benz vertes, les fene^tres cre^pe's de reps gr`ege, descendent lentement West End Street et prennent se'nestrement Temple Street vers les vertes venelles seme'es de he^tres et de fre^nes pr`es desquelles se dresse svelte et empese' en me^me temps, l' e've^che' d'Exester. Pr`es de l'entre'e des thermes, des gens s'empressent
Επισης υπαρχει και το Αργεντινικο τραγουδι Ojos con los Oroscos.
[video=youtube;pbb9G7kvWxY]https://www.youtube.com/watch?v=pbb9G7kvWxY[/video]
 
Last edited:
Top