Τίτλος: Το κατά Ιησούν Ευαγγέλιον
Συγγραφέας: Ζοζέ Σαρμάγκου (Jose de Sousa Saramago)
Γλώσσα: Ελληνικά
Μετάφραση: Αθηνά Ψυλλιά
Εκδόσεις: Καστανιώτη
Έτος έκδοσης: 2010
Έτος πρώτης έκδοσης: 1991 (Πορτογαλικά)
Αριθμός σελίδων: 398
Είκοσι ημέρες πριν από τον θάνατο του, ο Πορτογάλος Νομπελίστας Ζοζέ Σαραμάγκου, θα απαντήσει στο ερώτημα του Πάπα στο Άουσβιτς «που ήταν ο Θεός;», ερώτημα που προκάλεσε πολλές αντιδράσεις και ερωτηματικά, με ένα κείμενο του το όποιο δημοσιεύτηκε στον κατάλογο της έκθεσης μιας Ισπανίδας Ζωγράφου, της Σοφίας Καντάρια. Μεταξύ άλλων η απάντηση στο επίμαχο ερώτημα ήταν: «…έρχεται αυτή η σημαντική έκθεση της Σοφίας Καντάριας η οποία απαντά απλώς, ο Θεός δεν είναι εδώ».”
Αν και ο Ζοζέ Σαραμάγκου έχει χαρακτηριστεί από πολλούς ως ο Πορτογάλος Καζατζάκης, φαντάζομαι ότι αντίστοιχα ο Καζαντζάκης θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ο Έλληνας Σαραμάγκου, εντούτοις μεταξύ των δύο συγγραφέων υπάρχει μία στοιχειώδης διαφορά: Ο Καζαντζάκης ποτέ δεν ήταν ξεκάθαρος αν ήταν άθεος ή όχι ή ποιες ήταν οι προσωπικές του πεποιθήσεις περί του θέματος, με αποτέλεσμα αυτή του η στάση να έχει τροφοδοτήσει πολλές συζητήσεις και κείμενα μέχρι σήμερα. Αντίθετα ο Σαραμάγκου έχει δηλώσει την αθεΐα του ουκ ολίγες φορές. Το παράξενο όμως είναι ότι διαβάζοντας «Το κατά Ιησούν Ευαγγέλιον» κάτι τέτοιο δεν είναι σαφές. Δεν εννοώ φυσικά ότι ο Σαραμάγκου ήταν ένας θρησκόληπτος αλλά ούτε καν ένας πιστός, τουλάχιστον όχι με την έννοια που έχουν οι παραπάνω λέξεις σήμερα. Όμως υπάρχει μια ειδοποιός διαφορά μεταξύ εκείνου που δεν πιστεύει στην ύπαρξη του Θεού και εκείνου που δεν πιστεύει στον Θεό. Αυτή η δεύτερη περίπτωση είναι αυτή που περιπλέκει αρκετά τα πράγματα, δημιουργεί δυσδιάκριτα όρια αλλά και «αφορισμούς» από όλες τις πλευρές αφού ούτε οι άθεοι ούτε οι θρησκόληπτοι ήθελαν ποτέ ανάμεσα τους ανθρώπους οι οποίοι να αναζητούν διαρκώς την αλήθεια. Η προσωπική μου άποψη είναι ότι «Το κατά Ιησούν Ευαγγέλιο» του Ζοζέ Σαραμάγκου πραγματεύεται αυτό ακριβώς το θέμα.
Καταρχήν θα πρέπει να είναι ξεκάθαρο ότι το βιβλίο είναι μυθιστόρημα, ως τέτοιο παρουσιάστηκε και ποτέ ο συγγραφέας δεν διεκδίκησε κάτι άλλο. Η υπόθεση είναι προφανής από τον τίτλο, το βιβλίο πραγματεύεται την ζωή του Ιησού. Όμως εδώ υπάρχει μια μικρή παραπλάνηση σε σχέση με τον τίτλο, καθώς «ευαγγελιστής» δεν είναι ο ίδιος Ιησούς, δεν καταγράφει δηλαδή τα δρώμενα ο ίδιος αλλά «ευαγγελιστής» γίνεται ο συγγραφέας. Θα παρακολουθήσουμε την ιστορία από την αρχή ως το τέλος, δηλαδή λίγο πριν την γέννηση του Ιησού και ως την σταύρωση. Ανέφερα την σταύρωση που είναι και το τέλος, παρόλο που στις κριτικές μου δεν παραθέτω ποτέ κρίσιμα στοιχειά για την πλοκή του κάθε βιβλίου για όσους πρόκειται να το διαβάσουν στο μέλλον, θεωρώ όμως ότι στην συγκεκριμένη περίπτωση τα γεγονότα είναι λίγο ως πολύ γνωστά και ούτως η άλλως δεν είναι αυτά που καθορίζουν την πλοκή. Αυτό που δεν είναι όμως γνωστό είναι η εκδοχή που δίνει ο συγγραφέας στα γεγονότα αυτά σε σχέση με τα επίσημα ευαγγέλια. Έτσι, ενώ ο κορμός και η πορεία της ιστορίας είναι η γνωστή και ο ιστορικός τόπος και χρόνος αποδίδεται με ακρίβεια έχουμε τρεις βασικές διαφορές με τα επίσημα ευαγγέλια:
α/ Γεγονότα που συνέβησαν ακριβώς όπως στην Καινή Διαθήκη αλλά οι λόγοι που συνέβησαν εδώ είναι διαφορετικοί
β/ Γεγονότα που έχουν διαφορετική έκβαση από ότι στην Καινή διαθήκη
γ/ Γεγονότα που λείπουν από τα επίσημα ευαγγέλια.
Το ενδιαφέρον είναι ότι η αληθοφάνεια στην πλοκή ξεπερνάει κάθε προσδοκία και δείχνει ότι ο συγγραφέας ναι μεν γράφει ένα μυθιστόρημα και όχι κάποιο θεολογικό έργο πλην όμως έχει μελετήσει αρκετά της γραφές αλλά και ιστορικά την εποχή εκείνη.
Δεν θα πρότεινα το βιβλίο αυτό σε θρησκόληπτους ή φανατισμένους με κάθε είδους θρησκεία όπως δεν θα το πρότεινα σε φανατικούς άθεους ταγμένους εναντίον των θρησκειών. Οι πρώτοι θα σοκαριστούν ενώ οι δεύτεροι θα χάσουν τον χρόνο τους. Ότι και αν πιστεύετε ή αν δεν πιστεύετε, αν είσαστε στον δρόμο της αναζήτησης της αλήθειας το βιβλίο αυτό μπορεί είτε να σας απομακρύνει από τον Θεό είτε να ενδυναμώσει την πίστη σας σίγουρα όμως είναι ακόμη ένα εφόδιο στον δύσκολο δρόμο που πορεύεστε.
«Το κατά Ιησούν Ευαγγέλιον» έχει έκταση 397 σελίδες. Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί μία δική του γλωσσική τεχνική στην οποία απουσιάζει σχεδόν τελείως η χρήση παραγράφων. Υπάρχουν μόνο μια με δύο παραγράφους ανά κεφάλαιο και αυτό όχι πάντα. Αυτό ισορροπεί με τα σχετικά μικρά κεφάλαια. Οι προτάσεις είναι πολύ μεγάλες από κάποιες γραμμές ως πολλές γραμμές μέχρι και ολόκληρη σελίδα σε κάποιες περιπτώσεις, η πολύ συχνή χρήση του κόμματος όμως δεν ταλαιπωρεί τον αναγνώστη. Οι διάλογοι αποτυπώνονται μέσα στο κείμενο χωρίς κάποιο διακριτικό, απλά η ομιλία του κάθε προσώπου διαχωρίζετε με κόμμα και ξεκινάει με κεφαλαίο γράμμα. Η γραφή αυτή θέλει κάποια εξοικείωση οποία όμως γίνεται εύκολα από τις πρώτες σελίδες και στην συνέχεια βυθίζει απερίσπαστο τον αναγνώστη στο βιβλίο.
Ο Ζοζέ Σαραμάγκου πέθανε στις 18 Ιουνίου 2010 σε ηλικία 87 ετών στο Λανθαρότε των Κανάριων Νήσων όπου ζούσε αυτοεξόριστος μετά τις συγκρούσεις του με την Πορτογαλική εκκλησία και την Πορτογαλική κυβέρνηση. Το 1998 τιμήθηκε με το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας.
Last edited by a moderator:
Δεν έχω διαβάσει (ακόμα) Σαραμάγκου - έχω βάλει στο μάτι κάποια βιβλία του.
