Δάνεια από "εξωτικές" γλώσσες στα Ελληνικά

[Αννετούσκα]

Όπως γίνεται με κάθε νήμα εδώ μέσα, πιάνω τον εαυτό μου να υποβάλλομαι σε ασκήσεις που μου απασχολούν το μυαλό αρκετά μέσα στη μέρα, καλή ώρα να ψάξω να βρω λέξεις από "εξωτικές" γλώσσες που χρησιμοποιούμε, ή τι μ'αρέσει και τι δε μ'αρέσει, να σκεφτώ ωραία κόμικς και γελοιογραφίες και τα σχετικά. Ίσως όλες αυτές οι "ασκήσεις" να είναι μια ωραιότατη μάχη κατά του Αλτσχάιμερ, οπότε από μένα είναι ναι.

Θα παραθέσω εδώ ό,τι μου ήρθε στο μυαλό/έψαξα και βρήκα, με κύρια πηγή την wikipedia, όπου και έκανα κόπι-πέιστ (όχι δεν άνοιξα λεξικά, γλωσσολογικές μελέτες κλπ, δεν έχω σκοπό να κάνω ποστ-μεταπτυχιακό προσώρας).

Ρωσικά
σαμάνος < γαλλική chaman < ρωσική шаман (šamán)
σαμοβάρι < ρωσική самовар (samovar)
τσάρος < βουλγαρική цар (tsar) ή ρωσική царь (tsar’) < παλαιά εκκλησιαστική σλαβονική цѣсарь (tsěsarĭ) < λατινική Caesar

Αρμένικα
αλαλούμ < αρμενική աղալ (αλέθω· τοπική ενικού: աղալում: ałalum)
τσιφτετέλι < τουρκική çiftetelli < çift (ζευγάρι) (< περσική جفت‏ (joft: ζευγάρι)) + telli (< tel + li < οθωμανικά τουρκικά تل‏ (tel: νήμα) < αρμενική թել (tʿel: νήμα) < παλαιά αρμενική թել (tʿel: νήμα))

Αλβανικά
μπαμπέσης < αλβανική pabesë (ύπουλος)
μπέσα < αλβανική besa (αόριστη μορφή του besë) < πρωτοαλβανική *baitši
πλιάτσικο < αλβανική plaçkë (=λάφυρο) < σλαβική pljatška
καλαμπόκι < μεσαιωνική ελληνική καλαμπόκι < αλβανική kallamboq
φλογέρα < αλβανική flojere < αρωμουνική fluiarã / fluearã < λατινική flaturalis < flatura, θηλυκό του flaturus, μετοχή ενεργητικού μέλλοντα του ρήματος flo < πρωτοϊταλικά *flaō < πρωτοϊνδοευρωπαϊκή *bʰleh₁- (φυσώ)

.............................................

 

[Αννετούσκα]

......................Συνέχεια

Καραϊβική
πατάτα < ιταλική patata < ισπανική patata / batata < ταΐνο batata (γλώσσα ιθαγενών της Καραϊβικής)

Ρουμάνικα
τραγιάσκα < ρουμανική trăiască (ζήτω) < trăi (ζω, υπάρχω, μένω) < trajati < πρωτοσλαβική *trajati < πρωτοϊνδοευρωπαϊκή *terh₂- ((δια)περνώ)
κοκόνα < ρουμανική cocoană, θηλυκό του cocon (γιος, νέος)
βελέντζα < αρωμουνικά velentza (αρωμουνικά: (γλώσσα) λατινογενής γλώσσα που μιλιέται σε διάφορες, κυρίως ορεινές, περιοχές των Βαλκανίων. Στη μορφολογία και στη γραμματική έχει αρκετές ομοιότητες με τα ρουμανικά, ενώ το λεξιλόγιο έχει -σε μεγάλο βαθμό- δανειστεί λέξεις από τα ελληνικά. Αντίθετα, τα ρουμανικά έχουν επηρεαστεί λεξιλογικά από τις σλαβικές γλώσσες.)
γκαβός < αρωμουνική gavu < λατινική cavus (κούφιος, κοίλος) < πρωτοϊνδοευρωπαϊκή *ḱówHwos (κοιλότητα) < *ḱówH- + *-wós

...............................................

 

[Αννετούσκα]

........................Συνέχεια

Βουλγάρικα
μπράτιμος < βουλγαρική побратим (pobratím: όμαιμος) < брат (brat: αδερφός) < πρωτοσλαβική *bratrъ / *bratъ < ινδοευρωπαϊκή (ρίζα) *bʰréh₂tēr (αδερφός) (ο στενός, εγκάρδιος φίλος) (οι μπράτιμοι: οι στενοί φίλοι του γαμπρού που παρίστανται στην εκκλησία)
λούτσα < σλαβική luža (: γερόλακκος)
τσέλιγκας < σλαβική челник (čelnik=αρχηγός, επικεφαλής)

Εβραϊκά
Πάσχα < ελληνιστική κοινή Πάσχα < αραμαϊκή פסחא < εβραϊκή פסח (pesakh)
χάβρα < τουρκική havra < εβραϊκή סעודת הבראה (seudat havra'ah)
σατανάς < ελληνιστική κοινή Σατανᾶς < Σατάν / Σατᾶν < εβραϊκή שטן (śāṭān)

Δεν είναι και η καλύτερη παρουσίαση, συγχωρήστε με..

 

[Αντέρωτας]

Η μύγα τσετσε απο τη γλωσσα σετσουάνα της Μποτσουάνα.

 

[Αντέρωτας]

Πολυ ωραια ερευνα και φροντισμενη παρουσιαση Αννετουτσκα!

Ρωσικά
σαμάνος < γαλλική chaman < ρωσική шаман (šamán)

Αν δεν κανω λαθος ειχα αναλυσει αυτη τη λεξη σε μια απο τις πρωτες αναρτησεις, και νομιζω οτι η καταγωγη της (πριν τα ρωσσικα) ειναι απο τα σανσκριτικα.

τσιφτετέλι < τουρκική çiftetelli < çift (ζευγάρι) (< περσική جفت‏ (joft: ζευγάρι)) + telli (< tel + li < οθωμανικά τουρκικά تل‏ (tel: νήμα) < αρμενική թել (tʿel: νήμα) < παλαιά αρμενική թել (tʿel: νήμα))

Και αυτο φυσικα πρεπει να σχετιζεται με το τέλι ή την τέλα.

τραγιάσκα < ρουμανική trăiască (ζήτω) < trăi (ζω, υπάρχω, μένω) < trajati < πρωτοσλαβική *trajati < πρωτοϊνδοευρωπαϊκή *terh₂- ((δια)περνώ)

Βεβαια το αντικειμενο δεν εχει καμια σχεση με τη μεταφραση εχω ακουσει την ιστορια (που δεν ξερω αν ισχυει) οτι καποιοι ρουμανοι που φορουσαν αυτο το καπελο, ειχαν ερθει στην Ελλαδα, και για καποιο λογο ειπαν "ζητω η Ελλαδα" πετωντας τα ψηλα. Ετσι συνδυαστηκε η λεξη με αυτο το καπελο.

Εβραϊκά

Επισης θα προσεθετα μεσσίας και ραββίνος, αλλα δεν ειμαι σε θεση να παραθεσω ετυμολογια αυτη την ωρα

 

[ΚρίτωνΓ]

Μαϊντανός (είναι και της μόδας οι μαϊντανοί). Αντιδάνειο από το τούρκικο maydanoz < αραβική مقدونس (makdanws) που προέρχεται από το μεσαιωνικό ελληνικό μακεδονήσι / μακεδονήσιον < λατινική macedonense, ουδέτερο του macedonensis < Macedo < αρχαία ελληνική Μακεδών.
Στα αρχαία ελληνικά ο μαϊντανός ονομαζόταν Πετροσέλινον. Στα λατινικά (επιστημονική ονομασία του φυτού) Petroselinum crispum. Στα σύγχρονα γερμανικά Petersillie.
Κοινώς: τα σύγχρονα γερμανικά είναι κοντά στη Αρχαία Ελληνική ονομασία, ενώ εμείς είμαστε κοντά στην Τούρκικη αραβικής προελεύσεως ονομασία που πήρε το φυτό όταν οι Άραβες ήρθαν σε επαφή με το Βυζάντιο (το φυτό από την Μακεδονία)

 

[Αντέρωτας]

Μαϊντανός (είναι και της μόδας οι μαϊντανοί). Αντιδάνειο από το τούρκικο maydanoz

Εκπλησσομαι! Νομιζα οτι το τουρκικο ειναι δανειο απο τα ελληνικα, παρα το αντιθετο. Αλλωστε τελειωνει σε -oz οπως αλλα δανεια απο τα ελληνικα (salyangoz, marangoz, istakoz, balyoz, ispinoz). Ειναι δυσκολο να πιστεψω οτι ενω ειναι δανειο απο τα αραβικα, κατεληξε ελληνομορφο.

Και ειναι ακομα πιο ενδιαφερον οτι αν υποθεσουμε οτι οντως προερχεται απο τα αραβικα, και παλι ειναι ελληνογενες

Νομιζω οτι η ελληνομορφια δεν μπορει ειναι συμπτωση, αλλα οφειλεται σε καποια απευθειας πιθανη επιρροη απο τα ελληνικα

 

[Νίκοςς]

Μια και το έφερε η κουβέντα, στα εβραϊκά υπάρχει μια λέξη που ακούγεται όπως η ελληνική "Αρραβών" και σημαίνει, νομίζω, "εγγύηση".

Τώρα ποιος την πήρε από ποιόν;

 

[Δρ Μωσέ]

Μια και το έφερε η κουβέντα, στα εβραϊκά υπάρχει μια λέξη που ακούγεται όπως η ελληνική "Αρραβών" και σημαίνει, νομίζω, "εγγύηση".

Τώρα ποιος την πήρε από ποιόν;

Ευχαριστούμε, αγαπητέ, για την ενδιαφέρουσα ερώτηση.

Το αρχ. ἀρραβών είναι σημιτικό δάνειο, όπως μπορεί να φανεί και από το αντίστοιχο εβρ. 'ērābōn (עֵרָבוֹן‎), που σημαίνει «εγγύηση, ενέχυρο - προκαταβολή». Εικάζεται ότι η ίδια η εβραϊκή λέξη, όπως και οι συγγενείς όροι των σημιτικών γλωσσών, έχει άλλη απώτερη αναγωγή, χωρίς να έχει προσδιοριστεί επακριβώς η αφετηρία (ίσως από την αρχαία αιγυπτιακή ή τη σουμεριακή γλώσσα).

Ευχαριστώ.

 

[Αντέρωτας]

έχει άλλη απώτερη αναγωγή, χωρίς να έχει προσδιοριστεί επακριβώς η αφετηρία (ίσως από την αρχαία αιγυπτιακή ή τη σουμεριακή γλώσσα).

Ας μου επιτραπει να μοιραστω καποιες σκεψεις

Απο οσο ξερω, οι αρχαιοτερες καταγεγραμμενες γλωσσες ειναι τα σουμεριακα, τα αιγυπτιακα και ισως τα κινεζικα. Τα σουμεριακα εχουν ελαφρυ προβαδισμα απο τα αιγυπτιακα.

Τα αιγυπτιακα θεωρειται (βλ. wikipedia) οτι ανηκουν στην "κουσιτικη" οικογενεια, αρα συγγενεyoyn με αλλες αφρικανικες και σημιτικες γλωσσες. Δηλαδη ειναι "θεια" των σημερινων αραβικων και εβραικων (και των ακκαδικων, φοινικικων, αραμαικων, ασσυριακων που ειναι αρχαιες σημιτικες γλωσσες).

Τα σουμεριακα ομως ειναι μυστηριωδης γλωσσα που δεν εχουν συγγενεια με αλλη γνωστη. Δομικα ειναι συγκολλητικη, οπως πολλες αλλες, αλλα δεν εχουν ολες οι συγκολλητικες γλωσσες συγγενεια μεταξυ τους. Ο σουμεριακος πολιτισμος ομως ειχε στενη σχεση και προσμιξη με τον ακκαδικο (που ηταν σημιτες) και αντηλλαξαν πολλες λεξεις. Ετσι τα σουμεριακα κατεληξαν να εχουν αρκετο σημιτικο λεξιλογιο.

Αρα συμβαινει το εξης μαγικο και παραδοξο: τα αινιγματικα και μυστηριωδη σουμεριακα εχουν κοινες λεξεις με αλλες σημιτικες γλωσσες, και επομενως αλλες γλωσσες που δανειστηκαν απο τις σημιτικες. Για παραδειγμα υπαρχει ο χαιρετισμος SILIM που ειναι προφανως δανειο απο τα ακκαδικα, και συγγενευει με Εβρ. Shalom και αραβ. salaam. Και αρα με τουρκικο selam, σουαχιλι salama, κουρδικα, περσικα, ινδονησιακα κλπ που δανειστηκαν απο τα αραβικα.

Και υπαρχει το εξης αστειο: λογω αυτης της ανταλλαγης, καποιες γλωσσες διεκδικουν συγγενεια με τα σουμεριακα. Επειδη τα τουρκικα ειναι επισης συγκολλητικη γλωσσα, και επειδη σχετιζεται με τη γεωγραφικη περιοχη της "Σουμεριας" και επειδη μοιραζονται σημιτογενεις λεξεις (ακκαδικες για τα σουμεριακα, αραβικες για τα τουρκικα), ισχυριζονται οτι ειναι αποδειξη συγγενειας. Δηλαδη υποτιθεται το τουρκικο selam δεν ειναι δανειο απο τα αραβιθκα, αλλα απογονος του σουμεριακου silim. Αρα τα σουμεριακα ειναι αρχαια τουρκικα. Αρα τα τουρκικα ειναι η αρχαιοτερη γλωσσα του κοσμου XD

 

[ΚρίτωνΓ]

Δεν έχω γνώσεις γλωσσολογίας και σίγουρα @Αντέρωτας έχεις πολύ περισσότερη γνώση και ενασχόληση με το ζήτημα, αλλά αναρωτιέμαι πως μπορεί ιστορικά ένας λαός απόγονος μογγολικής φυλής (Αττίλας ο Ούννος) που χρονολογούνται 1000 χρόναι προ Χριστού (wikipedia: Proto-Turks and Proto-Mongols approximately during the first millennium BC; the shared cultural tradition between the two Eurasian nomadic groups is called the "Turco-Mongol" tradition) και που εμφανίστηκαν στην ύστερη ρωμαϊκή περίοδο στο χώρο της μέσης ανατολής και της εγγύς ανατολής (άντε και της Ευρώπης) να διεκδικούν τον τίτλο της αρχαιότερης γλώσσας του κόσμου, ακόμα και εάν δανείστηκαν από τα αρχαία Σουμεριακά στοιχεία. Ακόμα και εάν τα Σουμεριακά είναι η αρχαιότερη γλώσσα, (ακόμα και στην υπόθεση ότι τα υιοθέτησαν) αυτοί ήρθαν σε επαφή με αυτή όταν έφυγαν από τα υψίπεδα της Μογγολίας δηλαδή πολύ πρόσφατα στην ιστορία των γλωσσών. Πως μπορεί να υποστηρίζεται η θεωρία; Δεν μου κολλάει λογικά. α) Δεν είναι ο ίδιος (φυλετικά) κλάδος β) δεν μπορεί να είχε γλωσσολογική σχέση με τα Σουμεριακά -πέφτουν λίγο μακριά οι Σουμέριοι από τη Μογγολία και γ) χρονικά μεσολαβούν μερικοί αιώνες (χιλιετίες). Κάτι δεν "κολλάει" στη θεωρία από όπου και να το πιάσεις.

 

[Φαροφύλακας]

Ρωσικά
σαμάνος < γαλλική chaman < ρωσική шаман (šamán)

Πωπω. Για την συγκεκριμένη λέξη θα υπέθετα πως έρχεται από κάποια αφρικανική γλώσσα. Για κάποιον λόγο τους "σαμάνους" τους φανταζόμουν εκεί.

Βλέπω, τώρα, βέβαια, πως πάει πιο πίσω από τα ρωσικά κι έχει την αρχή του σε κάποια τουγκουζική γλώσσα.

εδίτιο: Βλέπω πως το σχολίασε κι ο Αντέρωτας:

Αν δεν κανω λαθος ειχα αναλυσει αυτη τη λεξη σε μια απο τις πρωτες αναρτησεις, και νομιζω οτι η καταγωγη της (πριν τα ρωσσικα) ειναι απο τα σανσκριτικα.

Να και το αρχικό του σχόλιο:

Στην ανθρωπολογία υπάρχει ο όρος σαμάνος και σαμανισμός που αναφέρεται σε πρωτόγονους ιερείς/μάγους/θεραπευτές που σχετίζονται με πνεύματα της φύσης, ματζούνια κλπ. Η λέξη αυτή έχει ταξιδέψει πολύ απο γλώσσα σε γλώσσα, εμείς την πηραμε απο τα Αγγλικά τα οποία την πήραν από τα Γερμανικά. Η προέλευση της λέξης ομως είναι το श्रमण (shραμανα) που στα Σανσκριτικά σημαίνει "ασκητής, μοναχός, πιστός", από τη ρίζα श्रम "άσκηση, κούραση"

 

[Φαροφύλακας]

Μια άλλη πολύ γνωστή λέξη είναι ο γκουρού από το गुरु. Η λέξη σημαίνει "βαρυς" και είναι συγγενική με λέξεις όπως το αγγλικό "g-rave" καθώς και το "βαρύς"! Το γκ εδώ προέρχεται από ένα αρχαίο ενδιάμεσο ήχο, που στις μεν γλώσσες έγινε γκ, στα ελληνικά έγινε β.

Οι ετυμολογικές σχέσεις πάντα με εντυπωσιάζουν.

Εντωμεταξύ το guru έφτασε να σημαίνει ειδήμων, έξπερτ, και σήμερα είναι και TLD (π.χ. εδώ εννοεί τον έξπερτ στα πυροτεχνήματα)