Δάνεια από "εξωτικές" γλώσσες στα Ελληνικά

[Αντέρωτας]

Το λεξιλόγιό μας, ειδικά τις τελευταίες δεκαετίες, έχει πάρει πολλές επιρροές από άλλες γλώσσες, όπως Λατινικά (κήνσορας, ίντριγκα, ινκόγκνιτο, λάβαρο, όλοι οι μήνες), Γαλλικά (μακιγιάζ, αμπραγιάζ, ασανσέρ, ντεκορατέρ), Αγγλικά (κομπιούτερ, χολ, κόμικς, γιάπης, μπίζνες), Ιταλικά (μαντολίνο, λατέρνα, καρότσι, κασόνι), Τούρκικα (χασάπης, άτι, μπακίρι, κολάι) ακόμα και απο τα Γερμανικά (κραχ, χάμστερ, ναζί, σνίτσελ, κιτς).

Spoiler

Πάντα έγραφα ωραίους προλόγους, πάμε τώρα στο κυρίως θέμα

Όμως έχουμε πάρει και λέξεις απο πιο εξωτικές γλώσσες, με τις οποίες ο πολιτισμός μας δεν είχε επαφές, ή γλώσσες που θεωρούμε άγνωστες. Ακούμε πχ για σανσκριτικά και ο νους μας πηγαίνει σε μια αρχαία εξωτική γλώσσα για την οποία δεν ξέρουμε τίποτα. Και όμως, έχουμε χρησιμοποιήσει λέξεις από τα σανσκριτικά στην καθημερινή μας ομιλία

Σε αυτό το νημάτιο θα ξεκινήσω με αναρτήσεις, μία για κάθε γλώσσα για την οποία θα μαθαίνω ή μαθάίνουμε κάτι, και κατόπιν θα τις ανανεώνω με επεξεργασία όταν χρειαστεί. Οπότε αυτό το νημάτιο θα είναι κάτι σαν blog! ;)

 

[Αντέρωτας]

Σουαχίλι

Ξεκινάω με τη Σουαχίλι επειδή έχουμε μόνο ένα δάνειο απο αυτή τη γλώσσα.

Η λέξη αυτή είναι safari που σημαίνει απλά "ταξίδι", και είναι μια απο τις λέξεις που η Σουαχίλι πήρε από τα αραβικά (سفر, safar).

Υποθέτω βέβαια οτι αυτή τη λέξη τη δανειστήκαμε όχι απευθείας απο τη Σουαχίλι, αλλά από τα Αγγλικά, οπου έχει τη γνωστή έννοια "διαδρομή σε μια υποανάπτυκτη χώρα για να φωτογραφίσουμε τις σαβάννες και τα ζώα".

Να σημειώσω επίσης οτι η αραβική λέξη σχετίζεται με το δικό μας (μέσω Τούρκικων) "μουσαφίρης". Musafir στα αραβικά σημαίνει "ταξιδιώτης" βέβαια, και όχι "επισκέπτης" όπως στα Τούρκικα. Η έννοια της λέξης προφανώς εξελίχτηκε καθότι ο ταξιδιώτης ζητόυσε και φιλοξενία.

Τέλος να σημείωσω οτι οι λέξεις safar και musafir (مسافر) έχουν περάσει και στα Περσικά, οπότε μόλις έμαθα τις πρώτες μου Περσικές λέξεις!

 

[Πολύνιους]

Υποθέτω βέβαια οτι αυτή τη λέξη τη δανειστήκαμε όχι απευθείας απο τη Σουαχίλι, αλλά από τα Αγγλικά, οπου έχει τη γνωστή έννοια "διαδρομή σε μια υποανάπτυκτη χώρα για να φωτογραφίσουμε τις σαβάννες και τα ζώα".

:χαχαχα:

Χμ πρέπει κάτι να γράψω για να το δεχτεί ως έγκυρο... Ενδιαφέρον το νήμα σου, Αντέρωτα.

 

[Αντέρωτας]

Σανσκριτικά

Πάμε τώρα στα Σανσκριτικά που ανέφερα και στο παράδειγμα. Σανσκριτικές λέξεις έχω αναφέρει και σε ένα άλλο νήμα σχετικό με Νιου Έιτζ.

Τα Σανσκριτικά έιναι αρχαία γλώσσα, από την οποία προέρχονται οι γλώσσες της Ινδίας. Σε αυτήν είναι γραμμένες οι Βέδες, τα έπη όπως η Μαχαμπχαράτα και είναι η ιερή γλώσσα του Ινδουισμού. Επίσης αποτελεί την πρώτη γλώσσα στην ιστορία που κωδικοποιήθηκε σε μορφή γραμματικής, τον 4ο αι. π.Χ. Είναι συγγενική με γλώσσες όπως τα Κούρδικα ή τα Πέρσικα, αλλά έχει κοινά αναγνωρίσιμα στοιχεία με τα Ελληνικά, τα Λατινικά και άλλες γνωστές γλώσσες. Έτσι αποτελεί μια απο τις βάσεις της Ινδοευρωπαϊκής θεωρίας (συγκεκριμένα το Ινδο-)

Ας δούμε τώρα με περισσότερες λεπτομέρειες. Δε θα αναφερθώ σε τεχνικούς όρους όπως πχ "Βραχμανισμός", αλλά σε λέξεις που θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε στο λεξιλόγιό μας.

• Ίσως η πιο γνωστή λέξη που πήραμε απο τα Σανσκριτικά είναι ο Μαχαραγιάς από το महाराज. Αν και δεν ξέρω την ιστορική πορεία της λέξης, υποθέτω οτι όταν η λέξη πέρασε στα Ελληνικά, το j (τζ) επανερμηνεύτηκε ως γι-. Η λέξη σημαίνει Μέγας Ηγεμόνας, και χωρίς να το ξέρει ο πολύς κόσμος, αποτελείται από 2 αναγνωρίσιμα στοιχεία: το mah-a σημαίνει μέγ-ας και το βλέπουμε στα ονόματα Μαχάτμα "Μεγάλο Πνεύμα" και Μαχαμπχαράτα "ο Μέγας Μπχαράτα", και το raj-a σημαίνει ρήγ-ας, δηλ βασιλιάς, ηγεμόνας.
  
• Εξίσου γνωστή λέξη είναι η Σβάστικα από το स्वस्तिक. Προφανώς τη λέξη την πήραμε από τα Γερμανικά. Είναι αρχαίο Ινδο-Ιρανικό σύμβολο, γι' αυτό και χρησιμοποιήθηκε και ως έμβλημα της αρείας φυλής. Η ετυμολογία της λέξης είναι λίγο περίεργη αλλά σημαίνει περίπου "γούρι, καλή τύχη". Το su- σχετίζεται με το ευ- ενώ το asti σημαίνει "είναι" (εστί, est). Swasti θα πει "ευρωστία, καλοσύνη".
  
• Μια άλλη πολύ γνωστή λέξη είναι ο γκουρού από το गुरु. Η λέξη σημαίνει "βαρυς" και είναι συγγενική με λέξεις όπως το αγγλικό "g-rave" καθώς και το "βαρύς"! Το γκ εδώ προέρχεται από ένα αρχαίο ενδιάμεσο ήχο, που στις μεν γλώσσες έγινε γκ, στα ελληνικά έγινε β.
  
• Σχετικό με αυτά είναι η γιόγκα, απο το योग που σημαίνει "ένωση" αλλά στη συγκεκριμένη γλώσσα επεκτείνεται και σε έννοιες όπως "χρήση, θεραπεία, κόλπο, μαγεία, μίξη, επιμέλεια" κλπ. Η λέξη είναι συγγενική με το Αγγλικό "yoke" καθώς και με το "ζυγός", δηλ. τα εξαρτήματα τα οποία φοράμε στα ζώα για να τα οδηγήσουμε.
  
• Το κάρμα προέρχεται από το कर्मन् (karman) που σημαίνει "πράξη" και θεωρείται οτι σχετίζεται με λέξεις όπως "c-reate" ή τη Λατινική λέξη caerimonia που σημαίνει "θρησκευτική τελετή".
  
• Πολύ γνωστή είναι και η λέξη νιρβάνα, που ακολουθώντας την χρήση των Αγγλικών (μιας και την πήραμε απο εκει) εδώ έχει την έννοια της απόλυτης ευτυχίας. Στα σανσκριτικά निर्वाण σημαίνει "σβησμένος, εξαφανισμένος" και αναφέρεται στην κατάσταση ανυπαρξίας και κενώσεως που είναι ο σκοπός σε αυτή τη θρησκεία. Το ni(r) είναι αρνητικό, ενώ το va- είναι ρίζα που αναφέρεται στον αέρα.
  
• Στην ανθρωπολογία υπάρχει ο όρος σαμάνος και σαμανισμός που αναφέρεται σε πρωτόγονους ιερείς/μάγους/θεραπευτές που σχετίζονται με πνεύματα της φύσης, ματζούνια κλπ. Η λέξη αυτή έχει ταξιδέψει πολύ απο γλώσσα σε γλώσσα, εμείς την πηραμε απο τα Αγγλικά τα οποία την πήραν από τα Γερμανικά. Η προέλευση της λέξης ομως είναι το श्रमण (shραμανα) που στα Σανσκριτικά σημαίνει "ασκητής, μοναχός, πιστός", από τη ρίζα श्रम "άσκηση, κούραση"
  
• Οι Βέδες αναφέρονται στα ιερά κείμενα του Ινδουισμού και η λέξη προέρχεται από το वेद (veda) που σημαίνει "γνώση". Η λέξη σχετίζεται με το wisdom, το ιδέα, είδα, ιστορία, και το video (Λατινικά "βλέπω")
  
• Η παγόδα, που αναφερεται σε βουδιστικους ναους, ερχεται απο το ονομα της θεας Bhagavati, μεσω πορτογαλεζικων.
  
• Τέλος τα τσάκρας από το चक्र, είναι πιο πολύ τεχνική λέξη που αναφέρεται σε σημεία του σώματος. Η λέξη cakra σημαίνει κύκλος, και είναι συγγενική τόσο με το "κύκλος" όσο και με το "wheel"

Spoiler

Να ξεκαθαρίσω, οτι όταν λέμε οτι μια λέξη στα Σανσκριτικά σχετίζεται με μια ταδε λέξη στα Ελληνικά, δεν εννοούμε έτσι επιφανειακά και αβίαστα "α, και τα δύο αρχίζουν απο κ, και έχουν παραπλήσιο νόημα, οπότε είναι συγγενικά".

Κάθε άλλο, τα συμπεράσματα αυτά προκύπτουν μετά απο πολλές ιστορικοφωνολογικές συγκρίσεις με άλλες γλώσσες, και το σχηματισμό γενεαλογιών, αφού έχει χαρτογραφηθεί η πορεία μιας έννοιας και μιας γλώσσας στο χρόνο.

Spoiler

Εδώ θα γράψω το πώς γράφονται οι προαναφερθείσες λέξεις. Όπως θα δείτε, τα Σανσκριτικά δεν χρησιμοποιούν αλφάβητο, αλλά ούτε συλλαβική γραφή, όπως τα Γιαπωνέζικα: είναι μια αλφασυλλαβική γραφή, οπου πάντα εννοείται το φωνήεν "α" ενώ τα υπόλοιπα φωνήεντα φαίνονται με άλλα σημάδια.

Το γράμμα क προφέρεται "κα". Αυτό αλλάζει με σημεία και γίνεται कि κι, कु κου, के κε, को κο κλπ.

• म=μα, हा=χαα, रा=ραα, ज=τζα
• स्व=σβα, स्ति=στι, क=κα
• गु=γκου, रु =ρου
• यो=γιοο, ग=γκα
• च=τσα, क्र=κρα
• क=κα, र्म=ρμα, न्=ν-
• वे=βε, द=ντα
• श्र=σρα, म=μα, ण=να
• नि=νι, र्वा=ρβα, ण=να

 

[Αντέρωτας]

Ενημέρωσα την παραπάνω λίστα με τη "σβάστικα" μαζί με τη γραφή και την ετυμολογία της.

Μου είχε διαφύγει, παρότι ήταν από τις πρωτες λέξεις που σκέφτηκα, μαζί με το Μαχαραγιά

 

[Αντέρωτας]

Περσικά

Τα Περσικά είναι κι αυτά μια "εξωτική" γλώσσα για την οποία δεν ξέρουμε σχεδόν τίποτα. Έχει το προνόμιο μαζί με την Ελληνική, να έχει συνέχεια χιλιετιών και να εξελιχτεί παράλληλα. Ανήκει στην Ινδο-Ιρανική οικογένεια και ως εκ τούτου είναι συγγενική με τα Σανσκριτικά ή τα Κουρδικά.

Εφόσον είναι μια τόσο αρχαία γλώσσα, θα έλεγα οτι Περσικές λέξεις πέρασαν σε μας σε τουλάχιστον δύο στάδια:

1. Από την αρχαιότητα, οπότε και έχουμε ονόματα όπως Ξέρξης, Δαρείος, Ζωροάστρης κοκ
2. Απο την Τουρκοκρατία: πολλές Περσικές λέξεις πέρασαν στα Τούρκικα και απο κει σε μας, συνήθως με διαφορετικό νόημα.

Ξεκινάω με μια λίστα με τις αρχαίες λέξεις.

• Ο Παράδεισος είναι μια λέξη που χρησιμοποιήθηκε από τον Ξενοφώντα για να αναφερθεί σε κήπους. Η λέξη δεν βρίσκεται στα Αρχαία Περσικά αλλά σε άλλες Ιρανικές γλώσσες, καθώς και δάνεια σε άλλες (Ακκαδικά, Εβραϊκά) της περιοχής. Στα Αβεστικά εμφανίζεται ο τύπος pairi.daeza- που σημαίνει "περι-τοίχος" δηλαδή "κήπος περικυκλωμένος από τοίχο". Χρησιμοποιείται στη Βίβλο των Εβδομήκοντα για να μεταφράσει εβραϊκές λέξεις που σχετίζονται με "κήπο" καθώς και τον Κήπο της Εδέμ και κατ' επέκταση τον Ουρανό.
• Μάγος είναι λέξη που ξεκίνησε ως τίτλος που αναφέρεται σε Μήδους, κυρίως ιερείς του Ζωροαστρισμού. Κατόπιν στα αρχαία Ελληνικά αναφέρεται σε τσαρλατάνους και κομπογιανίτες. Στα Αρχαία Περσικά απαντάται μια φορά η λέξη magush αγνώστου σημασίας, αλλά μέσω των Ελληνικών, υποθέτουμε οτι αναφέρεται σε τίτλο ιερέων.
• Σατράπης είναι τίτλος που αναφέρεται σε κυβερνήτες μιας επαρχίας. Προέρχεται από το xshathrapavan (χσαθρα-πααβαν) που σημαίνει "προστάτης περιοχής"

Και μια λίστα με πρόσφατες λέξεις μέχρι να τις γράψω κι αυτές:

• Σάχης
• Πεχλιβάνης
• μποστάνι
• μπαξές
• Μπαξεβάνης
• παπούτσι
• πούστης

 

[Αντέρωτας]

Ειναι γεγονος οτι στην αρχαιοτητα πηραμε και καποιες λεξεις απο τα αρχαια Αιγυπτιακα, καποιες απο τις οποιες χρησιμοποιουμε και σημερα φυσικα δεν εννοω τεχνικούς όρους που παρέμειναν άκλιτοι (όπως πχ. ο Φαραώ, που είναι άλλωστε δανειο απο τα Εβραικα), ούτε ονόματα (Θευθ, Σφιγξ, Μέμφις, Φοινίκη) αλλά λέξεις που μπηκαν στο ελληνικό λεξιλογιο.

Κάποιες λέξεις προέρχονται απο τα Κοπτικά, που είναι τα "νέα Αιγυπτιακά", δηλ. απευθείας απόγονος των αρχαίων Αιγυπτιακών, αλλά στα ελληνιστικά χρόνια, και γραφονται με ελληνικό αλφάβητο.

Τα ιερογλυφικα παριστανουν μονο συμφωνα, γι' αυτο δεν ξερουμε πως προφεροταν τα ενδιαμεσα φωνηεντα, εκτος απο το Y και ισως απο τα I και U. Για πρακτικούς λόγους οι αιγυπτιολόγοι προσθέτουν φωνήεντα, συνηθως το e, και αποδιδουν τις λαρυγγικες παυσεις με a, αλλα αυτο δεν σημαινει οτι προκειται για την πραγματικη προφορα της λεξης. Βοηθηματα για την πραγματικη προφορα μπορουν να αποτελεσουν τα νεώτερα Κοπτικα, που γραφονται ολογραφως, καθως και τα δανεια σε αλλες αρχαιες γλωσσες οπως τα παρακατω Για παραδειγμα το πουλι που γράφεται B-N-W (benu) και που εδώ ήρθε ως "φοίνιξ", μάλλον στα Αιγυπτιακα προφεροταν καπως "boinu"

• Ο Ουραίος (uraeus) είναι το σύμβολο της κόμπρας που φαινεται στο στεμμα των φαραώ. Βγαίνει απο την Αιγυπτιακή λέξη της κόμπρας, I'RT που οι Αιγυπτιολογοι για πρακτικους λογους την προφέρουν iaret. Αυτη η λεξη φαινεται οτι εχει ενδιαφερον για τον εξης λογο: δεν εχω βρει πουθενα την ετυμολογια της λεξης "ουρά". Εφόσον η λέξη "ουραίος" γίνεται αντιληπτή ως "κάτι που στέκεται στην ουρά του", δεν αποκλειεται να ειναι η προελευση και της λεξης "ουρά". Αν ειναι ετσι, αυτο σημαινει οτι και η λέξη "ουρά" θα ειναι Αιγυπτιακής προέλευσης. Μπορει καποιος να το ελεγξει;
• Η όασις προέρχεται απο την Αιγυπτιακή λέξη WX'T την οποια προφερουμε wehat (το x/h εδώ προφέρεται σαν το ελληνικό χι) και σημαινει "λεκάνη". Εχει ενδιαφερον να αναφερω οτι στα αραβικα η ιδια λεξη περασε ως واحة (waha)
• Η πυραμίς λέγεται οτι βγαίνει από το πυρ, αλλά μια αλλη θεωρια λεει οτι ειναι δανειο απο το Αιγυπτιακό PRMWS που προφερεται peremus, και αναφεροταν στο υψος της πυραμιδας
• Το λειρί του κόκορα, αλλά και το λουλούδι λείριον που αναφέρεται σε κρίνο. Από το Κοπτικό ϨΛΕΡΙ, που βγαινει απο το πιο αρχαίο HRRT που σημαίνει "άνθος" και προφέρουμε hereret. Απο αυτή τη λεξη βγαινει και το λουλουδι lillium, αρα και το γυναικείο Αγγλικό ονομα Lily.
• Το λουλούδι είναι αλλη μια λέξη που προέρχεται (μέσω αλβανικών) από το Λατ. lillium, οπότε βλέπε παραπάνω
• Ο σάκκος, απο το Αιγυπτιακό S'Q (saq)
• Έβενος, με δασεία ἔβενος, προέρχεται απο το Αιγυπτιακό HBNY που μπορούμε να προφέρουμε hebeny. Εχει ενδιαφερον να πουμε οτι η ελληνικη λεξη απετελεσε αντιδάνειο στα Κόπτικα, δηλ. τα νέα Αιγυπτιακά ως ΕΒΕΝΟC.
• H βαρκα αρχ. βάρις που μπορει εμεις να την πηραμε απο τα Ιταλικά, ή τα Λατινικά, αλλά είναι αντιδάνειο, αφού τα Λατινικά τα πήραν απο το αρχαίο βάρις. Η λέξη αυτή αναφέρεται πρωτίστως στις αιγυπτιακές βάρκες του Νείλου και προέρχεται απο την Κοπτική λέξη ΒΑΑΡΕ, απο τα αρχ. Αιγυπτιακά B'YR προφ. bayr. Στα αγγλικα η λεξη αυτη περασε ως barge.
• Το πουλι ίβις, που συμβολίζει τον θεό Θωθ, απο τα Αιγυπτιακά HBY που προφέρουμε heby.
• Το μυθικό πουλί φοίνιξ απο το Αιγυπτιακό BNW που προφέρουμε benu ή μάλλον boinu, και αναφερεται στο πουλι που ξέρουμε ως τσικνιά.
• Το κόμμι, απο την οποία λέξη προέρχεται η γόμα αλλά και το gum. Προέρχεται απο την Αιγυπτιακή λέξη για το ρετσίνι, QMYT (qemyt)
• Ο βασάλτης, αρχ. βασανίτης, από το Αιγυπτιακό B`WX`N (bawhan).
• Το σεντόνι, αρχ. σινδών, προέρχεται απο τη λέξη SNDW.T (shenedjut)
• Το ιβουάρ είναι μια λεξη που πηραμε απο τα γαλλικά και ξέρουμε απο τα αγγλικά ως ivory, απο το λατινικο ebur. Αυτο ειναι δανειο απο τα Αιγυπτιακά 'BW (abu) που μαλλον δεν εχει περασει και στα Ελληνικα.
• βάιον, βάγια, Βάιος κλπ, όπως στην εκφραση "μετα βαΐων και κλάδων". Είναι ελληνιστική λέξη που υπάρχει στο Ευαγγέλιο και προέρχεται απο την Κοπτική λέξη BA ή BAE (κλαδί φοίνικα, που είχε συμβολική σημασία).
• Φαραώ: βιβλική λέξη που προέρχεται απο την αρχαία αιγυπτιακή για το "παλάτι": ‎ pr-ꜥꜣ (μεγάλο σπίτι). Πιθανοτατα κατα την εποχη της "Αιχμαλωσιας" των Εβραίων η λέξη χρησιμοποιουταν ως προσωποποιηση του παλατιού, οπως λέμε πχ. "Λευκός Οίκος" για να αναφερθουμε στον Πρόεδρο των ΗΠΑ. Βάσει της ανασύνθεσης της Αιγυπτιακής γλώσσας, η λεξη πιθανόν προφέροταν p[SUP]h[/SUP]arəʕo'.
• φελάφελ, φαλάφελ (ρεβυθοκεφτές) από τα αραβικά. Οι Κοπτες πιστευουν οτι βγαινει απο τη δικη τους γλωσσα και το αναλυουν ως ΦΑ- "κατι που εχει", ΛΑ- "πολυ-" ΦΕΛ "φασολι", δηλ ΦΑΛΑΦΕΛ "κατι φτιαγμενο απο πολλα φασολια". (μαλον προκειται για παρετυμολογια παντως γιατι το felafel κανονικα αναλυεται ως αραβικη λεξη)
• χαλλούμι, απο τα Αραβικά της Αιγύπτου, που με τη σειρά τους απο την Κοπτική λέξη ϨΑΛΩΜ. Στη Wikipedia διαβασα οτι ο τυπος αυτου του τυριου υπηρχε στην αρχαία Αίγυπτο.
  
• Το τούβλο λέγεται οτι προέρχεται απο το λατινικό tubulus που σημαινει μικρός σωλήνας. Επειδη ομως η ετυμολογια της λεξης tubus ειναι αγνωστη, θα ήθελα να αναφερω την ομοιοτητα με το κοπτικό ΤΩΒΕ που σημαινει τούβλο, απο το αρχαίο DBT, προφ. djebet. Οπως και να χει, απο τα αιγυπτιακα προέρχεται η γνωστη μας Αγγλική λεξη adobe.

Και μερικες αλλες, κυριως φυτων. Ελπιζω να ανακαλυψω οσες περισσοτερες γινεται

Σε αλλες γλωσσες εχουν περασει κι αλλα δανεια, οπως φαινεται απο το Αγγλικο ivory.

Τελος, κυριως απο τα Κοπτικα, εχουν ερθει μερικα "καλογερικά ονοματα, όπως Ονούφριος (WNNNFR, wenen-nefer, ονομα του Οσιρι), Παφνούτιος (απο το Κοπτικό ΠΑΠΝΟΥΤΕ), και Παχώμιος (από το Κοπτικό Π-ΑϦΩΜ = ο αετός). Αλλα και το Εβραικό όνομα Σουζάνα (SHSHN, sheshen, ένα άνθος).

ΥΓ. το παραξενο Κοπτικό γράμμα Ϩ ειναι κατι σαν δασεία. Οπότε η λέξη ϨΛΕΡΙ προφερεται hleri.

 

[Καστάλια]

Απίστευτα πράγματα! Τα ενδιαφέροντά σου κάθε φορά με αφήνουν άφωνη (εχμ, περίπου δηλαδή, άφωνη - άφωνη ποτέ δεν είμαι, ως γνήσια πολυλογού). Μιας και σε βρίσκω τόσο καλά ενημερωμένο, μπορείς μήπως να μας διαφωτίσεις γιατί τα ονόματα Παφνούτιος και Ονούφριος έχουν περάσει με μεγάλη επιτυχία στα ρώσσικα, όπου διαγράφουν μια τόσο λαμπρή πορεία στη λογοτεχνία (και όχι μόνο), που ακόμα και εγώ τα έχω ακουστά;

 

[Αντέρωτας]

Επειδη ηταν ονοματα Κοπτων αγιων εκεινης της εποχης που περασανε στο εορτολογιο της εκκλησιας. Τωρα το γιατι ειναι πιο δημοφιλη στα Ρωσσικα παρα στα Ελληνικα, ειναι απλα θεμα παραδοσης.

 

[Μονόκερος]

Υπέροχο το νήμα σου Αντέρωτα. Εμείς στη Ρόδο, επειδή είχαμε κατακτητές μέχρι πρόσφατα, έχουμε αρκετές ξένες λέξεις (κυρίως Ιταλικές, αλλά και Τουρκικές) που τις έχουμε εντάξει στο καθημερινό μας λεξιλόγιο. Αυτό γιατί, μέχρι και το '40, απαγορευόταν η διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας στα σχολεία. Τα μαθήματα όλα γινόντουσαν στην Ιταλική και πριν το 1912 διδασκόταν μόνο Τουρκική.

Ετσι μας έχει μένει μέχρι και σήμερα ένα μικρό κουσούρι με τις λέξεις

- Μπανίνο, κατά το ιταλικό panino (που είναι το σάντουιτς). Βέβαια και το σάντουιτς είναι ξενόφερτη λέξη, ίσως μια λέξη "αμφίψωμο" να είναι ελληνικότερη

- Οι γηραιότεροι ροδίτες το λεωφορείο το λένε και μερικές φορές "κουριέρα", από το ιταλικό corriere που σημαίνει μεταφορά ή μεταφορέας

- Καμινέτο, το φλόγιστρο (φαντάζομαι το χρησιμοποιείτε κι εσείς)

- Στράτα, από το ιταλικό strada που σημαίνει δρόμος

Θα σκεφτώ κι άλλες και θα σας γράψω.

 

[Μήτις]

Yπέροχα όσα καταγράφεις, Αντέρωτα, ευχαριστούμε πολύ!
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν και τα δάνεια από τις σημιτικές γλώσσες, τα οποία είναι αποτέλεσμα των εμπορικών συναλλαγών, κυρίως με του Φοίνικες. Έτσι έχουμε τα παρακάτω δάνεια:
• Το κύμινον, ku-mi-no-(a) στα μυκηναϊκά, το οποίο έχει ως πρότυπο το σημιτικό όνομα του φυτού, kamanu στην ακκαδική και kmn στην ουγκαριτική.
• Όμοια το σήσαμον (σουσάμι), το οποίο είναι samassammu στην ακκαδική και ssmn στην ουγκαριτική και πέρασε ως sa-sa-ma στα μυκηναϊκά.
• Ο χρυσός, μυκ. ku-ru-so, από το ακκαδικό hurasu και το ουγκαριτικό hrs.
• O χιτών, μυκ. ki-to, από το kitinnu(ακκαδική) και ktn (ουγκαριτική) αντίστοιχα.
• H μνα, που αναπαράγει τους όρους manu (ακκαδική) και mn (ουγκαριτική).

 

[Αντέρωτας]

Γλωσσες οι οποιες ειναι εξωτικες, και με τις οποιες τα Ελληνικα δεν ειχαν καμια επαφη, και για τις οποιες εμεις οι κοινοι θνητοι δεν ξερουμε τιποτα, ειναι οι Ινδιανικες

Spoiler

Εκτος αν δεχθουμε καποιες θεωριες που λενε οτι οι αρχαιοι μας προγονοι πήγαν μεχρι την Αμερική και Ναβάχο σημαίνει "ναυαγός"

Εννοειται οτι αυτες οι λεξεις μας εχουν ερθει κυριως μεσω Αγγλικών, αλλά και Ισπανικών. Καποιες ονομασιες ζωων, εξωτικων φυτων και φρουτων, αλλα και πιατων της Μεξικανικης κουζινας, ερχονται απο τις Μεσοαμερικάνικες γλώσσες, μεσω Ισπανικών.

Επειδη υπαρχουν πολλες Ινδιανικες φυλες και γλωσσες, ξεκιναω απο τις Μεξικάνικες.
Η γλωσσα των Αζτεκων, που λέγεται Ναγουάτλ, έχει το χαρακτηριστικο ηχο -τλ που απ' όσο ξέρω, συνηθως ειναι καταληξη ουσιαστικων. Το Λ εδω δεν ειναι ακριβως Λ, αλλα ενα αηχο, υγρο και αηδιαστικο θα ελεγα, Λ.

• Τεκίλα - απο την Αζτ. πολη Τεκιλλάν
• Μαριχουάνα - πιστευεται απο την Αζτ. λέξη μαλλιγουάν που σημαίνει "φυλακισμένος"
• Κογιότ - απο το Αζτ. κογιότλ
• Τσίλι - απο το Αζτ. τσίλλι
• Σοκολάτα - πιστεύεται απο την Αζτ. λέξη τσικολάτλ. Μια αλλη θεωρια λεει οτι προερχεται απο τη γλωσσα των Μάγια τσοκόλ που θα πει "ζεστός". Περιέχει την Αζτ. λέξη ατλ που θα πει νερό.
• Κακάο - απο το Αζτ. κακαγουάτλ
• Ντομάτα - απο το Αζτ. τομάτλ που απο οσο ξερω σημαινει "σαρκώδες φρούτο"
• Αβοκάντο - απο το Αζτ. αγουακάτλ που σημαινει "όρχις"
• τσιγάρο - πιστέυεται απο το ρημα σιγιάρ της γλώσσας των Μάγιας που θα πει "καπνίζω φύλλα ταμπάκο". Άλλη θεωρία λέει οτι βγαινει απο την Ισπανικη λέξη για το τζιτζίκι, cicarra. Βεβαια η πρωτύτυπη λέξη cigarro πρωτιστως αναφερεται σε αυτο που εμείς λέμε πούρο.
• Τσιουαουα: Το σκυλακι παιρνει το ονομα του απο την πολιτεια του Μεξικου Chihuahua. Το ονομα ειναι αρχαιο, μαλλον απο τη γλωσα των Αζτεκων οπου shikwawa σημαινει "ξερο, αμμωδες μερος".

 

[Καστάλια]

Μερικά όπως το κακάο, η σοκολάτα και το τσίλι είναι γνωστά και λογικά, άλλα πάλι χτυπάνε λίγο παραπάνω στο μάτι. Δε θα ξανακοιτάξω ποτέ με το ίδιο αφελές βλέμμα ένα κουκούτσι από αβοκάντο που έχω βάλει σε νερό να φυτρώσει. Ευχαριστούμε για τις πάντα ενδιαφέρουσες πληροφορίες που τόσο απλόχειρα μοιράζεσαι μαζί μας. Εκτός των άλλων, θα μπορώ να φανώ πολύ πνευματώδης την άλλη φορά που θα τύχει να συζητώ εξωτικά φρούτα. Και ας μην αναφερθώ καν στη μαριχουάνα...

 

[Παρωνύμιος]

Χαίρομαι κι απολαμβάνω όλα αυτά τα ενδιαφέροντα πράγματα για τα οποία δεν έχω την παραμικρή ιδέα. Εξαιρετικά ενδιαφέροντα!

 

[Φαροφύλακας]

Για την μαριχουάνα είχα ακούσει μια εκδοχή, πως ήταν συνθηματικό όνομα ("Ήρθε η Μαρία-Χουάνα;" δηλ. έφτασε το φορτίο με την κάνναβη;), και ρίχνοντας μια μικρή ματιά στον Ιστό, τώρα, βλέπω πως θεωρείται λαϊκή, παρετυμολογική ερμηνεία.

 

[Αντέρωτας]

Και η θεωρια που παραθετω λεγεται οτι ειναι παρετυμολογια, και μαλιστα δοθηκε προκειμενου να κατακριθει η χρηση της μαριχουάνας, με επιχείρημα την αρνητική σημασία της λέξης.

 

[Αντέρωτας]

Οι Ταΐνο ηταν ενας θαλασσιος λαος στις Αντιλλες και τις Μπαχαμες που εχει εξαφανιστει. Παρότι σαν ονομα δεν ειναι τοσο γνωστοι, τους ξερουμε κυριως ως την πρωτη φυλη που συναντησε ο Κολόμβος.

Λεξεις απο τη γλωσσα τους χρησιμοποιουμε καθημερινα. Αυτες ηρθαν μέσω Ισπανικών, αλλα μερικες φορες και μεσω Αγγλικών.

• Πατάτα - απο τη λέξη μπατάτα που θα πει "γλυκοπατάτα"
• Καννίβαλος - από το όνομα Κανίμπα. Πρόκειται για το λαό των Καρίμπ, οι οποιοι τρομοκρατουσαν τους Ταΐνο.
• Κανώ - απο τη λέξη κανόα
• Μπάρμπεκιου - απο τη λέξη μπαρμπακόα που ειναι μια σίτα απο ξύλα που χρησιμοποιούσαν για κρεβάτι ή για να ψήσουν κρέας
• Σαβάννα - απο τη λέξη σαμπάνα. Και τελικα δεν ειναι Αφρικανικη λεξη
• Ιγκουάνα - από τη λέξη ιγουάνα. Η προφορά που εχουμε υιοθετησει με το -γκ- υποθετω οτι οφείλεται στην Ισπανική ορθογραφία
• Ταμπάκο - Λέξη που σhμαίνει "ρολό απο φύλλα". Μια άλλη θεωρία όμως λέει οτι οι Ισπανοι ειχαν παρει τη λέξη απο τα Αραβικά

 

[Καστάλια]

Αντέρωτα, πες μου σε παρακαλώ ότι δεν χρησιμοποιείς καθημερινά τη λέξη καννίβαλος, έχουμε και νηστεία, εκτός των άλλων!

Επίσης, υποψιάζομαι πώς προέκυψε η ετυμολογία της λέξης μπάρμπεκιου - κανένας παντρεμένος θα επέκτεινε το νόημα του κρεβατιού όπου απολάμβανε την κρεβατομουρμούρα της καλής του και αισθανόταν σαν να βρίσκεται σε αναμμένα κάρβουνα. Πολύ θέλει να γίνει το νοητικό άλμα;...

 

[Αντέρωτας]

Αντέρωτα, πες μου σε παρακαλώ ότι δεν χρησιμοποιείς καθημερινά τη λέξη καννίβαλος, έχουμε και νηστεία, εκτός των άλλων!

Κι ομως! Αν δεν πω μια φορα τη μερα ενα ανεκδοτο με τον Ποντιο, τον Γερμανό και τον Αγγλο που πεφτουν με το αεροπλάνο στη ζούγκλα, παθινω στερηση

Επίσης, υποψιάζομαι πώς προέκυψε η ετυμολογία της λέξης μπάρμπεκιου - κανένας παντρεμένος θα επέκτεινε το νόημα του κρεβατιού όπου απολάμβανε την κρεβατομουρμούρα της καλής του και αισθανόταν σαν να βρίσκεται σε αναμμένα κάρβουνα. Πολύ θέλει να γίνει το νοητικό άλμα;...

Το εξηγω εκει, δεν προκειται για νοητικο αλμα. Το συγκεκριμενο εργαλειο το χρησιμοποιουσαν και για ψησιμο, αλλα και για στρωμα.

 

[Καστάλια]

Πού είσαι βρε Ζαν Φρανσουά και φάγαμε τον κόσμο να σε βρούμε; Αυτό λες;

Αν και όντως εξηγείς ότι δεν είναι νοητικό άλμα, για μένα παραμένει μυστήριο πώς κοιμούνταν πάνω σε κάτι, στο οποίο προηγουμένως είχαν ψήσει κάτι (ή και κάποιον, τώρα που το σκέφτομαι...). Κάθε βράδυ θα ήταν μεγάλο το δίλημμα, νυστάζουμε ή πεινάμε περισσότερο;...