Ο Διάλογος Περί Πεσιμισμού είναι ενα αρχαίο μεσοποταμιακό διάλογικό ποίημα ανάμεσα σε έναν Κύριο κι έναν Δούλο και διαπραγματεύεται την ματαιότητα της ανθρώπινης δράσης.
Ένα κλασικό κείμενο που για πολλούς αποτελεί ένα λογοτεχνικό αίνιγμα, διότι διερευνά το νόημα της ζωής και της ύπαρξης μέσω της δράσης και της μη – δράσης στο κόσμο. Εδώ παρουσιάζεται η ολοκληρωμένη μετάφραση του κειμένου, βασισμένη στο ακκαδικό πρωτότυπο. Η αγγλική σύνθεση και απόδοση είναι του W.G. Lambert από το βιβλίο του "Babylonian Wisdom Literature", pp. 139-140, 1960. Την μετάφραση στα ελληνικά την έκανα από την αγγλική μετάφραση:
1 Να οδηγήσω ως το παλάτι
- Σκλάβε άκουσέ με!
- Εδώ είμαι αφέντη, εδώ είμαι!
- Γρήγορα! Φέρε την άμαξά μου και ζέψε τα ζώα. Θέλω να οδηγήσω ως το παλάτι.
- Να οδηγήσεις, αφέντη, να οδηγήσεις! Θα είναι προς όφελός σου. Όταν σε δει, ο Βασιλιάς, θα σου προσφέρει τιμές.
- Ε, λοιπόν σκλάβε δεν θα οδηγήσω ως το παλάτι!
- Μην οδηγήσεις αφέντη, μην οδηγήσεις! Όταν θα σε δει ο βασιλιάς, μπορεί να σε στείλει, ένας θεός ξέρει που, μπορεί να σε υποχρεώσει να ακολουθήσεις μια άγνωστη διαδρομή, θα σε κάνει να υποφέρεις και να αγωνιάς ολημερίς κι ολονυχτίς.
2 Δείπνο
- Σκλάβε άκουσέ με!
- Εδώ είμαι αφέντη, εδώ είμαι!
- Γρήγορα! Φέρε νερό για τα χέρια μου, θέλω να δειπνήσω!
- Να δειπνήσεις αφέντη, να δειπνήσεις! Ένα καλό γεύμα ξεκουράζει το μυαλό! [] το γεύμα του θεού του. Με το να πλένεις τα χέρια κάποιου περνάει ο καιρός.
- Ε, λοιπόν σκλάβε δεν θα δειπνήσω!
- Μη δειπνήσεις αφέντη, μη δειπνήσεις! Το να τρώει κανείς μονάχα όταν πεινάει και να πίνει μόνο όταν διψάει, αυτό είναι το καλύτερο για τον άνθρωπο!
3 Κυνήγι
- Σκλάβε άκουσέ με!
- Εδώ είμαι αφέντη, εδώ είμαι!
- Γρήγορα! Φέρε την άμαξά μου. Θα πάω για κυνήγι!
- Να πας αφέντη, να πας! Ο κυνηγός γεμίζει την κοιλιά του! το κυνηγόσκυλο θα τσακίσει τα κόκαλα του θηράματος. Ο κόρακας που χτενίζει την χώρα θα μπορέσει να θρέψει τα μικρά του. Το γρήγορο γαϊδουράκι βρίσκει τα πλούσια βοσκοτόπια.
- Ε, λοιπόν σκλάβε δεν θα πάω στο κυνήγι!
- Μην πας αφέντη, μην πας! Η τύχη του κυνηγού αλλάζει! Τα δόντια του κυνηγόσκυλου θα σπάσουν! Το κοράκι που χτενίζει την χώρα έχει μια τρύπα στον τοίχο για σπίτι. Το γοργοπόδαρο γαϊδουράκι έχει την έρημο για στάβλο του.
4 Γάμος
- Σκλάβε άκουσέ με!
- Εδώ είμαι αφέντη, εδώ είμαι!
- Θέλω να φτιάξω ένα σπιτικό, να κάνω έναν γιο!
- Να κάνεις αφέντη, να κάνεις! Ο άνθρωπος που φτιάχνει ένα σπιτικό […]
- Πως θα ήταν δυνατό να φτιάξω εγώ ποτέ μου ένα σπιτικό;
- Ε, τότε να μη φτιάξεις, διαφορετικά θα καταστρέψεις του πατέρα σου το σπίτι!
5 Μήνυση στο δικαστήριο
Από αυτήν την στροφή σώζονται μόνο μικρά τμήματα. Ωστόσο κι αυτά τα λίγα μας επιτρέπουν να καταλάβουμε πως ο αφέντης θέλει να πάει στο δικαστήριο. Έτσι αρχικά αποφασίζει να αφήσει το αντίπαλό του να δράσει, χωρίς να πει την παραμικρή λέξη. Έπειτα αλλάζει, ως συνήθως γνώμη και δεν θέλει πλέον να σιωπήσει:
- Να μην σιωπήσεις αφέντη, να μην σιωπήσεις! Αν δεν ανοίξεις το στόμα σου, τότε ο αντίπαλός σου θα πάρει το πάνω χέρι. Οι κατήγοροί σου θα αφηνιάσουν μόλις μιλήσεις.
6 Επανάσταση
- Σκλάβε άκουσέ με!
- Εδώ είμαι αφέντη, εδώ είμαι!
- Θέλω να ηγηθώ μιας επανάστασης!
- Ε, τότε να ηγηθείς αφέντη, να ηγηθείς! Αν δεν ξεκινήσεις μια επανάσταση τότε από πού θα έρθουν τα ρούχα σου; Και πως θα μπορέσεις να γεμίσεις το στομάχι σου;
- Ε, λοιπόν σκλάβε δεν θέλω να ηγηθώ μιας επανάστασης!
- Να μην ηγηθείς αφέντη, να μην ηγηθείς! Ο άνθρωπος που ηγείται μιας επανάστασης καταλήγει είτε νεκρός είτε γδαρμένος ή του βγάζουν τα μάτια, ή τον συλλαμβάνουν και τον ρίχνουν στην φυλακή.
7 Ερωτας
- Σκλάβε άκουσέ με!
- Εδώ είμαι αφέντη, εδώ είμαι!
- Θέλω να κάνω έρωτα με μια γυναίκα!
- Να κάνεις έρωτα αφέντη, να κάνεις έρωτα! Ο άνδρας που κάνει έρωτα με μια γυναίκα ξεχνάει την θλίψη και τον φόβο!
- Ε, λοιπόν σκλάβε δεν θέλω να κάνω έρωτα με μια γυναίκα!
- Να μην κάνεις έρωτα, αφέντη, να μην κάνεις έρωτα! Η γυναίκα είναι αληθινή παγίδα, μια τρύπα, ένα χαντάκι, η γυναίκα είναι κοφτερό σιδερένιο λεπίδι που κόβει τον λαιμό του ανδρός!
8 Θυσία
- Σκλάβε άκουσέ με!
- Εδώ είμαι αφέντη, εδώ είμαι!
- Γρήγορα! Φέρε νερό για τα χέρια και δώσε μου το! Θέλω να προσφέρω θυσία στον θεό μου.
- Να θυσιάσεις, αφέντη, να θυσιάσεις! Ο άνθρωπος που θυσιάζει στον θεό του ικανοποιεί την καρδιά του. Μαζεύει την μια ευεργεσία μετά την άλλη.
- Ε, λοιπόν σκλάβε δεν θέλω να προσφέρω θυσία στον θεό μου!
- Να μη θυσιάσεις, αφέντη, να μη θυσιάσεις! Θα μάθεις έτσι στον θεό σου να τρέχει πίσωθε σου σαν σκυλάκι. Είτε σου ζητάει τελετουργικά είτε σε ρωτάει «δεν συμβουλεύεσαι τον θεό σου;» είτε οτιδήποτε άλλο.
9 Επενδύσεις
- Σκλάβε άκουσέ με!
- Εδώ είμαι αφέντη, εδώ είμαι!
- Θέλω να επενδύσω σε ασήμι!
- Να επενδύσεις, αφέντη να επενδύσεις! Ο άνθρωπος που δανείζει διατηρεί το κεφάλαιό του ενώ παράλληλα έχει τεράστια κέρδη!
- Ε, λοιπόν σκλάβε δεν θέλω να επενδύσω σε ασήμι!
- Να μην επενδύσεις αφέντη, να μην επενδύσεις! Το να κάνεις δάνεια είναι τόσο γλυκό όσο και το να κάνεις έρωτα, αλλά το να παίρνεις πίσω τα χρεωστούμενα μοιάζει με το γεννάς παιδιά! Θα σου πάρουν το κεφάλαιο και θα σε καταριούνται ασταμάτητα. Θα σε κάνουν να χάσεις το κέρδος από το κεφάλαιό σου!
10 Φιλανθρωπία
- Σκλάβε άκουσέ με!
- Εδώ είμαι αφέντη, εδώ είμαι!
- Θέλω να κάνω μια δημόσια δωρεά για την πατρίδα μου!
- Ε, να το κάνεις, αφέντη, να το κάνεις! Αυτός που κάνει μια δημόσια δωρεά για την πατρίδα του βλέπει τις πράξεις του να εκτίθενται στο κύκλο του Μαρντούκ!
- Ε, λοιπόν σκλάβε δεν θέλω να κάνω μια δημόσια δωρεά για την πατρίδα μου!
- Να μην κάνεις, αφέντη, να μην κάνεις! Τράβα επάνω κατά τους αρχαίους λόφους και περπάτα τριγύρω. Δες τα κεφάλια των πληβείων πως είναι ανακατωμένα με εκείνα των ευγενών. Ποιος είναι ο άδικος και ποιος είναι ο δίκαιος;
11 Συμπέρασμα
- Σκλάβε άκουσέ με!
- Εδώ είμαι αφέντη, εδώ είμαι!
- Τελικά τι είναι καλό; Να τσακίσω τον δικό μου τον λαιμό και τον δικό σου ή να πέσω μέσα στο ποτάμι, είναι αυτό καλό;
- Ποιος είναι τόσο ψηλός ώστε να σκαρφαλώσει ως τα ουράνια; Ποιος είναι τόσο πλατύς ώστε να συμπεριλάβει ολόκληρο τον κόσμο;
- Ε, λοιπόν σκλάβε θα σε σκοτώσω και θα στείλω εσένα πρώτον!
- Ναι, αλλά τότε αφέντη μου δεν θα επιβίωνες χωρίς εμένα ούτε για τρεις μέρες!
Ένα κλασικό κείμενο που για πολλούς αποτελεί ένα λογοτεχνικό αίνιγμα, διότι διερευνά το νόημα της ζωής και της ύπαρξης μέσω της δράσης και της μη – δράσης στο κόσμο. Εδώ παρουσιάζεται η ολοκληρωμένη μετάφραση του κειμένου, βασισμένη στο ακκαδικό πρωτότυπο. Η αγγλική σύνθεση και απόδοση είναι του W.G. Lambert από το βιβλίο του "Babylonian Wisdom Literature", pp. 139-140, 1960. Την μετάφραση στα ελληνικά την έκανα από την αγγλική μετάφραση:
1 Να οδηγήσω ως το παλάτι
- Σκλάβε άκουσέ με!
- Εδώ είμαι αφέντη, εδώ είμαι!
- Γρήγορα! Φέρε την άμαξά μου και ζέψε τα ζώα. Θέλω να οδηγήσω ως το παλάτι.
- Να οδηγήσεις, αφέντη, να οδηγήσεις! Θα είναι προς όφελός σου. Όταν σε δει, ο Βασιλιάς, θα σου προσφέρει τιμές.
- Ε, λοιπόν σκλάβε δεν θα οδηγήσω ως το παλάτι!
- Μην οδηγήσεις αφέντη, μην οδηγήσεις! Όταν θα σε δει ο βασιλιάς, μπορεί να σε στείλει, ένας θεός ξέρει που, μπορεί να σε υποχρεώσει να ακολουθήσεις μια άγνωστη διαδρομή, θα σε κάνει να υποφέρεις και να αγωνιάς ολημερίς κι ολονυχτίς.
2 Δείπνο
- Σκλάβε άκουσέ με!
- Εδώ είμαι αφέντη, εδώ είμαι!
- Γρήγορα! Φέρε νερό για τα χέρια μου, θέλω να δειπνήσω!
- Να δειπνήσεις αφέντη, να δειπνήσεις! Ένα καλό γεύμα ξεκουράζει το μυαλό! [] το γεύμα του θεού του. Με το να πλένεις τα χέρια κάποιου περνάει ο καιρός.
- Ε, λοιπόν σκλάβε δεν θα δειπνήσω!
- Μη δειπνήσεις αφέντη, μη δειπνήσεις! Το να τρώει κανείς μονάχα όταν πεινάει και να πίνει μόνο όταν διψάει, αυτό είναι το καλύτερο για τον άνθρωπο!
3 Κυνήγι
- Σκλάβε άκουσέ με!
- Εδώ είμαι αφέντη, εδώ είμαι!
- Γρήγορα! Φέρε την άμαξά μου. Θα πάω για κυνήγι!
- Να πας αφέντη, να πας! Ο κυνηγός γεμίζει την κοιλιά του! το κυνηγόσκυλο θα τσακίσει τα κόκαλα του θηράματος. Ο κόρακας που χτενίζει την χώρα θα μπορέσει να θρέψει τα μικρά του. Το γρήγορο γαϊδουράκι βρίσκει τα πλούσια βοσκοτόπια.
- Ε, λοιπόν σκλάβε δεν θα πάω στο κυνήγι!
- Μην πας αφέντη, μην πας! Η τύχη του κυνηγού αλλάζει! Τα δόντια του κυνηγόσκυλου θα σπάσουν! Το κοράκι που χτενίζει την χώρα έχει μια τρύπα στον τοίχο για σπίτι. Το γοργοπόδαρο γαϊδουράκι έχει την έρημο για στάβλο του.
4 Γάμος
- Σκλάβε άκουσέ με!
- Εδώ είμαι αφέντη, εδώ είμαι!
- Θέλω να φτιάξω ένα σπιτικό, να κάνω έναν γιο!
- Να κάνεις αφέντη, να κάνεις! Ο άνθρωπος που φτιάχνει ένα σπιτικό […]
- Πως θα ήταν δυνατό να φτιάξω εγώ ποτέ μου ένα σπιτικό;
- Ε, τότε να μη φτιάξεις, διαφορετικά θα καταστρέψεις του πατέρα σου το σπίτι!
5 Μήνυση στο δικαστήριο
Από αυτήν την στροφή σώζονται μόνο μικρά τμήματα. Ωστόσο κι αυτά τα λίγα μας επιτρέπουν να καταλάβουμε πως ο αφέντης θέλει να πάει στο δικαστήριο. Έτσι αρχικά αποφασίζει να αφήσει το αντίπαλό του να δράσει, χωρίς να πει την παραμικρή λέξη. Έπειτα αλλάζει, ως συνήθως γνώμη και δεν θέλει πλέον να σιωπήσει:
- Να μην σιωπήσεις αφέντη, να μην σιωπήσεις! Αν δεν ανοίξεις το στόμα σου, τότε ο αντίπαλός σου θα πάρει το πάνω χέρι. Οι κατήγοροί σου θα αφηνιάσουν μόλις μιλήσεις.
6 Επανάσταση
- Σκλάβε άκουσέ με!
- Εδώ είμαι αφέντη, εδώ είμαι!
- Θέλω να ηγηθώ μιας επανάστασης!
- Ε, τότε να ηγηθείς αφέντη, να ηγηθείς! Αν δεν ξεκινήσεις μια επανάσταση τότε από πού θα έρθουν τα ρούχα σου; Και πως θα μπορέσεις να γεμίσεις το στομάχι σου;
- Ε, λοιπόν σκλάβε δεν θέλω να ηγηθώ μιας επανάστασης!
- Να μην ηγηθείς αφέντη, να μην ηγηθείς! Ο άνθρωπος που ηγείται μιας επανάστασης καταλήγει είτε νεκρός είτε γδαρμένος ή του βγάζουν τα μάτια, ή τον συλλαμβάνουν και τον ρίχνουν στην φυλακή.
7 Ερωτας
- Σκλάβε άκουσέ με!
- Εδώ είμαι αφέντη, εδώ είμαι!
- Θέλω να κάνω έρωτα με μια γυναίκα!
- Να κάνεις έρωτα αφέντη, να κάνεις έρωτα! Ο άνδρας που κάνει έρωτα με μια γυναίκα ξεχνάει την θλίψη και τον φόβο!
- Ε, λοιπόν σκλάβε δεν θέλω να κάνω έρωτα με μια γυναίκα!
- Να μην κάνεις έρωτα, αφέντη, να μην κάνεις έρωτα! Η γυναίκα είναι αληθινή παγίδα, μια τρύπα, ένα χαντάκι, η γυναίκα είναι κοφτερό σιδερένιο λεπίδι που κόβει τον λαιμό του ανδρός!
8 Θυσία
- Σκλάβε άκουσέ με!
- Εδώ είμαι αφέντη, εδώ είμαι!
- Γρήγορα! Φέρε νερό για τα χέρια και δώσε μου το! Θέλω να προσφέρω θυσία στον θεό μου.
- Να θυσιάσεις, αφέντη, να θυσιάσεις! Ο άνθρωπος που θυσιάζει στον θεό του ικανοποιεί την καρδιά του. Μαζεύει την μια ευεργεσία μετά την άλλη.
- Ε, λοιπόν σκλάβε δεν θέλω να προσφέρω θυσία στον θεό μου!
- Να μη θυσιάσεις, αφέντη, να μη θυσιάσεις! Θα μάθεις έτσι στον θεό σου να τρέχει πίσωθε σου σαν σκυλάκι. Είτε σου ζητάει τελετουργικά είτε σε ρωτάει «δεν συμβουλεύεσαι τον θεό σου;» είτε οτιδήποτε άλλο.
9 Επενδύσεις
- Σκλάβε άκουσέ με!
- Εδώ είμαι αφέντη, εδώ είμαι!
- Θέλω να επενδύσω σε ασήμι!
- Να επενδύσεις, αφέντη να επενδύσεις! Ο άνθρωπος που δανείζει διατηρεί το κεφάλαιό του ενώ παράλληλα έχει τεράστια κέρδη!
- Ε, λοιπόν σκλάβε δεν θέλω να επενδύσω σε ασήμι!
- Να μην επενδύσεις αφέντη, να μην επενδύσεις! Το να κάνεις δάνεια είναι τόσο γλυκό όσο και το να κάνεις έρωτα, αλλά το να παίρνεις πίσω τα χρεωστούμενα μοιάζει με το γεννάς παιδιά! Θα σου πάρουν το κεφάλαιο και θα σε καταριούνται ασταμάτητα. Θα σε κάνουν να χάσεις το κέρδος από το κεφάλαιό σου!
10 Φιλανθρωπία
- Σκλάβε άκουσέ με!
- Εδώ είμαι αφέντη, εδώ είμαι!
- Θέλω να κάνω μια δημόσια δωρεά για την πατρίδα μου!
- Ε, να το κάνεις, αφέντη, να το κάνεις! Αυτός που κάνει μια δημόσια δωρεά για την πατρίδα του βλέπει τις πράξεις του να εκτίθενται στο κύκλο του Μαρντούκ!
- Ε, λοιπόν σκλάβε δεν θέλω να κάνω μια δημόσια δωρεά για την πατρίδα μου!
- Να μην κάνεις, αφέντη, να μην κάνεις! Τράβα επάνω κατά τους αρχαίους λόφους και περπάτα τριγύρω. Δες τα κεφάλια των πληβείων πως είναι ανακατωμένα με εκείνα των ευγενών. Ποιος είναι ο άδικος και ποιος είναι ο δίκαιος;
11 Συμπέρασμα
- Σκλάβε άκουσέ με!
- Εδώ είμαι αφέντη, εδώ είμαι!
- Τελικά τι είναι καλό; Να τσακίσω τον δικό μου τον λαιμό και τον δικό σου ή να πέσω μέσα στο ποτάμι, είναι αυτό καλό;
- Ποιος είναι τόσο ψηλός ώστε να σκαρφαλώσει ως τα ουράνια; Ποιος είναι τόσο πλατύς ώστε να συμπεριλάβει ολόκληρο τον κόσμο;
- Ε, λοιπόν σκλάβε θα σε σκοτώσω και θα στείλω εσένα πρώτον!
- Ναι, αλλά τότε αφέντη μου δεν θα επιβίωνες χωρίς εμένα ούτε για τρεις μέρες!
))
