Αγγλισμοί

[Χρυσηίδα]

Αγγλισμοί ονομάζονται τα δάνεια από την αγγλική γλώσσα σε μια άλλη γλώσσα, τα οποία θεωρούνται από τους μη φυσικούς ομιλητές τους συχνά ως ανεπιθύμητα. Τα δάνεια αυτά επηρεάζουν κυρίως το λεξιλόγιο, τη γραμματική και τη γενικότερη δομή ενός κειμένου και συναντώνται σε όλα τα είδη κειμένων.

Παρατηρώ καθημερινά ότι στα Ελληνικά, διάφοροι αγγλισμοί έχουν γίνει πια κομμάτι της γλώσσας μας και τους βρίσκω ακόμα και σε πολύ "σοβαρού περιεχομένου" γραπτά κείμενα.

Αφορμή γι' αυτές τις σκέψεις στάθηκε η παράδοξη για μένα μετάφραση της αγγλικής έκφρασης "last but not least". Είναι μια πολύ περιγραφική και ιδιαίτερα χρήσιμη έκφραση, στις περιπτώσεις όπου κατονομάζεις διάφορα (επιχειρήματα κλπ) και φτάνοντας στο τελευταίο θέλεις να τονίσεις ότι μπορεί να το αναφέρεις τελευταίο, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι το θεωρείς λιγότερο σημαντικό από τα υπόλοιπα.

Εμείς, λογικά, τέτοια έκφραση δε διαθέτουμε. Αποκτήσαμε όμως το πώς-να-το-χαρακτηρίσω "τελευταίο αλλά όχι έσχατο", έναν αγγλισμό που θεωρώ εξαιρετικά ανεπιτυχή. Μα εκφράζει, τώρα, αυτή η μετάφραση, αυτό που εκφράζεται με τα Αγγλικά; Κι αν εκφράζεται, εγώ αδυνατώ να το δω.

Από άλλους αφομιωμένους πλέον αγγλισμούς μπορώ να θυμηθώ την "κορυφή του παγόβουνου" [the tip of the iceberg] που κάπου το έχουμε ξανασυζητήσει, το «η περιέργεια σκότωσε τη γάτα» [curiosity killed the cat], που δεν το κόβω για ελληνική παροιμία, αλλά και κάποιες εκφράσεις πιστή μετάφραση του αγγλικού «used to do». Ακούω πολύ συχνά εκφράσεις του τύπου «δεν συνήθιζα να βγαίνω πολύ» και δε μου φαίνεται ότι αυτό αποτελεί έκφραση της δικής μας γλώσσας.

Τώρα, το κατά πόσο αυτοί (και πόσοι ακόμα!) αγγλισμοί φτωχαίνουν ή πλουτίζουν ή αλλοτριώνουν τη γλώσσα μας είναι ένα μεγάλο θέμα. Προσωπικά, δεν έχω κανένα πρόβλημα μ’ αυτούς αρκεί να είναι (στη δική μου πάντα αντίληψη) πετυχημένοι.

 

[Λορένα]

το :keep walking ειναι μεσα σ' αυτά;

 

[Γλωσσολάγνος]

Λορένα, πώς το έχεις ακούσει αυτό να αποδίδεται στα Ελληνικά;

Οι αγγλισμοί, και οι ξενισμοί γενικώς, δεν είναι απαραίτητα κάτι κακό. Πιστεύω πραγματικά ότι μπορούν να πλουτίσουν εκφραστικά μία γλώσσα, αρκεί να μας ακούγονται φυσικοί. Πάντως ένας αγγλισμός που προσωπικά δεν έχω καταφέρει να δεχτώ, κυρίως επειδή ακούγεται κωμικός και οδηγεί πανεύκολα σε σεξουαλικά υπονοούμενα, είναι το "θα σε πάρω πίσω", που αποτελεί ακριβή απόδοση του αγγλικού "I'll call you back". Ίσως σε κάποιους από εσάς ν' ακούγεται φυσικό, πάντως σε μένα καθόλου, τουλάχιστον τις πρώτες φορές που το άκουσα δεν με οδήγησε στο νόημα που θέλει να εκφράσει: είτε με παρέπεμπε σε οθωμανικά συμπλέγματα, είτε το καταλάβαινα σαν "θα σε ξαναποκτήσω". Βρίσκω λοιπόν πολύ φυσικότερες τις αποδόσεις "θα σε καλέσω/πάρω μετά", "θα σε πάρω εγώ", "θα σε ξανακαλέσω", κ.λπ.

Αν ήταν να μεταφράζουμε κυριολεκτικά το νόημα των αγγλικών περιφραστικών ρημάτων (phrasal verbs), τότε θα φτάναμε σε εντελώς ακατανόητες αποδόσεις, όπως π.χ. "θα δώσω πάνω το κάπνισμα" ("I'll give up smoking") αντί του "θα κόψω το κάπνισμα", ή "κοιτάζουμε μετά τα παιδιά" ("We look after the children"), αντί "φροντίζουμε τα παιδιά". Φυσικά δεν αποκλείω ότι σε εκατό χρόνια θα μπορούσαν αυτές οι αστείες φράσεις να γίνουν φυσικό τμήμα της γλώσσας, αλλά προς το παρόν είναι εντελώς ξένο σώμα.

 

[Λορένα]

Λαγνε δεν εχω μεταφραση σ' αυτο που ρωτας.

Απορια : εχω την εντυπωση πως οι περισσότεροι αγγλιστι οροι, περιεχουν phrasal verbs.
Πως ειναι δυνατον να βγει ακριβης μεταφραση, οταν ακομη και στα αγγλικα το ρημα ειναι διαφορετικο απο το.. αρχικο (να το πω!);

 

[Γλωσσολάγνος]

Κι όμως, στα Αγγλικά, τα περιφραστικά ρήματα είναι ένα φυσικότατο χαρακτηριστικό. Και βεβαίως συναντάται, με παρόμοια λογική, και στις συγγενείς με τα Αγγλικά γλώσσες, δηλαδή αυτές που ανήκουν στη γερμανική οικογένεια: Ολλανδικά, Νορβηγικά, Γερμανικά, Σουηδικά, κ.λπ.* Δεν είναι ανάγκη λοιπόν για κάθε περιφραστικό ρήμα να υπάρχει και ένα μονολεκτικό. Αφού οι Αγγλόφωνοι λένε (κυριολεκτικά) "κοιτάζω μετά" και ξέρουν όλοι τους ότι εννοούν αυτό που εμείς λέμε "φροντίζω", δεν νομίζω ότι μας πέφτει λόγος.

Συχνότατα, βεβαίως, τα Αγγλικά έχουν καί μονολεκτικά ρήματα που αντιστοιχούν σε κάποιο περιφραστικό, αλλά έχω παρατηρήσει ότι τα μονολεκτικά έχουν συνήθως λατινική ρίζα και ακούγονται κάπως πιο λόγϊα, και μερικές φορές βαρύγδουπα. Για παράδειγμα, το περιφραστικό to put up σημαίνει στήνω (π.χ. αντίσκηνο). Για την έννοια "στήνω" υπάρχουν βεβαίως κι άλλα ρήματα, όπως π.χ. το μονολεκτικό to erect, το οποίο όμως έχω την εντύπωση ότι ταιριάζει σε πιο λόγιο ύφος και ότι δεν θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί μιλώντας για αντίσκηνο, παρά μόνο για σημαίες, μνημεία ή κτήρια. Το put up πάντως είναι ρήμα γερμανογενές, ενώ το erect λατινογενές.
Μπορεί να είναι άδικη για την αγγλική γλώσσα αυτη η γενίκευση σχετικά με την ετυμολογία του λεξιλογίου της, πάντως είναι ένα ζήτημα εξαιρετικά ενδιαφέρον...:ανάγνωση:

* Με μια σημαντική διαφορά, που θα την αναφέρω πολύ απλοϊκά: αναλόγως με τη χρήση, τέτοια ρήματα άλλοτε χρησιμοποιούνται ως σύνθετα, κι άλλοτε σπάζουν σε δύο μέρη. Για παράδειγμα, το γερμανικό ρήμα aufpassen (auf+passen), που σημαίνει "προσέχω", χρησιμοποιείται κυρίως "σπασμένο", όπως π.χ. στην προστακτική: Passen Sie auf! = "Προσέξτε!"

 

[Χρυσηίδα]

Το θα σε πάρω πίσω είναι ένας αγγλισμός, που τον βρίσκω πολύ χιουμοριστικό. Μπορεί να το έχω χρησιμοποιήσει μια - δυο φορές, πάντα με ένα ύφος όλο υπονοούμενο, για να εισπράξω, φυσικά, την ανάλογη απάντηση

Χρησιμοποιείται όμως και στα σοβαρά μια χαρά.

 

[Φαροφύλακας]

Να διευκρινίσουμε όμως λίγο καλύτερα τί ονομάζουμε "αγγλισμό" γιατί έχω την αίσθηση πως δεν είναι για όλους ξεκάθαρο.

Αγγλισμός θεωρείται μια έκφραση που μεταφράστηκε και πέρασε στα Ελληνικά ενώ πριν δεν υπήρχε. Για παράδειγμα, στα Αγγλικά λέγανε και λένε "I’ll call you back". Στα Ελληνικά παλιότερα δεν λέγαμε "θα σε πάρω πίσω" εννοώντας πως θα σε ξανατηλεφωνήσω. Αυτή η έκφραση εισχώρησε στα Ελληνικά τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια (δική μου εκτίμηση) και είναι απευθείας μετάφραση από τα Αγγλικά.

Ο λόγος βέβαια που δανειζόμαστε λέξεις και φράσεις από τα Αγγλικά είναι η μεγάλη έκθεση που έχουμε σε αυτήν την γλώσσα (ταινίες, μουσική, διαδίκτυο) καθώς και το μεγάλο γόητρο που αυτή έχει σαν λίνγκουα φράνκα.

Έτσι, Λορένα, "αγγλισμός" δεν είναι μια αγγλική φράση σαν το "keep walking" που ανέφερες πιο πάνω, αλλά μια μεταφρασμένη αγγλική φράση που λειτουργεί κανονικά μέσ’ στα Ελληνικά όπως το "η περιέργεια σκότωσε τη γάτα" που ανέφερε πιο πάνω η Χρυσηίδα!

Σε παλιότερες εποχές που τα Γαλλικά είχαν μια όμοια περίοπτη θέση είχαμε το αντίστοιχο φαινόμενο με "γαλλισμούς". Οι γαλλισμοί τού τότε (π.χ. φράσεις σαν το "έλαμψε δια τής απουσίας του") ακούγονται σήμερα απόλυτα φυσιολογικοί στην γλώσσα μας. Κάποτε όμως ήτανε φρέσκα δάνεια.

Ομοίως το "θα σε πάρω πίσω", που ξενίζει ακόμα ορισμένους σαν τον Λάγνο κι εμένα, ενδεχομένως και την Χρυσηίδα, σε καμιά δεκαετία μάλλον θα ακούγεται σε όλους απόλυτα φυσιολογικό κι ελληνικό!

 

[Χρυσηίδα]

Φάρε πώς ακριβώς συγκρίνεις το "keep walking", που απ' όσο γνωρίζω δεν έχει μεταφραστεί, με το "η περιέργεια σκότωσε τη γάτα" δεν το καταλαβαίνω.

Κουντ γιου εξπλέιν, πληζ;

 

[Γλωσσολάγνος]

Δεν βλέπω τίποτε αφύσικο ή ανακόλουθο, Χρυς, στην ανάρτηση του Φάρου. Το "keep walking" δεν είναι αγγλισμός, είναι απλώς Αγγλικά. Και αναρωτιέμαι αλήθεια, είναι τόσο διαδομένο; Δηλαδή, πέρα από τη γνωστή διαφήμιση του Τζόνι Γουόκερ (όπου έχει νόημα σαν λογοπαίγνιο, διότι Walker σημαίνει "πεζοπόρος, περιπατητής"), το χρησιμοποιούμε και στον καθημερινό μας λόγο; Η τελευταία ερώτηση απευθύνεται κυρίως στη Λορένα που το ανέφερε.

 

[Χρυσηίδα]

Δεν βλέπω τίποτε αφύσικο ή ανακόλουθο, Χρυς, στην ανάρτηση του Φάρου.

Ναι, τώρα που το ξαναδιαβάζω βλέπω ότι εγώ δεν κατάλαβα καλά.

 

[Λορένα]

Το "keep walking" δεν είναι αγγλισμός, είναι απλώς Αγγλικά. Και αναρωτιέμαι αλήθεια, είναι τόσο διαδομένο;Η ερώτηση απευθύνεται κυρίως στη Λορένα

Τελευταια το ακουω συχνα, σε συναναστροφές, οπου καποιος θα πει, ενα προβλημα (καθημερινο, οχι σοβαρο) που αντιμετωπιζει, και εισπρατει το αναλαφρο (κατα την γνωμη μου) keep walking (συνηθως συνοδευεται και με ενα ενθαρρυντικο χτυπημα στην πλατη).
Σε σοβαρα προβληματα εννοειται, αντιδρας διαφορετικα

 

[Φαροφύλακας]

Σε ένα επεισόδιο τού Μπομπ Σφουγγαράκη άκουσα τον Πάτρικ να λέει: «ευχαριστώ για το τίποτα, Μπομπ Σφουγγαράκη», προφανώς αγγλισμός τού μεταφραστή από το thanks for nothing που σημαίνει «σ’ ευχαριστώ αλλά δεν βοήθησες καθόλου».

Επίσης, σε μια διαφήμιση τηλεφωνίας άκουσα "πάρε τον χρόνο σου" το οποίο βέβαια σαν τηλεοπτικό σλόγκαν μπορεί να σταθεί ούτως ή άλλως αλλά προφανώς παραπέμπει στο take your time, δηλ. αυτό που λέμε εμείς "με την ησυχία σου". Άλλος ένας αγγλισμός, δηλαδή.

 

[Αντέρωτας]

Εγω παντως ηξερα οτι Αγγλισμος ειναι μια εκφραση που δεν εχει νοημα σε αλλη γλωσσα, οπως πχ το "θα σε παρω πισω" που ουτως η αλλως εγω προσωπικα δεν το εχω ακουσει να το λενε στα Ελληνικα.

Αντιθετα, η εκφραση "κορφη του παγοβουνου" ειναι ξεκαθαρη και συντακτικα και νοηματικα ως μεταφορα. Και νομιζω δεν οφειλεται σε ψευδαισθηση επειδη την ξερω απο μικρος και εχει αφομοιωθει

 

[Χρυσηίδα]

Εγω παντως ηξερα οτι Αγγλισμος ειναι μια εκφραση που δεν εχει νοημα σε αλλη γλωσσα, οπως πχ το "θα σε παρω πισω" που ουτως η αλλως εγω προσωπικα δεν το εχω ακουσει να το λενε στα Ελληνικα.

Αντιθετα, η εκφραση "κορφη του παγοβουνου" ειναι ξεκαθαρη και συντακτικα και νοηματικα ως μεταφορα. Και νομιζω δεν οφειλεται σε ψευδαισθηση επειδη την ξερω απο μικρος και εχει αφομοιωθει

Το "θα σε πάρω πίσω" έχει ενσωματωθεί πλήρως από κάποιες ομάδες ανθρώπων, εγώ τους λέω "γιάπηδες", και τελικά δεν το απέφυγα το ρατσιστικό σχόλιο, που την προηγούμενη φορά κατάφερα να κρατήσω για τον εαυτό μου.

Κι εγώ όταν το επαναλαμβάνω διακωμωδώ ακριβώς αυτό.

Επιπλέον, τον ορισμό του "αγγλισμού" που παραθέτω στην πρώτη ανάρτηση τον βρήκα εδώ.

Και, τέλος, εγώ λέω ότι την κορφή του παγόβουνου την δέχεσαι μια χαρά, ακριβώς για το λόγο που λες ότι δεν πιστεύεις.

 

[Φαροφύλακας]

Διαβάζω τώρα σε ένα άρθρο στον ιστό την Μπελίντα Κάρλαϊλ να εξομολογείται: "Με θυμάμαι να κάνω ναρκωτικά στην τουαλέτα του σχολείου του γιου μου."

Εδώ ο μεταφραστής ολισθαίνει σε αγγλισμό. Διότι μπορεί στα Αγγλικά να λέμε "I do drugs" αλλά στα Ελληνικά δεν το λέμε! Στην δική μας γλώσσα λέμε είτε "παίρνω ναρκωτικά" είτε "κάνω χρήση ναρκωτικών".

 

[Φαροφύλακας]

Ο πιο καραμπινάτος αγγλισμός που έχω ακούσει εδώ και καιρό!

Σε ένα επεισόδιο τού Μποπ Σφουγκαράκη κάποιος λέει για τις "όμορφες πάτη" (ένα είδος χάμπεργκερ): "Οι όμορφες πάτη κυβερνούν!"

και σε ένα άλλο επεισόδιο: "Η Χρυσή Ομάδα κυβερνάει!"

προφανώς στο πρωτότυπο λέει κάτι σαν "The golden team rules!" που σημαίνει βέβαια αυτό που εμείς θα λέγαμε "Η Χρυσή Ομάδα σκίζει!"

Πολύ κακή μετάφραση!

 

[Αμοντιλιάδο]

χαχαχα!Άθλιος,όντως!

 

[Δεν είναι ποίηση]

Δεν καταλαβαίνω,γιατί το "οι όμορφες πάτη κυβερνούν" θεωρείται αγγλισμός και όχι απλά μια ατυχής μετάφραση;Νομίζω δεν χρησιμοποιείται ευρέως,απλά έτσι το μετέφρασε ο συγκεκριμένος.Νομίζω και η έκφραση "Ο -καποιο όνομα- για Πρόεδρος"(-name-for president) νομίζω αρχίζει να γίνεται οικεία.

 

[Φαροφύλακας]

Τα "κάνω ναρκωτικά" και "πάρε τον χρόνο σου" έχουν αρχίσει να χρησιμοποιούνται και άρα είναι αγγλισμοί (αν θέλετε γουγκλίστε).

Ακόμα και το "ευχαριστώ για το τίποτα" βγάζει μια δεκαπενταριά γουγκλιές.

Το κυβερνάει με την σημασία σκίζει είναι δύσκολο να το γουγκλίσεις γιατί δεν μπορείς να το ξεχωρίσεις μέσα στα πάμπολλα αποτελέσματα με την κανονική σημασία. Σε κάθε περίπτωση είναι κακή μετάφραση. Εάν τυχαίνει να έχει κάποια στοιχειώδη εξάπλωση τότε μπορούμε να μιλάμε για αγγλισμό. Σωστή η παρατήρησή σου.

Το "Ο τάδε για Πρόεδρος" δεν το έχω δει ακόμα κάπου μόνο του σαν σλόγκαν.

 

[Αντέρωτας]

Επισης στον Μπομπ παρατηρησα το συχνό λάθος ο Ποσειδώνας να μεταφράζεται ως Νεύτωνας