Διάλογος

[Χρυσηίδα]

Ο διάλογος μεταξύ των ηρώων είναι ένα μάλλον αναπόσπαστο κομμάτι της αφήγησης, αν και υπάρχουν μυθιστορήματα με μονάχα ίχνη διαλόγου (για καθόλου δεν ξέρω, δεν το έχω συναντήσει).

Προσωπικά, βρίσκω τα διαλογικά μέρη στα μυθιστορήματα "ξεκούραστα", ευχάριστα, σα να τονώνουν τη διάθεση για διάβασμα και να σε ωθούν να πας παρακάτω. Σπάνε τη μονοτονία των περιγραφών και των εξιστορήσεων.

Νομίζω ότι παλιότερα έλεγαν ότι υπάρχει και η σωστή "αναλογία" διαλόγου έναντι στα αφηγηματικά μέρη. Έπρεπε ο διάλογος να είναι κάπου το 1/3 του κειμένου. Αυτό φαντάζομαι ότι προέκυψε αφού μέτρησαν χοντρικά τους διαλόγους στα κλασικά μυθιστορήματα του 19ου αιώνα. Η δική μου η αίσθηση είναι ότι όταν ο διάλογος είναι πολύς τότε το κείμενο είναι πιο "ελαφρύ", ενώ όπου είναι λιγότερος τα πράγματα είναι σοβαρότερα. Πάντως, πάντα αναζητώ κομμάτια διαλόγου, ειδικά όταν αυτά αργούν να φανούν. Νομίζω ότι οι διάλογοι είναι και ένα πολύ καλό μέσο να καταλάβεις τους ήρωες καλύτερα.

Υπάρχουν και βιβλία, πειραματικά ας τα πούμε, που είναι γραμμένα μόνο σε διάλογο. Αυτό, βέβαια, είναι τελείως διαφορετικό και πολύ ενδιαφέρον σαν πείραμα. Ένα τέτοιο βιβλίο είναι το Μήπως; της Μαργαρίτας Καραπάνου που δεν είναι τίποτα άλλο από τις συζητήσεις που έκανε με την ψυχολόγο και φίλη της, επίσης συγγραφέα, Φωτεινή Τσαλίκογλου. Όπως λέει στο βιβλίο, συναντιόνταν οι δυο τους στην τραπεζαρία ενός ξενοδοχείου, έπιναν καφέ, άνοιγαν το κασετοφωνάκι και κατέγραφαν τις συζητήσεις τους. Οι συζητήσεις αυτές έγιναν το Μήπως;

 

[Γλωσσολάγνος]

Ο διάλογος, σαν τεχνική, ήταν επίσης από τις πιο συνηθισμένες σε εκπαιδευτικά εγχειρίδια ή εκλαϊκευτικά επιστημονικά συγγράμματα. Συνήθως γινόταν μεταξύ ενός υποτιθέμενου πάνσοφου δασκάλου και ενός φιλομαθέστατου μαθητή. Το μόνο που μου έρχεται στο μυαλό αυτή τη δύσκολη στιγμή είναι το πολύ αγαπημένο μου Φυσικής απάνθισμα (Βιέννη, 1790) του Ρήγα Βελεστινλή,* βασισμένο κυρίως σε λήμματα της γαλλικής Εγκυκλοπαίδειας του Ντιντερό και του Νταλαμπέρ, σχετικά με τη φυσική, τη γεωγραφία, την αστρονομία, τη ζωολογία-ανθρωπολογία κ.λπ.

* Μέσα στο βιβλίο αυτό περιέχεται και η φράση που έχω βάλει για υπογραφή μου αυτόν τον καιρό («Οποιος ελεύθερα συλλογάται, συλλογάται καλά»), η οποία συνοψίζει υπέροχα το πνεύμα τού Διαφωτισμού.

 

[Φαροφύλακας]

Τα θεατρικά έργα όταν τα διαβάζεις είναι στην ουσία διάλογοι. Εκεί οι περιγραφές είναι η εξαίρεση. Συμπτωματικά μόλις τελείωσα το "Ο Παγοπώλης Έρχεται" τού Ευγένιου Ο'Νηλ.

 

[Λορένα]

Μυθιστορήματα που έχουν κάποια κομμάτια διαλόγου, είναι πράγματι ευχάριστα.

Ωστοσο τα θεατρικά που ειναι αποκλειστικα με διαλόγους, τα βρίσκω πάρα πολύ κουραστικα.

Ήμουν πριν λίγες μερες στο αναλογο τμήμα της βιβλιοθήκης και όσα είδα με κουρασαν ακόμη και στο απλο κοιταγμα.
(θυμαμαι ομως στο σχολειο, πως ηταν ευχαριστα καποια (μικρα ομως) αποσπάσματα θεατρικών, που τα παίζαμε μετά και μεταξυ μας

Δεν ξέρω ποιο απο τα δύο είδη ειναι πιο δύσκολο για έναν συγγραφέα :

Ακόμη και στην πραγματικη ζωή, ο διαλογος και οι σκεψεις ειναι περίπου στα ίσα μοιρασμενα

Στο μυθιστόρημα μπορείς να περιγράψεις σκέψεις, συναισθήματα και καταστάσεις, να σκιαγραφησεις χαρακτήρες, να περιγράψεις ακομη και την εξωτερικη εμφανιση ενος ανθρωπου. Πόσο έυκολο ειναι να αποτυπωθούν αυτά αποκλειστικά σε διαλόγους;

Είναι μια άλλη μορφή του γραπτού λόγου ή έχουν γραφτεί αποκλειστικά για να ανέβουν στο σανίδι;

 

[Χρυσηίδα]

Λάγνε, εμένα αυτό που ήρθε πρώτο στο μυαλό μου με αυτά που λες είναι οι Διάλογοι του Πλάτωνα. Ίσως να είναι και ο πρώτος που μας έδωσε διαλόγους σε γραπτή μορφή. Και ισχύει και εκεί, αυτή η σχέση που περιγράφεις : δάσκαλος (Σωκράτης) - μαθητής.

Όσο για τα θεατρικά, αυτό που μου αρέσει πολύ σαν εφέ είναι οι στιχομυθίες, λακωνικοί αλλά πολύ μεστοί διάλογοι. Υπάρχουν και σε μυθιστορήματα, αλλά σπανιότερα.

 

[Φαροφύλακας]

Ακόμη και στην πραγματικη ζωή, ο διαλογος και οι σκεψεις ειναι περίπου στα ίσα μοιρασμενα

Ενδιαφέρουσα σκέψη.

Η οικογενειακή μας βιβλιοθήκη ήταν και είναι γεμάτη θεατρικά έργα λόγω τής αγάπης τού πατέρα μου για το θέατρο και έτσι διάβασα πολύ θέατρο από μικρός με αποτέλεσμα να είμαι πολύ εξοικειωμένος μ’ αυτό και, ακριβώς αντίθετα με ‘σένα Λορένα, να το θεωρώ εύκολο ανάγνωσμα.

Τα θεατρικά έργα φαντάζομαι πως γράφονται με σκοπό να ανέβουν κάποια στιγμή στην σκηνή όμως διαβάζονται εξίσου καλά και σαν βιβλία. Εκεί πράγματι ο σχολιασμός που πραμβάλεται είναι κυρίως περιγραφή των σκηνικών καθώς και περιγραφή των συναισθημάτων και των εκφράσεων των προσώπων. Επίσης σημειώνονται η παύσεις.

Από εκεί και πέρα οι διάλογοι μέσα σ’ ένα πεζογράφημα είναι πράγματι ευχάριστα διαλείμματα. Για εμένα όσο πιο πολλοί, τόσο καλύτερα.

 

[Χρυσηίδα]

Εμένα πάλι, αυτό που με εξοικείωσε στην ανάγνωση των θεατρικών ήταν οι τραγωδίες στο Λύκειο. Μετά ήρθε ο Σαίξπηρ στη σχολή, αλλά και ο Ουίλιαμς (Τι καταπληκτικό το Λεωφορείο ο Πόθος) και πού και πού πραγματικά αναζητώ να διαβάσω θεατρικό.

 

[Γλωσσολάγνος]

Λάγνε, εμένα αυτό που ήρθε πρώτο στο μυαλό μου με αυτά που λες είναι οι Διάλογοι του Πλάτωνα. Ίσως να είναι και ο πρώτος που μας έδωσε διαλόγους σε γραπτή μορφή. Και ισχύει και εκεί, αυτή η σχέση που περιγράφεις : δάσκαλος (Σωκράτης) - μαθητής.

Όχι, δεν μιλούσα για φιλοσοφικά έργα, όπου η αναζήτηση γίνεται υπό τη μορφή συζήτησης, αλλά για εκπαιδευτικά εγχειρίδια που προορίζονταν για σπουδαστές μιας επιστήμης ή έστω για φιλομαθείς που ήθελαν να γνωρίσουν κάποια επιστήμη μ' έναν κατανοητό τρόπο. Από τον Μεσαίωνα μέχρι και τον 18ο αιώνα υπάρχουν πάρα πολλά τέτοια δείγματα.

 

[Δεινομάχη]

Τον διάλογο τον έχω ταυτίσει με τα θεατρικά έργα. Η ανάγνωση των διαλόγων αυτών μου αρέσει απίστευτα! Όταν το έργο είναι δυνατό πραγματικά, η ανάγνωση του με κάνει να ζω το έργο! Παίρνει άλλη ζωή κατά την δική μου αίσθηση!

Στα μυθιστορήματα τώρα, ίσως όπως λέτε να είναι ένα ευχάριστο διάλλειμα μα οι διάλογοι εκεί, δεν μου κάνουν και ιδιαίτερη εντύπωση. Για να πω την αλήθεια δεν θυμάμαι κανένα μυθιστόρημα ή άλλο πεζό που να έχω διαβάσει και να είχε (ενδιαφέροντες) διαλόγους! Αντίθετα θυμάμαι θεατρικά που έχω διαβάσει ακόμη και πριν 15 ή 20 χρόνια!

Πολύ ενδιαφέρουσα και η επισήμανση της χρήσης διαλόγου σε εγχειρίδια ή εκλαϊκευτικά επιστημονικά συγγράμματα, που ομολογώ πως δεν μπορώ να θυμηθώ τέτοιο έργο. Δεν θυμάμαι να έχω διαβάσει κάτι τέτοιο.

Σε όποια περίπτωση πάντως χρησιμοιποιείται ο διάλογος, θέλει τέχνη για να μην μοιάζει απλοϊκός και να μην γίνεται κουραστικός.



[edit] Χμ, διαλόγους - για να μην ξεχνιόμαστε - έχουμε και στα κόμιξ!! Μόνο που εκεί είναι ένα ιδιαίτερο στυλ πολύ περιεκτικού διαλόγου, με πολλά επιφωνήματα για να ζωντανεύει η ιστορία! Συμφωνείτε;
[/edit]

 

[Οκτάνα]

Έχετε δίκιο πως ο διάλογος έχει ταυτιστεί με το θέατρο, να σημειώσω ωστόσο εδώ ότι υπάρχουν αρκετά θεατρικά έργα τα οποία είναι μονόλογοι ή απλώς περιγραφές και ανήκουν κυρίως στο ρεύμα του θεάτρου του παραλόγου.
Μερικά παραδείγματα είναι το Getting over Tom της Lenora Champagne, το Border Brujo του Guillermo Gómez-Peña και ο Kaspar του Peter Handke (που είναι ίσως ένα από τα πιο περίπλοκα κείμενα που έχω διαβάσει).

 

[Νουρμπανού]

Οι διάλογοι στα μυθιστορήματα είναι πράγματι μια ευχάριστη ανάσα και τους απολαμβάνω ιδιαίτερα.
Ανάλογα με τη μαεστρία του/της συγγραφέως, στους διαλόγους βλέπουμε να αποτυπώνεται μέχρι και η ιδιαίτερη καταγωγή του ήρωα (τα υπέροχα θρακιώτικα του Γ. Βιζυηνού π.χ.), αλλά και το μορφωτικό επίπεδο.
Περιττό να σας πω πόσο απόλαυσα διαλόγους με πολίτικες-θρακιώτικες εκφράσεις και παροιμίες, όπως στη Λωξάντρα ή σμυρνέικες, όπως στις Μάγισσες της Σμύρνης, που είναι και πολύ όμοιες μεταξύ τους. Βιβλία τα οποία διαβάζω τακτικά, τουλάχιστον κάθε 2-3 χρόνια.

 

[Χρηστος Αλεξανδριδης]

Μα πόσο λατρεύω τους διαλόγους! Όσο περισσότερους έχει ένα βιβλίο, τόσο το καλύτερο για μένα. Μάλιστα, αν ξεφυλλίζοντας κάποιο βιβλίο διαπιστώσω ότι δεν υπάρχει διάλογος ούτε για δείγμα, υπάρχει μεγάλη περίπτωση να το ξαναβάλω στη θέση του.