Τίτλος: ΛΕΞΙΚΟ ΤΩΝ -ΙΣΜΩΝ,
από τον ΑΒΑΝΓΚΑΡΝΤΙΣΜΟ στον ΩΦΕΛΙΜΙΣΜΟ
Συγγραφέας:ΑΝΤΩΝΗΣ ΔΙΑΜΑΝΤΙΔΗΣ
Εκδόσεις:ΓΝΩΣΗ
Φιλολογική Επιμέλεια: ΙΩΑΝΝΑ ΞΗΡΟΚΩΣΤΑ
Έτος έκδοσης: 2003
Διαστάσεις: 14x21
Αριθμός σελίδων: 334
ISBN: 960-235-671-5
Ο Αντώνης Διαμαντίδης γεννήθηκε το 1951 στην Έδεσσα, κι έζησε τα παιδικά και μαθητικά του χρόνια στη Σκύδρα. Σπούδασε Ψυχολογία στο Πανεπιστήμιο Louis Pasteur ΙΙ του Στρασβούργου, στη Γαλλία, και εξειδικεύτηκε στην Κοινωνική και Βιομηχανική Ψυχολογία. Ζει και εργάζεται στη Θεσσαλονίκη.
ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ
Οι όροι που υπάρχουν στο λεξικό αυτό είναι κατά κύριο λόγο επιστημονικοί, θρησκευτικοί, καλλιτεχνικοί, κοινωνικοί, οικονομικοί, πολιτικοί, φιλοσοφικοί, και έχουν κοινό χαρακτηριστικό την κατάληξη -ισμός.
Υπάρχουν βέβαια όροι, επιστημονικοί, φιλοσοφικοί, καλλιτεχνικοί κ.λπ. που δεν τελειώνουν σε -ισμός, τους δόθηκε, δηλαδή, όνομα με άλλη κατάληξη, και αρκετοί μπορεί να είναι πολύ πιο σημαντικοί από μερικούς που αναφέρονται σε αυτό. Όμως η πρωταρχική σκέψη ήταν αποκλειστικά οι «-ισμοί».
Οι όροι αναγράφονται με απόλυτη αλφαβητική σειρά. Όταν είναι αναγκαίο, αναγράφεται και ο αντίστοιχος ξένος όρος στη γλώσσα από την οποία προήλθε ή έγινε γνωστός (κυρίως λατινικά, γαλλικά και αγγλικά).
Υπάρχει, επίσης, η ετυμολογία του από τη γλώσσα που πιθανότατα πλάστηκε. Σε μερικούς -ισμούς ξενικής προέλευσης, που είναι ελάχιστοι, δεν υπάρχει ετυμολογία, και αυτό οφείλεται κατά κύριο λόγο σε αδυναμία του συγγραφέα. Στους ελληνικούς όρους, η ετυμολογία αναφέρεται μόνο όταν κρίνεται αναγκαία.
Στο λεξικό αυτό δεν αναφέρονται λέξεις που η φυσική κατάληξη στην ελληνική γλώσσα είναι -ισμός, αλλά δεν νοούνται ως όροι, Π.χ. αθλητισμός, ακροβολισμός, εξοπλισμός, μετατοπισμός, πυροβολισμός, σφετερισμός κ.λπ.
Α
αβανγκαρντισμός (γαλ.).. avant-gardisme)
1) Όρος που χρησιμοποιήθηκε αρχικά για να περιγράψει την πολιτική τάση που εμφανίστηκε σε κινήματα νεολαίας, κυρίως της αριστεράς, με βασικό χαρακτηριστικό την αμφισβήτηση του πρωτοπόρου ρόλου της εργατικής τάξης. Σύμφωνα με τους υποστηρικτές της τάσης αυτής, πρωτοπόρα στην επαναστατική αλλαγή της κοινωνίας δεν είναι η εργατική τάξη, όπως διδάσκει ο -> μαρξισμός-λενινισμός, αλλά η νεολαία με την αυθόρμητη επαναστατική της δύναμη για τη διεκδίκηση της ισότητας και της κοινωνικής δικαιοσύνης.
2) Αργότερα, ο όρος έλαβε γενικότερη σημασία που αφορά την πρωτοπορία σε πολιτικά, κοινωνικά και καλλιτεχνικά κινήματα. Στις αρχές του 200ύ αιώνα, με τον όρο αυτό χαρακτηρίζονται διάφορα πρωτοποριακά καλλιτεχνικά ρεύματα, με κοινό χαρακτηριστικό την αμφισβήτηση των καθιερωμένων καλλιτεχνικών αξιών. Οι πιο σημαντικές πρωτοποριακές σχολές ήταν ο -> κυβισμός, ο -> φουτουρισμός, ο -> ντανταϊσμός και ο -> σουρεαλισμός.
Ο όρος προέρχεται από τη γαλλική φράση αvαnt-gαrde = πρωτοπορία.
αβδηριτισμός Όρος που παραπέμπει στην ιδιόμορφη συμπεριφορά των Αβδηριτών όταν τους καταλάμβανε το αβδηριτικό μένος, όπως το αποκαλούσαν οι άλλοι Έλληνες, ψυχική έκφραση πολύ κοντά στην ευήθεια ή την αφέλεια. Γενικά, σημαίνει την ανόητη, απρογραμμάτιστη ή άκριτη ενέργεια και συμπεριφορά.
αβερροϊσμός (αγγλ. Averroism) Το σύνολο των φιλοσοφικών θεωριών που, σύμφωνα με τον Ρενάν (Ernest Renan), ήταν κοινές στους Άραβες. Κύριος εκφραστής των θεωριών αυτών, που είχαν υλιστική και πανθεϊστική απόκλιση, ήταν ο Αβερρόης (Aνerroes Ibn Rushd), σύμφωνα με τον οποίο τίποτα, ούτε η μορφή ούτε η ύλη, δεν μπορεί να δημιουργηθεί ή να εξελιχθεί από το μηδέν, ούτε η τάξη προηγείται της αταξίας ούτε η αταξία της τάξης, ούτε η κίνηση της ακινησίας ή το αντίθετο. Η κίνηση είναι αιώνια και συνεχής, διότι κάθε κίνηση έχει την αιτία της στην προηγούμενη κίνηση' ο χρόνος εξάλλου είναι αποτέλεσμα της κίνησης. Ο θεός, αποτελώντας την ουσία του κόσμου, δεν θίγει τους νόμους της φύσης. ο ποιητικός νους είναι το πνεύμα της γης και της ανθρωπότητας, κοινή πηγή κάθε ανθρώπινης διανόησης, από την οποία αντλούν οι άνθρωποι ανάλογα με την εσωτερική τους αγνότητα. Ο αβερροϊσμός επέδρασε βαθιά στη γαλλική φιλοσοφία του 130υ αιώνα. Κατά τον 14ο, 15ο και 16ο αιώνα διαδόθηκε πολύ και στην Ιταλία και με βάση αυτόν διαμορφώθηκε η σχολή της Πάδουας.
αβρακωτισμός (γαλλ. sans-culottisme) Πολιτικός όρος που συνδέεται με τη Γαλλική Επανάσταση. Οι πατριώτες θεωρούσαν τιμή τους το να αυτοαποκαλούνται "αβράκωτοι", επειδή φορούσαν παντελόνια και όχι κιλότες (βράκες), όπως οι αυλικοί. Η λέξη εκφράζει το μίσος και την εμπάθεια των φτωχότερων τάξεων κατά των ευγενών.
Τελικά, έγινε συνώνυμο των δημοκρατικών και προοδευτικών τάσεων στη Γαλλία.
Ο ξενικός όρος προέρχεται από τη γαλλική φράση sαns-culotte: χωρίς βράκα, αβράκωτος.
αγαθαγγελισμός Η πίστη στην εκπλήρωση των εθνικών πόθων. Ο όρος προέρχεται από τον τίτλο του χρησμολογικού βιβλίου Αγαθάγγελος, το οποίο προφήτευε την εκπλήρωση κάποιων εθνικών πόθων του ελληνικού λαού. Το βιβλίο αυτό κυκλοφόρησε στα μέσα του 180υ αιώνα και ήταν πολύ δημοφιλές στους υπόδουλους Έλληνες. Τελευταία, η συγγραφή του αποδίδεται στον κληρικό Θεόκλητο
Πολυειδή.
Γενικά, ο όρος σημαίνει την πίστη σε παρόμοιες προφητείες.
από τον ΑΒΑΝΓΚΑΡΝΤΙΣΜΟ στον ΩΦΕΛΙΜΙΣΜΟ
Συγγραφέας:ΑΝΤΩΝΗΣ ΔΙΑΜΑΝΤΙΔΗΣ
Εκδόσεις:ΓΝΩΣΗ
Φιλολογική Επιμέλεια: ΙΩΑΝΝΑ ΞΗΡΟΚΩΣΤΑ
Έτος έκδοσης: 2003
Διαστάσεις: 14x21
Αριθμός σελίδων: 334
ISBN: 960-235-671-5
Ο Αντώνης Διαμαντίδης γεννήθηκε το 1951 στην Έδεσσα, κι έζησε τα παιδικά και μαθητικά του χρόνια στη Σκύδρα. Σπούδασε Ψυχολογία στο Πανεπιστήμιο Louis Pasteur ΙΙ του Στρασβούργου, στη Γαλλία, και εξειδικεύτηκε στην Κοινωνική και Βιομηχανική Ψυχολογία. Ζει και εργάζεται στη Θεσσαλονίκη.
ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ
Οι όροι που υπάρχουν στο λεξικό αυτό είναι κατά κύριο λόγο επιστημονικοί, θρησκευτικοί, καλλιτεχνικοί, κοινωνικοί, οικονομικοί, πολιτικοί, φιλοσοφικοί, και έχουν κοινό χαρακτηριστικό την κατάληξη -ισμός.
Υπάρχουν βέβαια όροι, επιστημονικοί, φιλοσοφικοί, καλλιτεχνικοί κ.λπ. που δεν τελειώνουν σε -ισμός, τους δόθηκε, δηλαδή, όνομα με άλλη κατάληξη, και αρκετοί μπορεί να είναι πολύ πιο σημαντικοί από μερικούς που αναφέρονται σε αυτό. Όμως η πρωταρχική σκέψη ήταν αποκλειστικά οι «-ισμοί».
Οι όροι αναγράφονται με απόλυτη αλφαβητική σειρά. Όταν είναι αναγκαίο, αναγράφεται και ο αντίστοιχος ξένος όρος στη γλώσσα από την οποία προήλθε ή έγινε γνωστός (κυρίως λατινικά, γαλλικά και αγγλικά).
Υπάρχει, επίσης, η ετυμολογία του από τη γλώσσα που πιθανότατα πλάστηκε. Σε μερικούς -ισμούς ξενικής προέλευσης, που είναι ελάχιστοι, δεν υπάρχει ετυμολογία, και αυτό οφείλεται κατά κύριο λόγο σε αδυναμία του συγγραφέα. Στους ελληνικούς όρους, η ετυμολογία αναφέρεται μόνο όταν κρίνεται αναγκαία.
Στο λεξικό αυτό δεν αναφέρονται λέξεις που η φυσική κατάληξη στην ελληνική γλώσσα είναι -ισμός, αλλά δεν νοούνται ως όροι, Π.χ. αθλητισμός, ακροβολισμός, εξοπλισμός, μετατοπισμός, πυροβολισμός, σφετερισμός κ.λπ.
Α
αβανγκαρντισμός (γαλ.).. avant-gardisme)
1) Όρος που χρησιμοποιήθηκε αρχικά για να περιγράψει την πολιτική τάση που εμφανίστηκε σε κινήματα νεολαίας, κυρίως της αριστεράς, με βασικό χαρακτηριστικό την αμφισβήτηση του πρωτοπόρου ρόλου της εργατικής τάξης. Σύμφωνα με τους υποστηρικτές της τάσης αυτής, πρωτοπόρα στην επαναστατική αλλαγή της κοινωνίας δεν είναι η εργατική τάξη, όπως διδάσκει ο -> μαρξισμός-λενινισμός, αλλά η νεολαία με την αυθόρμητη επαναστατική της δύναμη για τη διεκδίκηση της ισότητας και της κοινωνικής δικαιοσύνης.
2) Αργότερα, ο όρος έλαβε γενικότερη σημασία που αφορά την πρωτοπορία σε πολιτικά, κοινωνικά και καλλιτεχνικά κινήματα. Στις αρχές του 200ύ αιώνα, με τον όρο αυτό χαρακτηρίζονται διάφορα πρωτοποριακά καλλιτεχνικά ρεύματα, με κοινό χαρακτηριστικό την αμφισβήτηση των καθιερωμένων καλλιτεχνικών αξιών. Οι πιο σημαντικές πρωτοποριακές σχολές ήταν ο -> κυβισμός, ο -> φουτουρισμός, ο -> ντανταϊσμός και ο -> σουρεαλισμός.
Ο όρος προέρχεται από τη γαλλική φράση αvαnt-gαrde = πρωτοπορία.
αβδηριτισμός Όρος που παραπέμπει στην ιδιόμορφη συμπεριφορά των Αβδηριτών όταν τους καταλάμβανε το αβδηριτικό μένος, όπως το αποκαλούσαν οι άλλοι Έλληνες, ψυχική έκφραση πολύ κοντά στην ευήθεια ή την αφέλεια. Γενικά, σημαίνει την ανόητη, απρογραμμάτιστη ή άκριτη ενέργεια και συμπεριφορά.
αβερροϊσμός (αγγλ. Averroism) Το σύνολο των φιλοσοφικών θεωριών που, σύμφωνα με τον Ρενάν (Ernest Renan), ήταν κοινές στους Άραβες. Κύριος εκφραστής των θεωριών αυτών, που είχαν υλιστική και πανθεϊστική απόκλιση, ήταν ο Αβερρόης (Aνerroes Ibn Rushd), σύμφωνα με τον οποίο τίποτα, ούτε η μορφή ούτε η ύλη, δεν μπορεί να δημιουργηθεί ή να εξελιχθεί από το μηδέν, ούτε η τάξη προηγείται της αταξίας ούτε η αταξία της τάξης, ούτε η κίνηση της ακινησίας ή το αντίθετο. Η κίνηση είναι αιώνια και συνεχής, διότι κάθε κίνηση έχει την αιτία της στην προηγούμενη κίνηση' ο χρόνος εξάλλου είναι αποτέλεσμα της κίνησης. Ο θεός, αποτελώντας την ουσία του κόσμου, δεν θίγει τους νόμους της φύσης. ο ποιητικός νους είναι το πνεύμα της γης και της ανθρωπότητας, κοινή πηγή κάθε ανθρώπινης διανόησης, από την οποία αντλούν οι άνθρωποι ανάλογα με την εσωτερική τους αγνότητα. Ο αβερροϊσμός επέδρασε βαθιά στη γαλλική φιλοσοφία του 130υ αιώνα. Κατά τον 14ο, 15ο και 16ο αιώνα διαδόθηκε πολύ και στην Ιταλία και με βάση αυτόν διαμορφώθηκε η σχολή της Πάδουας.
αβρακωτισμός (γαλλ. sans-culottisme) Πολιτικός όρος που συνδέεται με τη Γαλλική Επανάσταση. Οι πατριώτες θεωρούσαν τιμή τους το να αυτοαποκαλούνται "αβράκωτοι", επειδή φορούσαν παντελόνια και όχι κιλότες (βράκες), όπως οι αυλικοί. Η λέξη εκφράζει το μίσος και την εμπάθεια των φτωχότερων τάξεων κατά των ευγενών.
Τελικά, έγινε συνώνυμο των δημοκρατικών και προοδευτικών τάσεων στη Γαλλία.
Ο ξενικός όρος προέρχεται από τη γαλλική φράση sαns-culotte: χωρίς βράκα, αβράκωτος.
αγαθαγγελισμός Η πίστη στην εκπλήρωση των εθνικών πόθων. Ο όρος προέρχεται από τον τίτλο του χρησμολογικού βιβλίου Αγαθάγγελος, το οποίο προφήτευε την εκπλήρωση κάποιων εθνικών πόθων του ελληνικού λαού. Το βιβλίο αυτό κυκλοφόρησε στα μέσα του 180υ αιώνα και ήταν πολύ δημοφιλές στους υπόδουλους Έλληνες. Τελευταία, η συγγραφή του αποδίδεται στον κληρικό Θεόκλητο
Πολυειδή.
Γενικά, ο όρος σημαίνει την πίστη σε παρόμοιες προφητείες.
Last edited: