Ανατροπή

[Χρυσηίδα]

Η ανατροπή (reversal) είναι μία τεχνική με την οποία είμαστε όλοι εξοικειωμένοι, είτε μέσα από τη λογοτεχνία είτε από τις ταινίες.

Ανατροπή σε μια πλοκή έχουμε συνήθως κάπου λίγο πριν το τέλος της μυθοπλασίας και αφορά πάντα την τύχη του πρωταγωνιστή. Η ανατροπή έρχεται να αλλάξει όλα τα ως τώρα δεδομένα και συνήθως εξαρτάται από μια μη αναμενόμενη ανακάλυψη. Για παράδειγμα, ο ήρωας διαπιστώνει κάτι εξαιρετικά σημαντικό που μέχρι εκείνη τη στιγμή αγνοούσε.

Μια ανατροπή ιδιαίτερα εντυπωσιακή είναι από την Τζέην Έυρ, όταν η ηρωίδα βρίσκεται με τον κύριο Ρότσεστερ στην εκκλησία για να παντρευτούν. Το μυστήριο, όμως, δεν τελείται ποτέ γιατί σκάει σαν βόμβα η αποκάλυψη, εντός της εκκλησίας, ότι ο κύριος Ρότσεστερ είναι ήδη παντρεμένος.

Η ανατροπή δίνει σίγουρα ένα ενδιαφέρον γύρισμα στην πλοκή, την κάνει πιο ενδιαφέρουσα και εξάπτει την αγωνία του αναγνώστη.

 

[Πεταλούδα]

Έχω μια απορία με τον ορισμό της ανατροπής: η ανατροπή, όπως διάβασα παραπάνω, είναι όταν για παράδειγμα ο ήρωας διαπιστώνει κάτι σημαντικό που μέχρι εκείνη την στιγμή αγνοούσε. Από την πλευρά όμως του αναγνωστικού κοινού, πρέπει να του έχουν δοθεί κάποια στοιχεία που να τον προϊδεάσουν για αυτήν, για να μην φανεί η ανατροπή "απότομη"?

 

[Μήτις]

O Aριστοτέλης στην Ποιητική του το ονομάζει μεταβίβασις στην αρχή και μεταβολή στη συνέχεια. Είναι η κατάσταστη που ο ήρωας περνά από την άγνοια στη γνώση, και από την ευτυχία στη δυστυχία(αυτή είναι η καλύτερη μεταβολή κατά την άποψή του).Είναι αναπόσπαστο κομμάτι της υπόθεσης(του ''μύθου'').
Δε ξέρω κατά πόσο πρέπει να προιδεάζει ο δημιουργός μια ανατροπή, προσωπικά με νοιάζει πως βιώνει την αλλαγή ο ήρωας και όχι εγώ, ως κοινό.

 

[Ιαβερης]

αυτο ακριβως ειναι ανατροπη,Πεταλουδα,να μην υποψιαζεται τιποτα ουτε ο αναγνωστης,να αποτελεσει εκπληξη και γι'αυτον και για τον ηρωα η οποιαδηποτε τροπη που παιρνει η πλοκη της ιστοριας.αν γνωριζε ο αναγνωστης για το τι θα ακολουθουσε τοτε μαλλον θα μιλουσαμε για "τραγικη ειρωνια",το να μην γνωριζει ο ηρωας αλλα να εχει τη γνωση ο αναγνωστης...

 

[Πεταλούδα]

Ανατροπή σημαίνει ότι αλλάζει μια κατάσταση, έρχονται τα πάνω κάτω, οπότε ο συγγραφέας με αυτόν τον τρόπο μεταθέτει τον ήρωα του σε μια άλλη κατάσταση, από αυτή που ήταν, του την ακυρώνει δηλαδή.
Απλά επειδή δεν έχω διαβάσει την Τζέην Έυρ, που αναφέρεται ως παράδειγμα, αναρωτιέμαι αν είχαν δοθεί στοιχεία προηγουμένως για τον κύριο Ρότσεστερ, όχι ότι είναι ήδη παντρεμένος, αλλά κάποια που να προδιαθέτουν κάτι για τον χαρακτήρα του.
Ανατροπές, όσο υπάρχει φαντασία, θα υπάρχουν συνεχώς. Ανατροπές υπάρχουν και στη ζωή μας, χωρίς απαραίτητα να έχουμε κάποια στοιχεία για αυτές, γιατί πιθανόν να ήταν απρόβλεπτες. Όσον αφορά όμως στην συγγραφή, δεν ξέρω αν υπάρχει κάποια "τεχνική" που να κάνει την ανατροπή σαν γεγονός "πιστευτό" ή απλά εξαρτάται από τον συγγραφέα πως θα το "δέσει", μεταφέροντας έτσι τον ήρωα του σε μια άλλη κατάσταση.

 

[Χρυσηίδα]

Αυτό που λες, Πεταλούδα, υπάρχει και το λέμε προϊδεασμό ή προσήμανση, όταν ο συγγραφέας αφήνει να εννοηθεί κάτι, συνήθως δυσάρεστο, που πρόκειται να συμβεί.

Η ανατροπή είναι άλλο πράγμα. Δεν υπάρχει καμία προειδοποίηση. Είναι εντελώς απότομη και χωρίς να έχει δοθεί ούτε μία νύξη προς αυτήν την κατεύθυνση. Σκέφτομαι τώρα ένα παράδειγμα αλλά αν το πω θα φανερώσω όλη την πλοκή ενός βιβλίου, οπότε καλύτερα να μην το πω. Πάντως, στην Τζέιν Έυρ, χωρίς να είμαι απολύτως σίγουρη, γιατί το βιβλίο δεν το έχω και έχουν περάσει πολλά χρόνια από τότε που το διάβασα, νομίζω ότι δεν υπάρχει καμιά προειδοποίηση. Μπορεί να μας διαφωτίσει ίσως κάποιος που το έχει πρόσφατο.

Μήτις, θεωρώ ότι τόσο οι προϊδεασμοί όσο και οι ανατροπές είναι τεχνικές που υιοθετούν οι συγγραφείς αποκλειστικά με γνώμονα τον αναγνώστη τους. Αν θέλουν να είναι "τρυφεροί" μαζί του και να τον οδηγήσουν ομαλά σε μια διαπίστωση, τότε θα χρησιμοποιήσουν προϊδεασμούς. Αν θέλουν να είναι σκληροί μαζί του και να τον σοκάρουν ή να τον συγκλονίσουν τότε θα προτιμήσουν την ανατροπή. Και σύμφωνα με τη δική μου ανάγνωση της Ποιητικής του Αριστοτέλη, ο όρος "ανατροπή" είναι η αριστοτελική "περιπέτεια".

 

[Φαροφύλακας]

Η ανατροπή είναι οπωσδήποτε σε σχέση και με τον αναγνώστη και νομίζω πως τα τελευταία χρόνια περνάει μεγάλες μέρες, κυρίως δε στον κινηματογράφο και ταινίες όπως:

Spoiler

Οι Άλλοι, Η Έκτη Αίσθηση, Μάτριξ, Fight Club (αυτό βασισμένο σε βιβλίο, βέβαια) κ.τ.λ.

όπου η ανατροπή αφορά πλέον όχι απλά την πλοκή αλλά την αντίληψη τής πραγματικότητας.

 

[Πεταλούδα]

Τις έχω δει όλες τις παραπάνω ταινίες, εκτός από την πρώτη που θα την δω σύντομα (παρόλο που ξέρω την κατάληξη, θα βρω ενδιαφέρον να εστιάσω στην ανατροπή). Θα συμπληρώσω στις παραπάνω και την ταινία

Spoiler

Μαύρος Κύκνος

όπου και σε αυτή η ανατροπή δείχνει με τον δικό της τρόπο την αντίληψη της πραγματικότητας.
Με την θεωρία της Χρυς και τα πρακτικά παραδείγματα του Φάρου εμπέδωσα την έννοια της ανατροπής, αλλά το πιο βασικό, ξεκαθάρισα την απορία μου η οποία όπως έμαθα ονομάζεται προϊδεασμός.

 

[Αριάδνη]

Ανατροπή για μένα , μεγάλη ηταν στο ''νησί'', με την ασθένεια της αγαπημένης ηρωιδας της Χισλοπ, οταν περνα με την βάρκα του Γιωργη, απέναντι!

Περίμενει το χειρότερο, τον αργό θάνατο, την ψυχική ερείμωση, το κακο προσωποποιημένο, τα πόδια της γινονται μολύβια, οταν βλέπει τον συγχρονο μινώταυρο της Κρήτης , την Σπιναλλόγγα! όμως της ερχεται κάτι καλό, ο γιατρός Κυριτσης που ειναι η αφετερια και άλλων πραγμάτων που θα ερθουν στην ζωή της και στο τελος δεν θέλει να φυγει απο το νησί, γιατί οτι καλό υπαρχει εκεί, δεν θα το βρει αλλου..

ποσοι από εμας δεν εχουν φοβηθει για το χειρότερο κι όμως να η ανατροπή σε όλο της το μεγαλείο..ποτέ δεν ξερει ο άνθρωπος καθε εμπόδιο για καλό!

Ακόμα και τοτε που δεν παντρευεται τον Μανολη, αργοτερα το σκέφτεται ξανά και συνειδητοποιει, πως τελικά ηταν για καλό, αυτος ο άνδρας ποτε δεν την ειχε αγαπήσει.

λες καποιες φορες στην ζωή και ας σου φέρνει εμπόδια! στην πορεια βγαινεις κερδισμένος, οσο και αν πονάς τοτε, όπως η Μαρία..)

 

[Χρυσηίδα]

Βέβαια, η ανατροπή δεν γίνεται πάντα για καλό. Πολλές φορές, φέρνει πολλά προβλήματα στη ζωή των ηρώων.

 

[Οπερα]

ενα καλο παραδειγμα ανατροπης βρισκεται στο "Λαθος" του Σαμαρακη

πολλες διαδοχικες ανατροπες στο μυθιστορημα"Ο Μαγος" του J.Fowles...ιδιαιτερα στην πρωτη του γραφη(εχω γραψει γι`αυτο σχετικα σε ενα αλλο νηματιο)

αν θυμαμαι καλα,"Το Κιβωτιο" του Αρη Αλεξανδρου,εμπεριεχει ανατροπες

και,μια πολυ ιδιαζουσα περιπτωση αλλεπαλληλων ανατροπων,το φιλμ Memento,του Nolan

 

[Αριάδνη]

Βέβαια, η ανατροπή δεν γίνεται πάντα για καλό. Πολλές φορές, φέρνει πολλά προβλήματα στη ζωή των ηρώων.

Ναι Χρυς, σίγουρα, ωραια ειναι όταν υπάρχουν πολλες ''κακές ανατροπές'' που σε οδηγούν όμως σε αίσιο και επιθυμητό αποτέλεσμα, όπως στον Όλιβερ Τουίστ! Ο Ζολά δεν θα συμφωνούσε, οι δικές του ανατροπές δεν θα οδηγούσαν τον ήρωα σε καλό.. Ήταν άλλωστε και ο πατέρας του ρεαλισμού!

 

[Επίδοξος Συγγραφέας]

Η ανατροπή (reversal) είναι μία τεχνική με την οποία είμαστε όλοι εξοικειωμένοι, είτε μέσα από τη λογοτεχνία είτε από τις ταινίες.

Έχω την εντύπωση ότι η ανατροπή ονομάζεται twist στα αγγλικά (τουλάχιστον σε επίπεδο λογοτεχνίας ή κινηματογράφου).:χμχμ: Κάνω λάθος;

 

[Χρυσηίδα]

Πολύ πιθανό στην καθομιλουμένη να έχει επικρατήσει έτσι. Βλέπω ότι και η γουίκι έτσι το έχει (twist).

Στα θεωρητικά βιβλία λογοτεχνίας μάλλον επικρατεί το reversal, αλλά μπορεί και τα δύο δεν έχω ιδέα. Η δική μου πηγή πάντως, που το αναφέρει μόνο reversal ήταν το βιβλίο Plot, Story and the Novel του Robert Caserio.

Καλά έκανες πάντως και το ανέφερες, μου φάνηκε πολύ ενδιαφέρον και περίεργο κάτι που έχω διαβάσει σε πολλές μεριές να το βλέπω αλλιώς στη γουίκι.