Εκλαϊκεύματα θετικών επιστημών

[Οπερα]

Αρχιζω με ενα βιβλιο που αφορα την φυσιολογια(τροπο λειτουργιας) του εγκεφαλου (ως συνεχεια στο νημα Εφαρμοσμενες Επιστημες/«Φαντασματα στον εγκεφαλο» για το ομωνυμο βιβλιο των V.S. Ramachandran και Sandra Blakeslee)

ειναι κι αυτο απο τις Παν/μιακες Εκδοσεις Κρητης (πρωτη εκδοση 1989,τελευταια 1997)

Τιτλος:Οι παράλληλοι εαυτοί μας (Λογική σκέψη και διαίσθηση: Συνείδηση χωρίς ομιλία: Ενοποίηση μέσω του ομιλούντος εαυτού)
Συγγραφεας: Ελενη Σαββάκη(Καθηγητρια Φυσιολογιας στο Ιατρικο Τμημα Παν/μιου Κρητης)

Κεφ. Πρωτο: νευρικη διαβιβαση πληροφοριας σε κυτταρικο επιπεδο

Κεφ.δευτερο:οργανωση και ειδικευση των δυο ημισφαιριων

Κεφ.τριτο:μερικη συμμετρια,»κυριαρχο ημισφαιριο»
(με πολλα ενδιαφεροντα πειραματα,ιδιαιτερα οταν τα δυο ημισφαιρια διαχωριζονται με χειρουργικη επεμβαση ή λογω βλαβης)

Κεφ.τεταρτο: επικοινωνια,γλωσσα,εμφυτα προγραμματα

Κεφ.πεμπτο: πλαστικοτητα του εγκεφαλου κατα την αναπτυξη...οπτικη αντιληψη,οπτικες απατες

Κεφ.εκτο:εγκεφαλικη ασυμμετρια...δημιουργικοτητα και εκπαιδευση(δεξιοχειρες,αριστεροχειρες)
Ειδη μνημης(...ο ηρωας του Memento εμφανιζεται στην σελιδα 132)

Κεφ.εβδομο: εγκεφαλος και νοηση....προβληματα σωματος και νου
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Ερωτηματα που τιθενται

Υπαρχουν αραγε και στο φυσιολογικο ατομο περισσοτερες απο μια συνυπαρχουσες συνειδησεις και βουλησεις;
Ειμαστε αραγε μωσαικα πολλων συνεργαζομενων ή ανταγωνιζομενων εξωλεκτικων γνωστικων υποσυστηματων;
Οι παραλληλοι πολλαπλοι εαυτοι μας παιζουν αραγε βασικο ρολο στην επιλογη της συμπεριφορας μας ανα πασα στιγμη;
Ποσο συχνα εκλογικευουμε λεκτικα εκ των υστερων μια εξωλεκτικη επιλογη μας για την οποια δεν εχει ενημερωθει αμεσα η ομιλουσα συνειδηση;
Πότε η λεκτικη μας ερμηνεια ειναι εκλογικευση και πότε πραγματικη αιτιολογηση της συμπεριφορας μας;
Τί ειναι το βουβο δεξι ημισφαιριο και ποιες οι δημιουργικες του δυνατοτητες;
Γιατί περιφρονειται απο το τρεχον εκπαιδευτικο συστημα το οποιο απευθυνεται κυριως στο αριστερο ομιλουν ημισφαιριο;
Ποια ειναι η σχεση του με το υποσυνειδητο;

και πολλα αλλα...

 

[Οπερα]

Ο μοναδικος Richard Feynman

Ενας απο τους πιο μεγαλους φυσικους του 20ου αιωνα,ο αμερικανος Richard Feynman (1918-1988)

Εκτος απο τα σοβαρα,απλησιαστα στους μη-ειδικους, συγγραμματα του,κυκλοφορουν πολλα βιβλια του στα οποια πραγματευεται χιλια-δυο επιστημονικα θεματα, με τροπο πολυ πρωτοτυπο.Τετοια,στα ελληνικα ειναι πχ τα

«Ο χαρακτήρας του φυσικού νόμου»
The character of physical law
μετάφραση: Ελένη Πιπίνη
Πανεπιστημιακές εκδ Κρητης,1991
http://www.biblionet.gr/main.asp?page=showbook&bookid=9016


«Απολυτως ευγλωττες παρεκκλισεις» (απο την αλληλογραφια του)
Perfectly Reasonable Deviations from the Beaten Track: The Letters of Richard P. Feynman
μετάφραση Σοφία Νικολαΐδου. - Κάτοπτρο, 2008. - 548σ. • 25x17εκ.
http://www.biblionet.gr/main.asp?page=showbook&bookid=135771


"Σίγουρα θα αστειεύεστε, κύριε Φάινμαν"
Surely you' re Joking, Mr. Feynman!
Εκδόσεις "Τροχαλία". Πρόλογος: Γιώργος Γραμματικάκης.
http://www.biblionet.gr/main.asp?page=showbook&bookid=126620



"Η χαρά της ανακάλυψης"
The pleasure of finding things out
Πρόλογος: Freeman Dyson.
Κατοπτρο 2005
http://www.biblionet.gr/main.asp?page=showbook&bookid=100668



"Εξι ευκολα κομματια"
Six easy pieces
Πρόλογος: Paul Davies
Κατοπτρο 1998
http://www.biblionet.gr/main.asp?page=showbook&bookid=19982


~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
μια πληρεστατη βιογραφια του Ριτσαρντ Φέυνμαν,δυστυχως μαλλον οχι μεταφρασμενη ακομη στα ελληνικα,ειναι του James Gleick
“Richard Feynman and modern physics” 1992 500 σελιδες

 

[Μορφέας]

Ένα απίστευτο βιβλίο είναι αυτό του Richard Dawkins: "ο τυφλός ωρολογοποιός". Είναι ένα βιβλίο που εξηγεί με κάθε λεπτομέρεια τη θεωρία της εξέλιξης, φωτίζοντας λεπτές πτυχές της. Επίσης, επιχειρηματολογεί επιτυχημένα κατά του "ευφυούς σχεδιασμού" που συνιστά πλέον και το επιχείρημα των οπαδών του δημιουργισμού σχετικά με την εξέλιξη του κόσμου. Είναι ενα πολύ δυνατό και κατανοητό βιβλίο από ένα μετρ του είδους και θιασώτη του νεοδαρβινισμού (δυστυχώς τελευταία το έχει παραξηλώσει και αυτός, ιδίως με εκείνο το χωρίς νόημα βιβλίο του: "Η περί θεού αυταπάτη")

Όσο για τον Feynman, το έχω ακουστά. Όπερα, μπορείς να μάς μιλήσεις λίγο γι' αυτόν;

 

[Οπερα]

O Richard Feynman,βρισκεται στην τριαδα των πιο μεγαλων αμερικανων πυρηνικων φυσικων του 20ου αιωνα,με τον J Robert Oppenheimer και τον Murray Gell-Mann...σε καποιο απο τα αυτοβιογραφικα του βιβλια περιγραφει με λεπτομερειες το πώς ο πατερας του,συζητωντας μαζι του ωρες και ωρες για θεματα φυσικων επιστημων,χωρις ο ιδιος να ειναι επιστημονας,τού εμφυσησε την αναγκη να αμφισβητει καθε ορθοδοξο τροπο σκεψης,μεχρι να πειστει(ο Niels Bohr,στην απομονωση του Los Alamos,στην προετοιμασια της ατομικης βομβας, επεδιωκε την τετατετ παρεα με τον κατα δεκαετιες νεοτερο-του Feynman…ο λογος ηταν οτι σχεδον κανενας αλλος φυσικος δεν ειχε το σθενος να κοντραρει τον Bohr…τού Feynman ομως το αυτι δεν ιδρωνε αν διαπιστωνε κατι στραβο στο συλλογισμο του οσο «υψηλου» συνομιλητη του)....στα δεκαπεντε του δανειστηκε απο μια δημοτικη βιβλιοθηκη ενα εγχειριδιο Διαφορικου και Ολοκληρωτικου Λογισμου,το ξεπεταξε ταχυτατα και,διηγειται την πρωτη μεγαλη απογοητευση που ενοιωσε οταν διαπιστωσε οτι τα γνωστικα ορια του πατερα του εφταναν δωθε του διαφορικου λογισμου,ητοι ο νεαρος Feynman ειχα ανοιξει ηδη διαπλατα τα επιστημονικα του φτερα...ολοκληρωσε τις σπουδες του στο ΜΙΤ... σχεδον αμεσως προσληφθηκε στην ερευνητικη ομαδα του Manhattan Project για την κατασκευη της ατομικης βομβας...στα αυτοβιογραφικα του διηγειται πολλα στιγμιοτυπα εκει,με μεγαλες μορφες οπως ο Bethe και ο Von Neumann ...συν τοις αλλοις,επειδη ψιλοβαριοτανε καπως, αυτο-ειδικευτηκε κρυφα στο να σπαει τον κωδικα των χρηματοκιβωτιων συναδελφων του,με απορρητα πυρηνικα εγγραφα,με επαγωγικες μεθοδους που θυμιζουν Edgar Allan Poe…αργοτερα,πηρε το Νομπελ Φυσικης για την θεωρια του Quantum Electrodynamics(QED)…υπηρξε καταπληκτικος διδασκων καθηγητης και εκλαικευτης...ειχε σαν αρχη του το ο,τι αν ενα θεμα φυσικης δεν μπορει καποιος να το εξηγησει τοσο απλα ωστε να γινει κατανοητο απο εναν πρωτοετη φυσικης ,τοτε το θεμα αυτο χρειαζεται ακομα ψαξιμο...οι «Διαλεξεις» για τη φυσικη,κυκλοφορουν σε εκατομμυρια αντιτυπα σε πολλες γλωσσες και ακομα και σημερα αν πας να τις ψαξεις πχ σε δανειστικες βιβλιοθηκες ειναι συνεχως δανεισμενες...συμπληρωσε το μοντελο των κουαρκ(του φιλου του murray Gell-Mann) προβλεποντας την υπαρξη και 6ου κουαρκ που ανακαλυφτηκε δεκα χρονια μετα τον θανατο του...εγραψε σε ανυποπτο χρονο για νανοτεχνολογια,χρηση υπολογιστων εν παραλληλω και κβαντικους υπολογιστες....

Σταματαω εδω γιατι βαρεθηκα να γραφω....ο τυπος ειναι ανεξαντλητος...η πληρης βιογραφια του ,γραμμενη απο τον James GLEICK εχει τιτλο «Genious (R Feynman…)”

Παρεμπιπτοντως ο Gleick,ο οποιος ειναι δημοσιογραφος-εκλαικευτης,εχει γραψει και ενα αλλο κορυφαιο εργο,το “Chaos,making a new science” (1987)....θεμα,η πολυ παρεξηγημενη Θεωρια του Χαους

 

[Ρεμπεσκες]

Προσφέροντας κάτι με τη σειρά μου στην πολύπλευρη προσωπικότητα του Φέηνμαν, να συμπληρώσω πως συχνά έπινε το ποτό του σε κακόφημα στέκια, παρέα με γυναίκες κάτι τις λιγότερο απο ηθικά υποδείγματα.

 

[Φένια]

Μια εποχή είχα μανία με τα αναγνώσματα του είδους. Σας αναφέρω ενδεικτικά σχετικούς τίτλους, όπως Το Φάντασμα στη Μηχανή του Αρθουρ Καίσλερ, Σκιές του Νου του Ρότζερ Πένροουζ, Κόσμος του Καρλ Σαγκαν. Τα καλύτερα όμως που έχω διαβάσει, τα οποία και σας συνιστώ ανεπιφύλακτα είναι Η Κόμη της Βερενίκης του Γιώργου Γραμματικάκη και, φυσικά, η Σύντομη Ιστορία του Χρόνου του Στήβεν Χώκινγκ. Αν διαβάσετε το τελευταίο, όλα τα άλλα περιττεύουν.

 

[Χόλντεν]

Φένια ποιο είναι αυτό το βιβλίο του Χώγκινκ? Μήπως εννοείς ''Το χρονικό του χρόνου''? Αυτό υπάρχει και σε πολύ εκλαϊκευμένη έκδοση

 

[Κουικάρας]

Ο αυθεντικός τίτλος του πρώτου έργου είναι "A brief history of time" που μεταφράζεται ως "Ένα σύντομο χρονικό του χρόνου". Απλά στα ελληνικά κόψανε το "σύντομο" για να το κάνουν πιο σύντομο (αντίφαση; )

 

[Χόλντεν]

Μάλιστα δεν το ήξερα, κατανοητό.

 

[Φένια]

Προφανώς έχεις δίκιο. Το διάβασα στο πρωτότυπο, η μετάφραση "Σύντομη Ιστορία του Χρόνου" ήταν δική μου.

 

[Αναρχοφιλελεύθερος]

Τίτλος :Χάος και αρμονία
Συγγραφέας : Τριν Ξουάν Τουάν
Εκδόσεις: Τραυλός

Η έκδοση πραγματοποιήθηκε με τη συνδρομή του Γαλλικού Υπουργείου Πολιτισμού

Εισαγωγή:

Ένας άντρας και μια γυναίκα

Μια ωραία ανοιξιάτικη μέρα στο Παρίσι. Σ' ένα καφέ, ένας άντρας απολαμβάνει την μπίρα του και διαβάζει εφημερίδα. Στο διπλανό τραπέζι, μια γυναίκα πίνει τον καφέ της και χαζεύει τους περαστικούς. Δεν έχουν δει ο ένας τον άλλο. Ξαφνικά, ο άντρας γυρίζει το κεφάλι και το βλέμμα του διασταυρώνεται με το βλέμμα της γυναίκας. Και τότε ξεκινά μια σειρά γεγονότων. Το χρυσαφένιο φως του Ήλιου, που ανακλάται πάνω στο λεπτοκαμωμένο σώμα της γυναίκας, διεισδύει στα μάτια του άντρα. Ταξιδεύοντας με ταχύτητα 300.000 χιλιομέτρων το δευτερόλεπτο, 10.000 δισεκατομμύρια σωματίδια φωτός (που ονομάζονται φωτόνια) βυθίζονται ανά δευτερόλεπτο σε καθεμία από τις κόρες του, διασχίζοντας πρώτα ένα οβάλ σώμα που ονομάζεται κρυσταλλοειδής φακός και έπειτα μια διαφανή και ζελατινώδη ουσία, πριν καταλήξουν στον αμφιβληστροειδή.

Χορός στον αμφιβληστροειδή

Μέσα στον αμφιβληστροειδή, 100 εκατομμύρια κύτταρα σε σχήμα κώνων αρχίζουν δράση. Ορισμένα δέχονται μια μεγάλη ποσότητα φωτός, που προέρχεται από τις ακτινοβολούσες ζώνες του σώματος της γυναίκας, όπως τα υγρά της χείλη, που τα τονίζει ένα λαμπερό κραγιόν. Άλλα κύτταρα δέχονται λιγότερο φως, αυτό που προέρχεται από τις πιο σκιασμένες ζώνες του σώματος της γυναίκας, όπως τα ελαφρά μακιγιαρισμένα της μάγουλα. Τα κύτταρα του αμφιβληστροειδούς αποτελούνται από αμέτρητα μόρια. Κάθε μόριο αποτελείται κι αυτό με τη σειρά του από 20 άτομα άνθρακα, 28 άτομα υδρογόνου κι ένα μόριο οξυγόνου. Τα μόρια αυτά καταγράφουν το φως χορεύοντας ένα παράξενο μπαλέτο. Σε ακινησία, όταν δεν ενεργοποιείται από το φως, το μόριο του αμφιβληστροειδούς προσκολλάται σε μία πρωτεΐνη και συρρικνώνεται. Όμως όταν ένα σωματίδιο φωτός το χτυπήσει (το φως που ανακλάται από τη γυναίκα χτυπά πάνω από 30 δισεκατομμύρια μόρια μέσα στο μάτι του άντρα ανά δευτερόλεπτο), το μόριο του αμφιβληστροειδούς αποχωρίζεται την πρωτεΐνη κι επανέρχεται στην αρχική του κατάσταση. Όταν περάσει ένα ορισμένο διάστημα, συρρικνώνεται και πάλι αναμένοντας την άφιξη του επόμενου σωματιδίου φωτός.

Οι νευρώνες αρχίζουν δράση

Για να γίνουν όλ' αυτά, χρειάστηκε λιγότερο από ένα χιλιοστό του δευτερολέπτου από τη στιγμή που το βλέμμα του άντρα έπεσε πάνω στη γυναίκα. Ωστόσο, ο άντρας εξακολουθεί να μην έχει ακόμα «συναίσθηση» της παρουσίας της γυναίκας, καθότι η πληροφορία που περιέχεται στα σωματίδια του φωτός δεν έχει φθάσει στον εγκέφαλο του. Ο χορός των μορίων μέσα στον αμφιβληστροειδή θα θέσει σε κίνηση τους νευρώνες πρώτα των ματιών κι έπειτα του εγκεφάλου. Τα μόρια στην επιφάνεια των νευρώνων αλλάζουν σχήμα, παρεμποδίζοντας τη ροή των ιόντων (θετικά φορτισμένα σωματίδια) νατρίου προς το υγρό που τα περιβάλλει, προκαλώντας έτσι ένα ηλεκτρικό ρεύμα που μεταδίδεται από νευρώνα σε νευρώνα από το μάτι ώς τον εγκέφαλο. Μέσα στον εγκεφαλικό φλοιό, κάθε νευρώνας συνθέτει την πληροφορία που του μεταδίδουν χίλιοι άλλοι νευρώνες, πριν την αναλύσει και την αναμεταδώσει κι αυτός με τη σειρά του σε άλλους χίλιους. Ένα μεγάλο μέρος των εκατοντάδων δισεκατομμυρίων νευρώνων του εγκεφάλου του άντρα, που συνδέονται μεταξύ τους με κυκλώματα εξαιρετικά περίπλοκα, αρχίζουν δράση για να επεξεργαστούν την πληροφορία. Η ροή του καλίου και του νατρίου σταματά ανάλογα με το αν παρεμποδίζεται ή όχι από τους νευρώνες. Τα ηλεκτρικά ρεύματα δεν παύουν να διατρέχουν τα κυκλώματα των νευρώνων, απελευθερώνοντας κύματα μορίων που μεταδίδουν τα σήματα, που με τη σειρά τους θα ενεργοποιήσουν άλλους νευρώνες. Το ρεύμα σπινθηρίζει από παντού. Μετά από μερικά χιλιοστά του δευτερολέπτου, η εικόνα αναδομείται μέσα στον εγκέφαλο του άντρα - επιτέλους βλέπει τη γυναίκα. Παρατηρεί τα ξανθά κοντοκομμένα μαλλιά της, τα μεγάλα γαλάζια μάτια της και το σκούρο καφέ ταγέρ που αγκαλιάζει το σώμα της, το κεφάλι που γέρνει ελαφρά και της δίνει ένα ονειροπόλο ύφος.

Η γυναίκα γυρίζει το κεφάλι, συναντάει το βλέμμα του άντρα, χαμογελά διστακτικά και του πετάει ένα «καλημέρα». Αμέσως, ένα πλήθος από μόρια αέρα τίθενται σε κίνηση, οι δονήσεις τους μεταβιβάζουν τον ήχο των φωνητικών χορδών της γυναίκας στ' αφτιά του άντρα. Δυο μέτρα τους χωρίζουν κι ο ήχος φθάνει ένα εκατοστό πεντηκοστό του δευτερολέπτου αργότερα. Το τύμπανο (μια μεμβράνη πάχους 1 χιλιοστού) σε καθένα από τ' αφτιά του άντρα αρχίζει κι αυτό να δονείται. Οι δονήσεις μεταδίδονται στο υγρό που βρίσκεται στον κοχλία που, όπως φανερώνει και τ' όνομα του, έχει το ίδιο ελικοειδές σχήμα με το κέλυφος του σαλιγκαριού. Εδώ γίνεται η αποκωδικοποίηση των ήχων. Μια λεπτή μεμβράνη αρχίζει να ταλαντώνεται σύμφωνα με τις δονήσεις του υγρού. Μέσα σ' αυτήν τη μεμβράνη βρίσκεται ένα πλήθος ινών ανόμοιου πάχους, που θυμίζουν τις χορδές της άρπας. Η άρπα αυτή συντονίζεται με τη μελωδική φωνή της γυναίκας κι αναπαράγει ταυτόχρονα τους βαρύτερους ή οξύτερους τόνους που περιέχονται στις συλλαβές της λέξης «καλημέρα». Στο τέλος, οι ήχοι μεταδίδονται στο ακουστικό νεύρο, το οποίο περνά την πληροφορία στον εγκεφαλικό φλοιό. Ο άντρας αντιλαμβάνεται το «καλημέρα» της γειτόνισσας του. Όλες αυτές οι διαδικασίες είναι πολύ γνωστές. Οι πρόοδοι της νευροβιολογίας αποκαλύπτουν κάθε μέρα όλο και περισσότερο τα μυστικά του εγκεφάλου. Αυτή, όμως, που έχει παραμείνει εντελώς ανεξιχνίαστη είναι η διαδικασία που, αστραπιαία, γεννά στο μυαλό του άντρα τη σκέψη: «Τι όμορφη που είναι!».