Μπαίνει κόμμα πριν το και;

[Χρηστος Αλεξανδριδης]

Παντα ειχα αυτην την απορια,αν δηλαδη πρεπει να βαζουμε κομμα πριν το και,ομως θαφτηκε προφανως επειδη εδω και αρκετα χρονια δεν χρειαστηκε να γραψω κατι.Επισης θα μου αρεσε να ξερω αν πρεπει να βαζουμε κομμα πριν τις παρενθεσεις και τελεια μετα απ'αυτες.Ευχαριστω πολυ εκ των προτερων

@Μη νομιζετε οτι μου αρεσει να σας "χωνω",απλως στο ιντερνετ που το κοιταξα εχασα λιγο τη μπαλα

 

[Αντέρωτας]

Το κόμμα πριν το και ονομάζεται σειριακό κόμμα, και εχει περιπου ιδιους κανονες και σε αλλες γλωσσες (πατα το λινκ να δεις το άρθρο στη Wikipedia αν σε ενδιαφερει μια πιο εμπεριστατωμενη αναλυση με παραδείγματα, αλλα όσον αφορά τη γραμματική των Αγγλικών).

Στην επίσημη γραμματική (εκθέσεις, διατριβές) από όσο ξερω δεν (πρέπει να) μπαινει, γιατί το και συνηθως αντικαθιστά το κόμμα.

Είναι όμως απο τους κανόνες που εγώ πιστεύω στην πράξη μπορούν να αγνοηθούν. Ένας άλλος πχ κανόνας είναι οτι μια πρόταση δεν πρέπει να αρχίζει απο και, αλλά αυτό είναι κάτι που συμβαίνει συχνά. Και πάμε παρακάτω )

Εδώ μου έρχεται στο μυαλό το κλασικό ρητό πίστευε και μη ερεύνα. Η φράση έχει δύο πιθανές ερμηνείες, αναλόγως πού θα βάλουμε παύση στη φωνή: πίστευε, και μη ερεύνα; ή πίστευε και μη, ερεύνα (που είναι παράφραση). Αυτό είναι ένα παράδειγμα οπου για σαφήνεια, στην ομιλία βάζουμε παύση στη φωνή, οπότε κατα τη γνώμη μου μπορεί να μπει το κόμμα.
Κάποιος πιο σχολαστικός θα πει οτι θα υπήρχαν πιο σωστοί τρόποι να λυθεί η αμφισημία, χωρίς να καταφύγουμε στο "λάθος" του σειριακού κόμματος, όπως η απαλειφή του και: πίστευε, μη ερεύνα, μια φράση και σαφής και "σωστή".
Στα αυτιά μου όμως το και μετά την παύση ακούγεται φυσικότατο, οπότε δεν θα κάνω τη χάρη του σχολαστικού να ασχοληθώ παραπάνω

Οσον αφορά παρενθέσεις και εισαγωγικά, στο Ελληνικό σύστημα η στίξη μπαίνει πάντα έξω ), αλλά στα Άμερικάνικα Αγγλικά συμβαίνει το αντίθετο ,). Προσωπικά θεωρώ κάπως παράλογο το Αμερικάνικο σύστημα.

 

[Νικος γκ]

http://users.sch.gr/parantoniou/site/glwssa/grammar_simeia_stiksis.html

"Προσοχή: Δεν μπαίνει κόμμα πριν απ' το και, το ούτε, το μήτε και το ή."

 

[Φαροφύλακας]

Πιστεύω πως υπάρχουν περιπτώσεις που μπορεί να μπει κόμμα πριν το και. Παράδειγμα:

Στο αγρόκτημά μας φτιάχναμε διάφορα αγαθά, όπως γάλα, λευκό τυρί, κασέρι, αριάνι, γιαούρτι, και όλα αυτά με τα καλύτερα υλικά.

Επίσης μια χαρά μπορεί να ξεκινάει πρόταση με το και.

Πιστεύω πως σε πάμπολλα βιβλία μεγάλων συγγραφέων θα βρει κανείς προτάσεις που ξεκινούν με "Και" (ή "And" κτλ.)

Κάποιοι στοιχειώδεις κανόνες που είναι καλοί για παιδιά στο Δημοτικό, που ξεκινούν να γράφουν, μάλλον δεν είναι τόσο δεσμευτικοί για έναν ενήλικο.

 

[Αντέρωτας]

Ψάχνοντας για "σειριακό κόμμα", βρηκα αυτο το μπλογκ, που περιπου λεει αυτο που λεω εγω: σε καποιες περιπτώσεις μπορεί να χρειάζεται, δινοντας καποια παραδειγματα/επιχειρηματα.

http://mplampla-blog.blogspot.com/2010/07/blog-post_06.html

Βεβαια το αρθρο αυτο ειναι προσωπικη αποψη αυτού που το έγραψε, οχι καποιο ακαδημαϊκό "πόρισμα".

 

[Φαροφύλακας]

Έχει εκεί το παράδειγμα πως άλλο είναι να γράψεις:

Είδα τον Αντώνη, τον Γιώργο και την Δήμητρα.

και άλλο να γράψεις:

Είδα τον Αντώνη, τον Γιώργο, και την Δήμητρα.

Όπου δήθεν στην πρώτη εκδοχή ο Γιώργος κι η Δήμητρα είναι ζευγάρι ενώ στην δεύτερη, δεν είναι.. Με την ίδια λογική θα πρέπει να γράψεις:

Είδα τον Γιώργο, και την Δήμητρα.

αλλιώς θα το πάρουμε πως είναι ζευγάρι. Όμως αυτό είναι πολύ τεχνικό και δεν ισχύει πραγματικά. Επίσης, πώς θα κάνεις μια τέτοια διαφοροποίηση στον προφορικό λόγο;

Και επιπλέον, την επόμενη φορά που θα δω γραμμένο:
Ο Κώστας, ο Πέτρος, ο Γιάννης κι ο Παρασκευάς.

Τί θα πρέπει να υποθέσω για τον Γιάννη και τον Παρασκευά;

:χαχαχα:


Πιστεύω πως το νόημα των προτάσεων δεν θα πρέπει να κρέμεται από ένα κόμμα. Εάν υπάρχει περίπτωση παρεξήγησης του νοήματος, στις περισσότερες περιπτώσεις χρειάζεται, απλά, μια καλύτερη διατύπωση.

Και δεν γίνεται να τα πεις όλα με ένα κόμμα. Όπως δεν γίνεται στις παραπάνω προτάσεις να εξηγήσεις με ένα κόμμα ποιος είναι μαλωμένος με ποιον, έτσι μάλλον δεν μπορείς να πεις και ποιος είναι παντρεμένος με ποιον.

 

[Χρυσηίδα]

Και κόμμα βάζουμε πριν το και και πρόταση αρχίζουμε με το και. Για το πρώτο θέμα με κάλυψαν ο Φάρος και ο Αντέρωτας με τα παραδείγματά τους.

Όσο για το "και" στην αρχή της πρότασης είναι απολύτως αποδεκτό ακόμα και στην επίσημη γραφή, όπως εκθέσεις και διατριβές.

Αλλά γιατί ξεχάσαμε εντελώς τη λογοτεχνία; Θεωρώ ότι μπορεί να μας προσφέρει τα καλύτερα παραδείγματα στους προβληματισμούς μας. Στον κανόνα που μας παραθέτει παραπάνω ο Νίκος γκ, ότι δηλαδή "Προσοχή: Δεν μπαίνει κόμμα πριν απ' το και, το ούτε, το μήτε και το ή.", έχω να αντιπαραθέσω τον τίτλο ενός βιβλίου της Ρέας Γαλανάκη. Ο τίτλος είναι "Ελένη, ή ο Κανένας". Καταλαβαίνουμε λοιπόν ότι ο κανόνας αυτός είναι ένας παρωχημένος κανόνας, έχει ξεπεραστεί.

Πάμε στο δεύτερο θέμα. Αφού έχω μπροστά μου το συγκεκριμένο βιβλίο, με ένα απλό ξεφύλλισμα βλέπω όχι μόνο ότι μπορούμε να ξεκινήσουμε πρόταση με το "και" αλλά και παράγραφο. Για παράδειγμα:

Και από τότε κάθε φορά που θα υπέγραφε, θα αναρωτιόταν αν και οι υπόλοιποι ζωγράφοι κρύβουν κι αυτοί πίσω από το όνομά τους την επιβολή, μα προπαντός την υπέρβαση μιας τιμωρίας (αρχή πρότασης αλλά και παραγράφου).

Πάμε όμως και παλιότερα. Αντιγράφω από τους Εμπόρους των Εθνών του Παπαδιαμάντη:

Το βλέμμα του είχε βαφή εις χολήν και εις λύθρον. Ήτο στυγνόν και απαίσιον. Και όμως ο Σανούτος εξηκολούθει έτι να τον εμπιστεύηται. Και έπραττε τούτο ούτε εκ προεραίσεως, ούτε εκ συνηθείας.


Τελειώνω με λίγο Καπετάν Μιχάλη:

Οι φρυδάρες του χοντρές, αγκαθοτές, τούκρυβαν τα μάτια και τις ανασήκονε με τη φούχτα του για να μπορέσει να δει. Και στα βαθιά του γεράματα τα μάγουλά του πυροκοκκίνιζαν και σα θύμονε [...]. Κι αφτό διψομαχούσε, έπινε αχόρταγα, δεν είχε ακόμα μπουχτίσει τον κόσμο...

 

[Χρηστος Αλεξανδριδης]

Και επιπλέον, την επόμενη φορά που θα δω γραμμένο:
Ο Κώστας, ο Πέτρος, ο Γιάννης κι ο Παρασκευάς.

Τί θα πρέπει να υποθέσω για τον Γιάννη και τον Παρασκευά;

:χαχαχα:

:χαχαχα::χαχαχα:

Παντως παιδια νομιζω πως καταλαβα,ευχαριστω!(Χρυσηιδα οταν εχω παρομοιες αποριες θα ανατρεχω στα λιγα ελληνικα βιβλια που εχω)

 

[Φτωχόπαιδο]

Προσωπικά δεν βάζω, αλλά όταν το συναντώ -απλά δεν το προσέχω. (Ούτε κρύο, ούτε ζέστη δλδ!)

 

[Φάτα Μοργκάνα]

Υπάρχουν αρκετές περιπτώσεις όπου το κόμμα πριν το "και" μπορεί και πρέπει να μπει. Ας πούμε:

• σε παρενθετικές προτάσεις που αρχίζουν από "και",
• μετά από μια παρενθετική πρόταση που απομονώνεται με κόμματα από την κύρια
• για να ξεκαθαρίσει το νόημα σε περίπτωση αντιθετικών προτάσεων
• όταν υπάρχει ασυνέχεια στη ροή του λόγου (συχνά με διαφορετικό υποκείμενο) ανάμεσα σε δύο προτάσεις
• όταν πριν από το «και» που συνδέει δύο προτάσεις υπάρχει ένα «και» που συνδέει δύο όρους της πρώτης πρότασης
• όταν θέλουμε να διαχωρίσουμε τη φράση που έπεται και να της δώσουμε έμφαση.
  
  Παραδείγματα:
  «Ανέπτυξε τις θέσεις του ο πρόεδρος, και ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, πάντα παρά το πλευρό του, απάντησε στις ερωτήσεις.» (ξεκινά νέα πρόταση. Αν δεν βάζαμε κόμμα, θα φαινόταν πως ο κυβερνητικός εκπρόσωπος ανέπτυξε κι αυτός τις θέσεις του)
  «Ο διακεκριμένος μουσικός συνέθεσε το έργο, και το παρουσίασε ο γιος του.»
  «Αθέτησαν, με την αφορμή αυτή, και την υπόσχεση που είχαν δώσει.» (η παρενθετική πρέπει να κλείσει,να βρίσκεται ανάμεσα σε δύο κόμματα)
  «Ο Γιώργος είναι συνοφρυωμένος και αμήχανος όταν είναι βιαστικός, και χαμογελαστός όταν είναι ήρεμος.» (αντιθετική)
  «Λέγε, και θα σου απαντήσω.» (αλλαγή υποκειμένου)
  «Δεν εργάστηκε, δεν προσπάθησε, δεν ήταν συνεπής, και πήρε τη μεγαλύτερη αύξηση!» (έμφαση)
  «Πες μου τη γνώμη σου, αν θέλεις, και θα σου πω σχόλια.» (μετά το τέλος παρενθετικής)
  «Στα σχέδια που υποβλήθηκαν αντέδρασαν οι μηχανολόγοι, οι ηλεκτρολόγοι, και οι αρχιτέκτονες που ήταν και οι περισσότεροι.» (ξεκαθαρίζει ότι μόνον οι αρχιτέκτονες ήταν οι περισσότεροι κι όχι οι άλλοι)
  «Ήρθα νωρίς, και μου ανέθεσε πολλές εργασίες,» (αλλάζει το υποκείμενο)
  «Επιθεώρησε το προσωπικό και τις εγκαταστάσεις, και δεν παρατήρησε αλλαγές.» Το κόμμα χρειάζεται προ της δεύτερης πρότασης, γιατί προηγείται άλλο «και» που ενώνει δύο όρους (αντικείμενα) της πρώτης πρότασης.
  
  Πιο αναλυτικά στους ακόλουθους ιστότοπους:

https://paideia-news.com/oelmek/2021/03/21/komma-prin-apo-to-«kai»;-asfalos!/
https://www.babiniotis.gr/dimosieumata/glossika-themata/pote-den-xrisimopoioyme-to-komma/
https://www.kathimerini.com.cy/gr/politismos/pote-mpainei-to-komma
https://eclass.uoa.gr/modules/document/file.php/CHEM207/Μικρά%20λάθη%20που%20κάνουμε%20όλοι….pdf (σελίδα 5)

Οι περισσότεροι συμφωνούν στο να μην μπαίνει στο τέλος μιας σειράς (σειριακό κόμμα, στα αγγλικά Oxford comma), αλλά υπάρχουν και κάποιοι που το υποστηρίζουν όταν χρειάζεται διασαφήνιση ότι το τελευταίο της σειράς είναι κατά κάποιον τρόπο ανεξάρτητο απ' τα υπόλοιπα.