Καλιαρντά ή Jabberwocky;

[Αντέρωτας]

Το ποιημα Jabberwocky ειναι δημιουργημα του Λιούις Κάρολ, και ειναι γνωστο ως απόσπασμα απο τον Σπασμένο Καθρέφτη.

Είναι δείγμα "Literary nonsense" (δεν ειδα αντίστοιχη ορολογία στα Ελληνικά, και πιθανόν δεν υπάρχει), οπως αλλωστε και ολόκληρη η ιδια η Αλικη στη Χωρα των Θαυματων. Το συγκεκριμένο ποίημα κάνει χρήση φανταστικών αγγλίζουσων λέξεων, αλλά παρότι δεν έχουν νόημα, η θέση τους και η μορφή τους, δίνουν κάποια εικόνα στον αναγνώστη. Οι λεξεις ειναι οχι μονο αληθοφανεις αλλα και παραπλανητικες, και καποιος που δεν ξερει την ιστορια του ποιηματος, μπορει να τις θεωρησει πραγματικες αγνωστες λεξεις.

(Αλλωστε η εμπειρία δεν ειναι πολυ διαφορετικη απο οταν διαβάζουμε ένα ξένο κείμενο και προσπερνάμε τις άγνωστες λέξεις, προσπαθώντας να βγάλουμε νόημα απο τα συμφραζόμενα ;) )

Ο τίτλος Jabberwock-y αναφέρεται στο τέρας Jabberwock, με την κατάληξη να σχηματίζει μια έννοια σαν "Jabberwock-ιάδα". Το ποίημα περιγράφει την αποστολή κάποιου γενναίου νέου (παρήχηση )) ) να σκοτώσει το τέρας.

'Twas brillig, and the slithy toves
Did gyre and gimble in the wabe;
All mimsy were the borogoves,
And the mome raths outgrabe.

"Beware the Jabberwock, my son!
The jaws that bite, the claws that catch!
Beware the Jubjub bird, and shun
The frumious Bandersnatch!"

He took his vorpal sword in hand:
Long time the manxome foe he sought—
So rested he by the Tumtum tree,
And stood awhile in thought.

And as in uffish thought he stood,
The Jabberwock, with eyes of flame,
Came whiffling through the tulgey wood,
And burbled as it came!

One, two! One, two! and through and through
The vorpal blade went snicker-snack!
He left it dead, and with its head
He went galumphing back.

"And hast thou slain the Jabberwock?
Come to my arms, my beamish boy!
O frabjous day! Callooh! Callay!"
He chortled in his joy.

'Twas brillig, and the slithy toves
Did gyre and gimble in the wabe;
All mimsy were the borogoves,
And the mome raths outgrabe.

Να αναφέρω βέβαια οτι κάποιες λέξεις, παρότι φανταστικές, έχουν μια συγκεκριμένη εξήγηση και νόημα (τις εξηγήσεις τις δίνει ο Χάμπτι-Ντάμπτι στην Αλίκη). Για παράδειγμα το brillig είναι κάποια ώρα της ημέρας. Τα toves είναι φανταστικά όντα. Outgrabe δίνεται ως αόριστος του ρήματος outgribe ). Παρατηρείστε επίσης οτι η γραμμή O frabjous day! Callooh! Callay! που εκφράζει χαρά, παρότι η δεν υπάρχει η λέξη frabjous, αλλά ουτε η γλώσσα περιλαμβάνει το επιφώνημα, δίνει τέλεια την εικόνα του.

Το ενδιαφέρον του ποίηματος είναι οτι καποιοι εχουν αποπειραθεί να το μεταφράσουν σε άλλες γλώσσες, ακόμα και Λατινικά ή στην Κοινή, προσπαθώντας να ακολουθήσουν τη λογική του. Για παράδειγμα το out-gribe στα Λατινικα μπορει να μεταφραστει ως ex-grabuere ή στην Κοινή εκ-γρειβύειν

ην βρίλλιγη, και οι τόφοι σλαίθοι
εν ύειβη εγύρυον και εγίμβλυον.
όλως μίμσαι ήσαν αι βωρωγρωφαι
και οι μωμοι ραθοι εξεγρειβυον..............

 

[Χρυσηίδα]

Αυτό το «φαινόμενο» το έχω συναντήσει με τον όρο "λεττριστική ποίηση". Μικρό δείγμα στα ελληνικά :

Ζινώντας αποβίδονο σαβίνι
Κι απονιβώντας ερομιδαλιό,
Κουμάνισα το βίρο του λαβίνι
Με σάβαλο γιδένι του θαλιό.

Κι ανέδοντας έν’ άκονο χαβίνι
Που ραδαγοπαλούσε τον αλιό
Σινέρωσα τον άβο του ραβίνι
Σ’ έν’ άφαρο δαμένικο ραλιό.​

(Ναπολέων Λαπαθιώτης, 1938, το ποίημα δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Θεσσαλικά Γράμματα με τον τίτλο Βάο, Γάο, Δάο. Έχει άλλες δυο στροφές αλλά αυτό το ακαταλόγιστο με δυσκολεύει ακόμα και στην πληκτρολόγηση).

 

[Λορένα]

ωραιο το ποιημα Χρυσηίδα, αλλά... τι λεει; :ε;:

Δεν καταλαβα τιποτα στραβωθηκα να το διαβασω , και νοημα δεν εβγαλα :λυγμ:

 

[Χρυσηίδα]

Έχεις πολλή πλάκα!!!)

Τι να λέει; Αυτό που βλέπεις. Γλωσσικός πειραματισμός είναι. Ο Αντέρωτας το εξήγησε με ακρίβεια, literary nonsense. Μάλλον, αυτό που μετράει είναι τι λέει στον καθένα, αν λέει κάτι δηλαδή.

 

[Αντέρωτας]

Εχω ακουσει οτι το συγκεκριμενο ποιημα του Λαπαθιώτη είναι Καλιαρντά

Εντωμεταξυ εχω βρει αυτη την παραλαγη

”…Ζινόντας τ’ απονίδονο λαβίνι
κι απονιβόντας εροµιδαλιό
σινέρωσα το δέρο του χαβίνι
κον’ άλικο δοµένικό λαρό!… “

 

[Φαροφύλακας]

Εχω ακουσει οτι το συγκεκριμενο ποιημα του Λαπαθιώτη είναι Καλιαρντά

χλωμό.. στο λεξικό τού Πετρόπουλου δεν υπάρχουν αβίνι, λαβίνι, θαλιό, χαβίνι, ραβίνι, ραλιό. Δεν κοιτάξα παραπάνω.

 

[Αντέρωτας]

Στον επιλογο του ο Πετροπουλος λεει οτι υποθετει οτι ειναι Καλιαρντα χωρις να παει το μυαλο του οτι ισως προκειται για λετρισμο. Επισης λεει οτι αυτος ο στιχος διασωζεται χαρη στη μνημη καποιου Ρενου Αποστολιδη και δεν αναφερει αν εχει εκδοθει

 

[Χρυσηίδα]

Τώρα, αν αντέγραψα στη λέσχη καλιαρντά δεν ξέρω, το μόνο που μπορώ να κάνω είναι να σας πω την πηγή. Είναι από ένα άρθρο που υπογράφει ο Δημήτρης Νικορέτζος, στο λογοτεχνικό περιοδικό Αργοναύτης. Μεταξύ άλλων λέει :

"Βρισκόμαστε μπροστά σʼ ένα φαινόμενο που έφτανε την ποίηση ως το μη περαιτέρω. Αυτός ο ιδιότυπος φετιχισμός των λέξεων, έφερνε στο προσκήνιο, έναν νέο βιότοπο της ποίησης. Ο Λαπαθιώτης με το μόνιμα ανήσυχο πνεύμα του, είχε μπει σε περιοχές της γλωσσικής δομολογίας, θέλοντας να πειραματιστεί με την καθαρά ηχητική εντύπωση που θα προκαλούσε ο τυχαίος συμφυρμός των γραμμάτων της ελληνικής γλώσσας και η δημιουργία νέων λέξεων. Είχε γράψει, χωρίς να το ξέρει, το πρώτο στον κόσμο λεττριστικό ποίημα."

Στη συνέχεια εξηγεί ότι το κίνημα του λεττρισμού ξεκίνησε στη Γαλλία γύρω στα 1945.

Με αυτά υπόψη το literary nonsense του Λούις (που απʼ ότι βλέπω πέθανε το 1898) και ο λεττρισμός δεν έχουν καμία σχέση μεταξύ τους και κακώς έκανα αυτή τη σύνδεση.

Όσο για τα καλιαρντά, εφόσον ο λεττρισμός δεν είχε εμφανιστεί ακόμα, δε μου φαίνεται διόλου απίθανο ο Λαπαθιώτης καθόλου να μην έγραψε το πρώτο λεττριστικό ποίημα στον κόσμο και μάλιστα εν αγνοία του, αλλά να ήθελε με το παραπάνω ποίημα να μεταδώσει πολύ συγκεκριμένα μηνύματα σε ένα εξίσου συγκεκριμένο κοινό.

 

[Άνεμος]

Μπενάβετε και τα καλιαρντά εδώ μέσα?
Πάρτε και ένα ψιλολεξικό να έχετε:

αβέλω
θέλω, δίνω, επιθυμώ.

αβέλω μπιεσμάν
βάζω χέρι σε κάποιον.

αποκατέ
από εκεί

γαργαρότεκνο
ναύτης

επιτάφιος
gay συνοδευόμενος από καλοντυμένα τεκνά

δικέλω
βλέπω

ιμάντες
εμείς. Άκλιτη αντωνυμία. Ενικός: εμάντες

κατσικές
αριστερός. Αντίθετο: προβατές = δεξιός

κουραβέλτα
συνουσία. Συνώνυμα: κουραβελτόσημο

λατσός
ωραίος

λατσολίθαρο
διαμάντι

με-σικ
με ευγένεια, κομψά. Προφέρεται σαν μία λέξη

αβέλω = θέλω, δίνω, επιθυμώ.


Όσο για το ποιήμα έχει και συνέχεια

Σούβεροδα στ’ αλίκοπα σουνέκια.
μεσ’ στ’ άλινα που δεν εσιβονεί
βαρίλωσα σ’ ακίμορα κουνέκια.

Και λαδαμποσαλώντας την ονή,
καράμπωσα το βούλινο διράνι,
σαν άλιφο τουνέσι που κιράνει.

Το παραπάνω ποίημα είναι ένα "σονέττο" του Λαπαθιώτη που προλαβαίνει το λογοτεχνικό κίνημα του "λεττρισμού". Πρόκειται για ένα γλωσσικό κίνημα "αντιλεξικού" χαρακτήρα, που καταργεί τη λέξη ως φορέα σημασίας και εισάγει το γράμμα, ή ακριβέστερα το φθόγγο, ως βάση της επικοινωνίας. Ο ποιητής φτιάχνει αυθαίρετους φθογγικούς συνδυασμούς, λέξεις άσημες και πολύσημες συγχρόνως. Ενώ εκ πρώτης όψεως οι λέξεις δεν έχουν καμία συμβατικά αναγνωρισμένη σημασία, στην ουσία ο καθένας μπορεί να τους δώσει δικό του περιεχόμενο και νόημα. Αυτή η ελευθερία ερμηνείας του λογοτεχνήματος εκ μέρους του αναγνώστη θεωρείται απελευθέρωση από τα δεσμά της συμβατικής γλώσσας!

 

[Αντέρωτας]

Σου αβέλω λατσαβαλέ καλέ Γκοντορελιά )) Αβέλω να σε δικέλουμε αποκατέ με τα ισάντες λέτρα.

Ούψα και στο λατσοδίκελμα

 

[Φαροφύλακας]

Μήπως κάτι σημαίνει που τόσο πολλοί εδώ μέσα μπενάβουμε και τζινάβουμε καλιαρντά; :ε;:

 

[Αντέρωτας]

Οτι αγαπαμε τη γλωσσα!

 

[Χρυσηίδα]

Ή αυτό ....... ή δεν πρόφτασα να ρίξω το δόλωμα κι εκδηλωθήκατε...

 

[Άνεμος]

Ή αυτό ....... ή δεν πρόφτασα να ρίξω το δόλωμα κι εκδηλωθήκατε...

Καλησπέρα και σε σένα


μάλλον αυτό ....γιατί τα δολώματα είναι περίεργα και η θάλασσα επίσης ,άσε που εκεί τέτοιες μερές φυσάει πολύ!!!Ανεμος

 

[Φαροφύλακας]

Λοιπόν, να πούμε εδώ (για να πιάνει ο κόσμος και το χιούμορ γιατί μπορεί κάποιοι να μην το γνωρίζουν) πως τα Καλιαρντά είναι η αργκό των ομοφυλόφιλων την οποία πρώτος κατέγραψε και έβγαλε στην φόρα ο Ηλίας Πετρόπουλος. Από το δικό του λεξικό φαντάζομαι αντλούμε οι περισσότεροι εδώ τον παράδοξο λεκτικό πλούτο αλλιώς... ε, αλλιώς… ;)

 

[Αντέρωτας]

Α!! Εχει βγει και λεξικο;;;

:χαχαχα:

 

[Χρυσηίδα]

Άνεμε,

το βλέπεις και μόνος σου πώς το τραβάει ο οργανισμός τους το δούλεμα. Ε, πώς να αφήσω την ευκαιρία να πάει χαμένη;

Καλωσόρισες!

 

[Αντέρωτας]

Παντως ο λετρισμος μπορει να μας βοηθησει να καταλαβουμε πως αντιλαμβανεται ο ξενος τα ελληνικα οταν τα ακουει

(αν εχουμε τετοιες αποριες βεβαια)

 

[Φαροφύλακας]

Δεν μπορείς να είσαι σίγουρος πώς ακούει ο κάθε ξένος τα Ελληνικά διότι ο καθένας τα ακούει διαφορετικά. Ένας Γερμανός π.χ. μπορεί να τα ακούει σαν Ισπανικά ενώ ένας Ισπανός θα τα ακούει σαν κάτι άλλο.

 

[Ωκεανίδα]

...τα Ελληνικά ...ένας Ισπανός θα τα ακούει σαν κάτι άλλο.

Σαν ανακατεμένες συλλαβές δίχως νόημα ))

Καλώς ήρθες 'Ανεμε! Επιτέλους φυσάει! Η άπνοια με πνίγει!

...άσε που σε λίγο θα έρθει το καλοκαίρι και δε θα χρειαστούμε ανεμιστήρες ;)